1
Hoorcolleges Beleid en Organisatie aantekeningen
Hoorcollege 1 Inleiding beleid (Remmert Daas)
Beleid: wijze waarop problemen tegemoet worden getreden.
- Besturen met verstand (Aquina, 1993)
Wat of focusgerichte definitie van beleid (inhoud):
- Het streven naar het bereiken van bepaalde doeleinden met bepaalde middelen en
bepaalde tijdskeuzen (Hoogerwerf, 2010)
- Een weloverwogen plan met als doel een bepaald probleem op te lossen, te
verminderen of te voorkomen (Straatman, 2010)
Wie of locusgerichte definitie van beleid:
- Voornemens, keuzes en acties van een of meer bestuurlijke instanties gericht op het
sturen van een bepaalde maatschappelijke ontwikkeling (Bovens, 2001)
Hybride definitie van beleid (focus en locus): een politiek bekrachtigd plan (Hoppe en De
Graaf), waarbij politiek wordt gedefinieerd als de strijd om beleid.
- Plan: inhoud/focus en politiek: de actoren die betrokken zijn bij het plan (bedenken,
beslissen, uitvoeren; wie krijgt wat, wanneer en hoe.
Politiek: de gezaghebbende toebedeling van waarden voor de samenleving als geheel
(vrijheid, solidariteit, veiligheid, efficiency, gelijkheid etc.)
Beleid: De stolling van de afweging van waarden die een samenleving belangrijk acht.
Sturing: (Doel)gerichte beïnvloeding van de samenleving in een bepaalde context.
Weten wat een vreedzame school is en hoe hun programma in elkaar zit.
Doel: kinderen een repertoire bieden, als het gaat om macht en invloed, hoe kun je dan
conflicten met elkaar oplossen.
,2
Vier benaderingen van beleid:
Rationele benadering
- Beleid als machine
- Doelrationaliteit (uni-centrisch)
- Beleid dat doelmatig, effectief, efficiënt en samenhangend
- Gaat in hoge mate uit van beheersbaarheid
Politieke benadering
- Macht en belang (poli-centrisch)
- Draagvlak (zijn er voldoende mensen die het willen, zijn mensen tevreden)
Culturele benadering
- Beleid als sociaal construct
- Het draait om dominante beeldvorming en zingeving
- Collectief leervermogen
Institutionele benadering
- Beleid als pad afhankelijk proces waarin vele actoren een rol spelen
- Het draait om wat het best past binnen de huidige kaders
- Regelgeleide interactie
- Normatieve integratie
Hoorcollege 2 Beleid als proces (Geert Jan Stams)
Wanneer is er sprake van een beleidsprobleem?
Als er een verschil is tussen een maatstaf (beginsel of norm) en een bestaande of
verwachte situatie.
- Wat als probleem wordt gezien hangt af van de gehanteerde maatstaf en de
perceptie van de situatie.
Een beleidsprobleem is een sociale en politieke constructie.
Spelen een rol:
- Macht en belang
- Referentiekader (juridisch of economisch)
- Mens- en wereldbeeld;
Individualistisch (onderhandeling)
, 3
Egalitaristisch (samenwerking)
Hiërarchisch (dwang en controle)
Fatalistisch (laissez faire)
- Regels (representatieve democratie heeft bijvoorbeeld moeite met referendum)
- Taal (cijfers, oorzaken en verantwoordelijkheden, wie is de eigenaar van het
probleem?)
- Coalities (bijvoorbeeld lobby’s)
- Communicatie (beeldvorming)
- In- en uitsluiting van groepen (classificeren)
- Sociale constructie van doelgroepen;
Bevoordeelden: hardwerkende middenklasse
Uitdagers: hoge salarissen van topbestuurders en bonuscultuur
Afhankelijken: positieve connotatie, mensen met een handicap
Afwijkenden (negatieve connotatie, zoals uitkeringstrekkers, Polenmeldpunt van
Wilders)
Laatste paar jaren: feiten worden niet meer als feiten gezien, maar kunnen verdraaid
worden. Alternatieve feiten; feiten naar de hand zetten.
Nederland heeft een lange traditie van een beleid van vrije schoolkeuze. Een van de
belangrijkste argumenten hiervoor is dat schoolkeuze competitie tussen scholen creëert,
zodat scholen geprikkeld worden om de kwaliteit van hun onderwijs te verbeteren. Uit
onderzoek van Nienke Ruijs blijkt echter dat schoolkwaliteit geen duidelijke invloed heeft op
de middelbare schoolkeuze in Amsterdam. Klasgenootjes lijken echter wel belangrijk voor de
schoolkeuze, naast een school dichtbij huis en of er het voorafgaande jaar diende te worden
geloot wegens over aanmelding.
Zekerheid van kennis
Groot Klein Consensus over maatstaven
Getemde problemen (On)tembare Groot
(volledig gegarandeerd en wetenschappelijke
oplosbaar) problemen (wetenschap
kan probleem oplossen,
kennis moet nog vergaard
worden)
(On)tembare ethische Ongetemde politieke Klein
problemen (omstreden problemen (zowel ethische
maatstaven) maatstaven als kennis zijn
omstreden)
Het beleidsproces is het dynamische verloop van handelingen, argumenten en interacties
met betrekking tot een beleid.
- Dynamiek: beleid ontwikkelt zich binnen vastliggende structuren/verhoudingen en
onder invloed van tijdelijke ontwikkelingen en processen.
- Interactie: wisselwerking tussen factoren (bijvoorbeeld macht en informatie) en
actoren (bijvoorbeeld ministers, ambtenaren, belangengroeperingen, media, politici)
- Verloop: opeenvolging van samenhangende reeks van gebeurtenissen
