Deze samenvatting gaat over het boek, de ppt's en wat er allemaal in de les gezegd is geweest. Dit is enkel hoofdstuk 7. De rest van de samenvatting is ook terug te vinden op mijn profiel.
de middeleeuwse filosofie als ‘dienstmaagd’ van de religie
de renaissance of wedergeboorte van de oudheid
economische groei en nieuwe ontdekkingen
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
Uitgave:
ISBN:
Druk:
Meer samenvattingen voor studieboek
Samenvatting filosofie 18/20 behaalt
Samenvatting filosofie
volledige samenvatting filosofie: Ken Jezelf!
Alles voor dit studieboek
(25)
Geschreven voor
Hogeschool Gent (HoGent)
Orthopedagogie
Filosofie
Alle documenten voor dit vak (107)
Verkoper
Volgen
martheblommaert
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 7: Michel de Montaigne, kind van de renaissance
Situering: de middeleeuwse filosofie als ‘dienstmaagd’ van de religie
Periode tussen de val van he Romeinse Rijk in 476 en de ontdekking van de Nieuwe Wereld
in 1492 ligt 1000 jaar = de middeleeuwen. In deze periode ontwikkelde het christendom tot
een krachtige en verwevende levensvisie die de dominante godsdienst en levensleer werd.
Het christelijke geloof en haar kerk boden een stevig kader voor moraal en zingeving.
Een belangrijk verschil tussen antieke en christelijke denkers is dat bij de laatsten het
goddelijke niet langer net de kosmische orde wordt gelijkgesteld zoals bij de stoïcijnen, maar
dat ze de gedaante aanneemt van een persoon, Christus.
‘Het woord (logos) is vlees geworden’(Johannesevangelie), waarbij het goddelijk zich
manifesteert in de wereld in de persoon van Christus, die in de wereld komt getuigen van de
goddelijke waarheid. Op moreel gebied wordt de naastenliefde (universele liefde)
belangrijker dan de klassieke idee van harmonie en wordt nederigheid aanbevolen om te
begrijpen. Het christelijke wereldbeeld kent een schepping en een einde der tijden, terwijl
het klassieke wereldbeeld cyclisch was.
In de middeleeuwen wed ook gefilosofeerd, maar stond voornamelijk ten dienste van het
geloof en was eraan ondergeschikt. Traditioneel deelt men de middeleeuwse wijsbegeerte in
twee perioden in:
- Patristiek: Dit is een periode van de (kerk)vaders of patri, net Augustinus als boegbeeld.
Deze kerkvader zet een belangrijke stap in de richting van een persoonlijk filosofisch
denken en schept in zijn hoofdwerk ‘Belijdenissen’ een nieuwe filosofische stijl, die van de
introspectie. Augustinus is sterk beïnvloed door het neoplatonisme en je kan zijn werk zien
als een poging om Plato en het christendom met elkaar te verzoenen. God is de hoogste
vorm en Gods gedachten zijn de vormenwereld. Hij dacht ook na over de verhouding
tussen de Goddelijke wil en de menselijke vrijheid en integreerde de idee van de erfzonde
binnen het christendom. Zijn uitspraak ‘Heb lief en doe wat je wil’ vat zijn ethiek samen.
Als liefde de bron is van je handelen, zijn er geen normen nodig. Een goed leven is een
leven volgens Gods wil.
- Scholastiek: Vanaf de 11e eeuw kwamen er scholen en universiteiten onder de impuls van
vrijgestelden. Het boegbeeld van deze tweede periode was Thomas van Aquino, die via
Arabische filosofen in contact kwam met de filosofie van Aristoteles. Hij is sterk beïnvloed
door Averroës’ interpretaties van Aristoteles en vindt dat de waarheden van de rede en
die van het geloof niet verschillend kunnen zijn. Ze komen op een andere manier tot stand
(geloof begint bij God en de rede begint bij de schepping), maar zijn beide van God
afkomstig en mogen elkaar dus niet tegenspreken. Vanuit dit axioma is het te begrijpen
dat Thomas het belangrijk vindt om met de rede het bestaan van God te bewijzen.
De renaissance of wedergeboorte van de oudheid
De renaissance (wedergeboorte) is een overgangsperiode tussen de middeleeuwen en de
nieuwe tijd, beginnend vanaf de 14e eeuw in Italiaanse steden en zo verspreid verder in
Europa. Men keert terug naar de oorspronkelijke kunsten en teksten van de antieke Griekse
en Romeinse cultuur. Het is een tijd van ;universele lieden’ zoals Michelangelo en Leonardo.
Economische groei en nieuwe ontdekkingen
Groei en bloei van economische handelssteden en de ontdekking van de nieuwe wereld
(onder andere Amerika) -> nieuwe periode. De pest was verdwenen, het einde van de
Honderdjarige Oorlog en in grote delen van West-Europa komt er een einde het feodalisme.
(= leenstelsel voor grond van leenheer op leenman in ruil voor trouw)
, Verschillende technieken ontwikkelen (buskruit, papier, kompas en boekdrukkunst) droegen
bij tot de suprematie (= oppermacht) van Europa op militair en intellectueel vlak e de
ontdekkingen zorgden ervoor dat heel wat rijkdom naar Europa vloeide, wat resulteerde in
toenemende welstand, vaak met veel leed en nieuwe gebieden tot gevolg. Er vormde zich
langzaam naast de wereld van de abdijen en kloosters ook een wereld van vrije en
ondernemende burgers.
Nieuw mens- en wereldbeeld
Geleerden hielden zich bezig met onderzoek en alchemisten vonden dat experimenten vaak
nuttigere resultaten opleverden dan redeneren. In 1543 -> 2 revolutionaire publicaties zagen
het licht dat het wereldbeeld op zijn kop zou zetten:
- De revolutionibus orbium coelestium (over de omwentelingen der hemellichamen)
geschreven door Copernicus (heliocentrisme). Hierin wordt het wereldbeeld van
Ptolemaeus met een platte aarde als centrum van de kosmos vervangen door een
heliocentrisch model, met de zon in het centrum en een bolvormige aarde.
Galileo Galilei zei later dat dit klopte, dit kostte bijna zijn leven.
- De humani corporis fabrica libri septem (zeven boeken over de bouw van het menselijk
lichaam) geschreven door Brabander Vesalius en vervangt de beschrijving van het
menselijk lichaam van Galenius door een op eigen observaties gebaseerd model van de
menselijke anatomie.
Via waarneming en experiment dienden zich nieuwe verklaringen aan die de oude
Aristotelische doeloorzaken verving en ook de waarheid van de Bijbel in vraag stelden.
Nieuw mensbeeld
De renaissance plaatste ook de mens in het centrum van de kosmos. De verticale relatie
god-mens veranderde in een meer horizontale relatie mens-mens. Het levensmotief was
‘carpe diem’ (= pluk de dag). Het verschil in sfeer wordt direct duidelijk als je
renaissancemuziek vergelijkt met middeleeuwse gezangen. De frivoliteit s levendigheid bij
het laatste steekt af tegen de ingetogen, mystieke sfeer van de middeleeuwse kerkmuziek.
De ontvoogding van het individu die daarmee gepaard gaat, wordt het humanisme
genoemd, met Nederlander Erasmus (1466 – 1536) als koploper. Voor hem komt niet God,
maar de mens op de eerste plaats. Rasmus herinnert in zijn werk aan het oorspronkelijke
evangelie en aan Jezus Christus, die voor hem de concrete belichaming was van het
humanistisch ideaal. Hij was een toegewijd katholiek en leefde in de tijd van heftige
godsdiensttwisten. Hij opteerde voor de redelijkheid en tolerantie en reageerde tegen
dogmatisme (= een vaststaand filosofisch uitgangspunt), zendingsdrang (= neiging om
anderen voortdurend te willen overtuigen van eigen mening) en verkettering van de ander.
In zijn Lof der Zotheid gaat hij op sarcastische wijze in tegen de machtshonger en hypocrisie
van de elite van zijn tijd. In dit boek is de zotheid, een soort nar, eigenlijk degene die wijs is,
en worden diegenen die zogenaamd wijsheid en macht vertegenwoordigen afgeschilderd als
dwazen.
Erasmus wil de kerk hervormen en uitzuiveren en verwijst daarbij onder andere naar het feit
dat de kerkelijke autoriteiten er goed aan zouden doen om eens grondig de Bijbel te lezen
zodat ze opnieuw beseffen wat Christus bedoelde. Hoewel het teruggrijpen naar de Bijbel
ook een belangrijk punt was voor de protesten, stuurde Erasmus niet aan op een afsplitsing
van de kerk. Hij was het niet eens met Luther over de vrije wil.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper martheblommaert. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
