Samenvatting kennisclips en bronnen blok 2.7 Orthopedagogiek probleem 1 t/m 7
Probleem 1 = temperament en persoonlijkheid
Probleem 2 = ADHD
Probleem 3 = ODD/CD
Probleem 4 = Autisme
Probleem 5 = leerstoornissen
Probleem 6 = depressie en stemmingsstoornissen
Probleem 7 = angststoornissen
PGO BLOK 2.7 PROBLEEM 1
Leerdoel 1: Is er een verschil tussen temperament en persoonlijkheid en zo ja, wat is het
verschil?
Hoofdstuk 5 Prins (2014)
Verschil
Temperament werd klassiek onderscheden van persoonlijkheid, omdat temperament
verwijst naar eigenschappen die reeds vroeg in de ontwikkeling observeerbaar zijn en een
sterke genetische of neurobiologische basis hebben, terwijl men ervan uitging dat
persoonlijkheid een minder sterke genetische basis heeft en pas later in de ontwikkeling tot
uiting komt.
Temperament
Thomas en Chess zagen persoonlijkheidsontwikkeling als het resultaat van de interactie
tussen temperamentfactoren en de omgeving, en vestigden de aandacht op individuele
verschillen bij het kind.
Temperamenttheorieën verschillen onderling in de klemtoon die ze leggen op de rol van
emotionele processen, stilistische componenten en aandachtsprocessen als de kern van
temperament. De stilistische componenten van temperament verwijzen naar de intensiteit en
de snelheid waarmee gereageerd wordt, maar ook de duur van der reactie.
Persoonlijkheid
De Big Five van het Vijf-Factorenmodel representeren de onderliggende structuur van de
variëteit aan persoonlijkheidstrekken.
Persoonlijkheidstrekken zijn te beschouwen als mengvormen van deze vijf basisdimensies
(net zoals bij kleuren).
, 2
De Pauw en Mervielde (2010)
Aanvullingen op Prins
Thomas & Chess – gedragsstijlen benadering
Temperament = hoe van het gedrag (stilistisch aspect) is belangrijker dan inhoud of
motivatie
Persoonlijkheid = interactie tussen temperamentfactoren en omgeving (goodness of fit)
De 3 persoonlijkheidstypen moeten gezien worden als reactiepatronen welke trekken je
hebt, bepaalt je persoonlijkheid.
Kritiek
Weinig bewijs voor de 9 dimensies, er zijn er maar 4 gevonden
Het model onderschat de rol van emotionele en motivationele componenten van
temperament.
Buss & Plomin – kritische benadering
Temperament = de ontwikkelingsvoorloper van de volwassen persoonlijkheid
4 dimensies van temperament
Criteria om iets als temperament te zien
1. Erfelijk
2. Relatief stabiel tijdens kindertijd
3. Blijven tot in de volwassenheid
4. Evolutionair aanpasbaar
5. Aanwezig bij fylogenetische verwanten
Verschil met Thomas & Chess
Eigenschappen zijn blijvend, bij Thomas en Chess is dit alleen in de kindertijd.
Rothbart – psychobiologische benadering
Psychobiologische processen bepalen het temperament
3 dimensies
1. Negatieve invloed/effecten (neiging negatieve emoties te ervaren)
2. Surgency (sociale oriëntatie)
3. Effortful control (controle inhibitie)
Modellen samen
4 belangrijkste dimensies blijven over
1. Emotionaliteit
2. Extraversie
3. Activiteit
4. Persistentie
2 benaderingen
1. Bottom-up
Verschillen tussen persoonlijkheid van kinderen & adolescenten in kaart brengen
Je schrijft alles op wat er aan de hand is
2. Top-down
Je begint met een vragenlijst, dus je schrijft niet alles op.
, 3
Shiner & Caspi (2003)
Conceptuele dimensies onderliggend aan temperament en persoonlijkheid
Lage order Sociale inhibitie Angst Aandacht Antagonisme
Sociabiliteit Irritant Inhibitie controle Pro-sociale
Dominantie Prestatiemotivatie neigingen
Activiteitsniveau
Conclusie
Temperament en persoonlijkheid komen grotendeels overeen
Lijkt veel op het Vijf-factor model
Klassieke gedachte
Temperament is de biologische basis van persoonlijkheid
De interactie tussen temperament en omgevingsinvloeden is persoonlijkheid
Kritiek
Temperament is geen voorloper van persoonlijkheid, want
Het heeft beiden een biologische basis en beiden worden beïnvloed door ervaring
Het wordt op dezelfde manier gemeten (BIG 5)
Beiden kunnen ook voor kinderen worden gemeten
Er is veel overlap tussen dimensies temperament en persoonlijkheid.
, 4
Leerdoel 2: Wanneer is er sprake van een (ab)normale persoonlijkheid en wanneer is er
sprake van een persoonlijkheidsstoornis en wat is een borderline persoonlijkheidsstoornis
(BPD, borderline personality disorder)?
Kennisclip – Persoonlijkheidsproblemen
Onderscheid tussen normale, abnormale en gestoorde persoonlijkheid.
Bij een abnormale persoonlijkheid is er sprake van een extreme positie of afwijking van
het gemiddelde op de vijf dimensies van normale persoonlijkheid Big 5. Het verschil
tussen normaal en abnormaal is kwantitatief
Van een gestoorde persoonlijkheid wordt gesproken als er sprake is van substantiële
beperkingen in het functioneren op het gebied van het zelf (identiteit) en op het gebied van
relaties (empathie). Verschil tussen normaal en gestoorde persoonlijkheid is kwalitatief.
Een persoonlijkheidsstoornis is een stoornis waarbij het dagelijks functioneren erg wordt
verstoord door de beperkingen in het functioneren van de persoonlijkheid en door de
aanwezigheid van pathologische persoonlijkheidskenmerken.
Invloed op:
1. Individuele problemen (identiteit, geen doelen hebben)
2. Intermenselijk functioneren (niet tonen empathie of intimiteit)
Soorten stoornissen
Borderline-, dwangmatige-,
histrionische-, afhankelijke-,
vermijdende-, paranoïde-, schizoïde-,
schizotypische-, antisociale-,
narcistische-, andere
gespecificeerde- en
ongespecificeerde
persoonlijkheidsstoornis.
Prevalentie
Algemene populatie jeugdigen heeft ongeveer 11% ten minste één persoonlijkheidsstoornis.
40% in klinische populaties. Voor specifieke stoornissen lopen de prevalenties wat uiteen.
Borderline komt het vaakst voor 20% klinische populatie jongeren.
Borderline Persoonlijkheidsstoornis
Instabiele relaties en instabiel zelfbeeld. Sterke stemmingswisselingen en impulsief.
Problemen op jongvolwassenleeftijd en in verschillende contexten. 6/9 criteria borderline
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SFB98. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
