Samenvatting geschiedenisexamens
3 contexten met hoofdvragen
- Britse rijk 1585-1900
Hoe ontwikkelen de Amerikaanse koloniën zich binnen het Britse rijk? 1585-1836
Paragraaf 1 de Britten koloniseren Amerika;
Engelse kolonisten vestigden zich langs de oostkust van N-Amerika. In noordelijke koloniën
ontstonden vestigingskoloniën-> gericht op landbouw, visserij, handel en nijverheid, 19 de eeuw ook
industrie. Ontstond handel over zee. Eerst calvinistische (sober leven, hard werken) immigranten. De
zuidelijke koloniën ontwikkelden zich meer tot plantage-economieën, ook kleine boeren, maar
plantages waar tabak, rijst, katoen. Invloedrijkste waren plantagehouders. Naast de 13 koloniën aan
oostkust koloniseerden Britten ook Caraïbische gebieden waar zij plantage-economieën vestigden.
Zowel koloniën in N-Amerika als in Caraïbische gebied maakten gebruik van arbeid van tot slaaf
gemaakte Afrikanen. Frankrijk en Engeland streden om bezit van delen van N-Amerika, wordt ook
wel French Indian war genoemd, ofwel 7-jarige oorlog van 1756-1762. Meeste indianen kozen kant
Fransen, die waren gericht op vestigen handelsposten en onderhouden goede betrekkingen met de
indianen dan op het ontginnen van land ten behoeve van akkerbouw en veeteelt. Britten versloegen
Fransen in 1763.
Paragraaf 2 dramatische gevolgen voor de oorspronkelijke bevolking;
Bijna vanaf begin van Britse kolonisatie voerden Europeanen massamoorden uit op veel Indiaanse
volken. Maar grote sterfte begon al tijdens eerste vreedzame contacten met Europeanen, allerlei
ziektes verspreidden (malaria, gele koorts, waterpokken en mazelen). Als onbedoeld gevolg van
komst Europeanen stierven veel Indianen. Britse kolonisten hadden vanaf begin te maken met
Indianen, er werd onderling veel handelgedreven. Landbouwproducten, bont en huiden werden
geruild voor wapens, werktuigen, huisraad en kleding. De Engelsen dachten grondgebied van
Indianen te kunnen bemachtigen door hen te bekeren tot christendom en ook door met hun te
trouwen, denk aan Pocahontas die relatie begint met kolonist. Toen bleek dat Indianen niet wilden
wijken van hun grond, kwamen er oorlogen in drie eeuwen.
Zeven Indiaanse volken die in gebied onder grote meren leefden begonnen onder leiding van
Pontiac in 1763 de oorlog tegen Engelsen, vroeger gezien als nederlaag voor Indianen, nu gezien als
‘gelijkspel’, Pontiac oorlog genoemd. Indianen slaagden er niet in om Britten te verdrijven, maar het
lukten de Britten ook niet grondgebied van Indianen te veroveren. Nog een belangrijke uitkomst was
dat beide zijden tot inzicht kwamen dat er te grote verschillen waren tussen kolonisten en Indianen
om met elkaar te kunnen samenleven. In een Royal Proclamation verbood Britse regering kolonisten
Indiaans grondgebied te betreden, ze hadden dus bepaalde rechten, daarom ook wel Bill of Right
genoemd.
Britsen kolonisten waren kwaad over Proclamatie, deze deed geen recht aan overwinning die was
behaald in 7-jarige oorlog. De hierdoor bij de kolonisten ontstane haat bederfden de band met
koloniale moederland en droeg bij aan uitbreken Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog, tijdens
deze oorlog zouden Indianen opnieuw veel grondgebied verliezen. Britten kregen ook steeds meer
haat.
,Paragraaf 3 Engelse kolonisten beginnen de Onafhankelijkheidsoorlog;
Oorzaken zijn:
- Belastingconflict tussen de kolonisten en de Britse regering; toen Engelsen in 1773 bepaalden
dat alleen Engelse East India Company thee mochten verkopen in koloniën volgde een
aaneenschakeling van gebeurtenissen die leidde tot het ontstaan van de Verenigde Staten.
- Ideeën van de Verlichting; Europese kolonisten waren in aanraking gekomen met verlichte
ideeën zoals trias politica, het idee van volkssoevereiniteit en natuurlijke rechten.
- ‘No taxtation without representation’; regering Londen wilden koloniën laten meebetalen
aan oorlogsschuld. Kolonisten waren woedend. Onder het motto van het streepje komen
afgevaardigden van alle koloniën bijeen om gezamenlijk tegen Engelse maatregelen te
protesteren, ze wilden geen belasting zonder vertegenwoordiging in Engelse parlement.
- De Engelse regering besluit tot polarisatie; beweging van gematigde standpunten naar twee
fel tegenover elkaar staande standpunten. Kolonisten rechten niet zelfde als Engelse.
De verenigde staten ontstaan. De kolonisten winnen de Onafhankelijkheidsoorlog, in 1776 namen
opstandige koloniën Onafhankelijkheidsverklaring aan, bestond uit 3 delen. Deel 1 de ideeën waarop
de kolonisten hun stap naar onafhankelijkheid baseerden. Deel 2 de bezwaren tegen George III. Deel
3 besluit tot onafhankelijkheid. Er kwam een grondwet in 1787. Belangrijkste bepalingen:
- De Unie werd federale staat
- Trias Politica (scheiding machten), uitvoerende, wetgevende en rechtsprekende macht.
- Grondwet garandeerde burgers gelijke rechten, iedere burger natuurlijke rechten. Dat houdt
in:
Vrijheid godsdienst te belijden die hij wilde
Vrijheid mening te uiten in boeken, kranten en tijdschriften.
Vrijheid om bij regering aan te dringen op aannemen van bepaalde wetten of treffen van
bepaalde maatregelen.
Recht op spoedige rechtszaak, als men van misdaad werd beschuldigd.
Vrijheid mening te uiten in gesprekken en tijdens redevoeringen.
Vrijheid om vreedzaam te vergaderen.
Bescherming tegen onwettig doorzoeken van huis.
Recht om wapens te dragen ter bescherming van zichzelf.
Paragraaf 4 Slavernij in Brits-Amerika;
In Brits-Noord-Amerika; Engelse koloniën maakten altijd gebruik van Afrikaanse slaven. 1916 werden
eersten in een Britse kolonie aan land gezet, ze hadden al spoedig in 17 de eeuw een verslechtering
van de rechtspositie. Als gevolg hiervan leefden er in noordelijke koloniën ook vrije Amerikanen.
Vanaf 17de eeuw werkten slaven in allerlei beroepen van huispersoneel op plantages naar werken in
haven. Tot Onafhankelijkheidsoorlog bestond slavernij in alle koloniën. Tijdens oorlog en erna
ontstond onderscheid tussen slavenstaten en vrije staten. 1777 slavernij afgeschaft door Vermont.
Tot eind 18de eeuw ook Indianen tot slaaf gemaakt.
In Britse koloniën in Caraïbisch gebied; aandeel slaven in bevolking was in zuidelijke
plantagekoloniën veel groter dan in N-Amerika. Verbod op slavenhandel in Britse rijk in 1807 maakte
eind aan winstgevendheid van Engelse koloniën in Caraïbisch gebied en kregen Barbados en Jamaica
te maken met economische neergang.
Op economisch gebied lag de waardering van Britse koloniale elite op eilanden vooral bij
Britse kolonisten in N-Amerika, met hen onderhielden zij nauwe economische betrekkingen. Elites
, hadden inkomsten uit handel met Engeland nodig om zich te kunnen handhaven.
Caraïbische elites waren gevreesd voor slavenopstand, zowel op Barbados als op Jamaica
waren vaak opstanden. De grote slavenopstand op Jamaica in 1831-1832 waren geïnspireerd door
abolitionisme (is het streven naar afschaffing van de slavernij) en Franse Revolutie. Marrons zijn
weggelopen slaven. Jamaica veel groter, bosrijker en bergachtiger dan Barbados, voor weggelopen
slaven was het minder ingewikkeld om grote gemeenschappen te vormen en in stand te houden dan
op Barbados.
Waardoor werd India belangrijkste kolonie in Britse Rijk? 1776-1900
Paragraaf 5 Britse rijk in India begint met East India Company;
Na Portugezen en Nederlanders kregen in begin 17 de eeuw ook Britten en Fransen economische
belangstelling voor India, Britten sterkst toen en versloegen in 1761 hun W-Europese concurrent
Frankrijk. 1600 richtten Britten East India Company (EIC) op, deze verkreeg het monopolie op de
handel met alle landen ten oosten van Kaap de Goede Hoop en ten westen Straat Magellaan. EIC
beperkte zich tot stichten factorijen van waaruit handel met islamitische Mogolvorsten dreven.
Vooral in Katoen, zijde, indigo, salpeter en thee. Onbedoeld verwierf EIC-macht over India in begin
18de eeuw. Britten werden bij onderlinge strijd van Mongolen betrokken, maar door oorlog en
onderhandelingen wisten zij een steeds groter deel van India te krijgen.
Bij strijd om macht in Bengalen won Mir Jafar, Indiase vorst met steun EIC, in ruil daarvoor
had hij hoogste macht in Bengalen moeten afstaan aan EIC. Om zelf meer macht te krijgen sloot hij
overeenkomst met Mogolkeizer en 1 vazal. Brits leger versloeg bij Slag bij Buxar legers van drie
Indiase vorsten. Deze overwinning leidde tot Verdrag van Allahbad 1765 dat het begin van Britse rijk
in India betekende. Keizer verleende EIC recht in zijn naam de belastingen te innen in Bengalen,
hierdoor hoopte hij dat Britten en hij macht van zijn vazallen te kunnen beperken door Britten
rechten te verlenen. Britten gaven toelage en beloofde bescherming. In 1858, na neerslaan van ‘De
Grote Opstand’, besloten Britten India zelf te besturen en niet met Mogolkeizer.
Bestuur over Indiërs werd uitgeoefend door groepje naar India gemigreerde Britten die gebruik
maakte van inheemse bestuur. Bij controle over Britse rijk en afdwingen en beschermen van handel
speelden Royal Navy en Brits-Indische leger grote rol:
- Royal Navy beschermde handel op wereldzeeën; de Britse vloot bleek in staat overal de
Britse politieke en economische belangen te beschermen en goede verbindingen tussen
moederland en koloniën te verzekeren.
- Groot-Brittannië richtte Brits-Indisch leger op, dat bestond uit Indiase soldaten onder leiding
van Britse officieren; grootste deel Britse leger bestond uit inheemse soldaten
Controle over Britse rijk en Brits-Indië werd vergroot door verbeteren verbindingen:
- Komst stoomschepen en vanaf 1869 ook opening Suezkanaal zorgden voor snellere
verbindingen met moederland.
- Binnen India breidde Britse koloniale macht uit via spoorwegen, wegen en kanalen.
In koloniale periode profiteerden vooral Britten ervan: economisch voor vervoer van grondstoffen en
producten, politiek voor handhaven van orde en Britse gezag.
