Duurzaamheid in de oliesector
“The future depends on what you do today”
Mahatma Gandhi
Rogier Teeuw & Emile Aarts
Utrechts Stedelijk Gymnasium
28-10-2020
,Voorwoord:
__________________________________________________
Wij zijn Emile en Rogier. We zitten op het Utrechts Stedelijk Gymnasium en samen hebben
wij dit profielwerkstuk geschreven. Rogier heeft een Natuur en Techniek en een Natuur en
Gezondheid profiel in combinatie met Economie en Bedrijfseconomie en Emile heeft een
Economie en Maatschappij en een Cultuur en Maatschappij profiel. We hebben gezocht
naar een onderwerp dat onze profielen en interesses met elkaar combineert. We vinden
allebei bedrijfseconomie en economie erg leuke vakken en daarnaast zijn ze ook nog eens
erg interessant en veelzijdig. Ook omdat het zo veelzijdig is, valt er veel over te vertellen en
onderzoek over te doen. Wij hebben ervoor gekozen om ons te focussen op de
duurzaamheid binnen de economie. Aangezien dit erg actueel is, is er nog niet heel veel
onderzoek naar is gedaan. Ook denken wij dat dit leuke onderwerp erg relevant is voor de
toekomst, omdat de opwarming van de aarde van groot belang is. Wij vonden zelf het
vakgebied van olie en fossiele brandstoffen het meest interessant, omdat dit bijna haaks
staat op een duurzame levensstijl en bedrijfsvoering.
We verwachten een interessant onderzoek en dat we hier veel van kunnen leren. Vooral op
gebied van economie, maar ook op gebied van milieu. Dit is een goed leermoment voor het
het bedenken, maken en analyseren van een onderzoek. Dit met behulp van het afnemen
en analyseren van interviews met bedrijven en experts.
1
,Samenvatting:
__________________________________________________
10% van de totale CO2-uitstoot sinds 1965 is veroorzaakt door de oliemaatschappijen Shell,
BP en ExxonMobil. Dit heeft desastreuze gevolgen voor het klimaat en zorgt ervoor dat
dieren op uitsterven staan en dat de aarde kapot gaat. Het klimaat is dus een erg actueel
onderwerp en heeft veel invloed op bedrijven en hun bedrijfsvoering.
Het doel van dit onderzoek is om te achterhalen wat de 3 grootste oliemaatschappijen in
Nederland (Shell, BP en ExxonMobil) doen qua bedrijfsvoering als reactie op de
klimaatverandering, zoals aanpassingen aan hun arbeidsmarkt, prijzen en manier van
produceren. Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: ‘Wat voor invloed heeft
klimaatverandering op de bedrijfsvoering van de 3 grootste oliemaatschappijen in Nederland’
Om een antwoord te kunnen geven op de onderzoeksvraag is er descriptief en exploratief
onderzoek gedaan en gebruik gemaakt van deskresearch. Descriptief onderzoeken is de
manier van onderzoeken waarbij kenmerken en belangrijke aspecten worden beschreven.
Exploratief onderzoeken is de manier van onderzoeken waarbij men op systematische wijze
gegevens verzamelt en analyseert en hier vervolgens verbanden mee legt. Deskresearch is
de onderzoeksmethode waarbij veel data wordt verzameld en verwerkt. Uit dit onderzoek
bleek dat de invloed van klimaatverandering op de bedrijfsvoering van de 3 grootste
oliemaatschappijen van Nederland enorm is. Bedrijven hebben de afgelopen jaren veel
veranderd: ze doen onderzoek naar alternatieve brandstoffen, produceren klimaatneutraal
en proberen de CO2-uitstoot te compenseren. Echter blijven ze wel nog fossiele
brandstoffen produceren, omdat het winstgevender is en het is nodig voor andere
producten. Wel is er gebleken dat er met een ‘groene strategie’ extra winst valt te behalen,
doordat het aantrekkelijk is voor consumenten. De bedrijven hebben ook het aantal
werknemers moeten verlagen om het verlies te beperken, omdat het coronavirus en klimaat
samen een grote aantasting hadden op de omzet.
Voor een eventueel vervolgonderzoek willen we de suggestie doen om per onderwerp alles
grondig te analyseren, zodat er meer wordt gecategoriseerd en dat het onderzoek kwalitatief
wordt verbeterd.
2
, Inhoudsopgave:
Voorwoord:............................................................................................................................. 1
Samenvatting:........................................................................................................................ 2
Introductie:.............................................................................................................................. 3
2.1. Onderzoeksvraag........................................................................................................5
2.2. Deelvragen.................................................................................................................. 6
Theoretische kader:................................................................................................................ 8
5.1. ‘Invloed klimaatverandering op de markt van olie’.......................................................8
5.2. ‘Invloed klimaatverandering op de arbeidsmarkt van olie’.........................................11
5.3. ‘Klimaatneutraal produceren’....................................................................................14
5.6. ‘Gevolgen Covid-19 op de oliemaatschappijen, economie en milieu’........................22
............................................................................................................................................. 26
............................................................................................................................................. 26
Methodologie:....................................................................................................................... 26
3.1. Data verzamelen.......................................................................................................27
3.2. Interviews.................................................................................................................. 29
Analyse:................................................................................................................................ 31
Betrouwbaarheid en validiteit...........................................................................................32
Conclusie:............................................................................................................................. 33
Discussie:............................................................................................................................. 36
Nawoord:.............................................................................................................................. 38
Logboek en bronnenlijst:......................................................................................................39
7.1. Bronnenlijst............................................................................................................... 39
7.2. Logboek.................................................................................................................... 44
Introductie:
__________________________________________________
“Milieuvervuiling kost jaarlijks aan 9 miljoen mensen het leven. Dat zijn meer slachtoffers
dan door oorlog en geweld. Ook is vervuiling dodelijker dan aids, tbc en malaria bij elkaar,
aldus een studie in The Lancet. Het grootste deel van de slachtoffers woont in arme
landen.”1 In dit artikel staat vermeld dat door vervuilde grond, lucht en water er in vooral
1 A.P. Reuters ‘Slachtoffers milieuvervuiling’
3
,arme landen veel gevaren zijn en hierdoor ook de risico’s op de kans om te overlijden
worden vergroot. Vervuiling is dan ook bij één op de zes doden de doodsoorzaak
Oliemaatschappijen leveren fossiele brandstoffen in de vorm van olie. Wanneer deze olie
verbrand wordt, komt er CO2 vrij. Daardoor zorgen dezen zoals bekend voor veel uitstoot
van CO2, wat zorgt voor het versterkt broeikaseffect: Het broeikaseffect is de opwarming
van de aarde door teruggekaatst zonlicht, en deze wordt extra versterkt door
broeikasgassen als CO2. CO2 is dus ook vervuiling van het milieu. Oliemaatschappijen zijn
de motor van onze wereld. Zonder fossiele brandstoffen hadden we nooit de machines en
economie gehad die we nu hebben. Sinds het begin van de industriële revolutie is de extra
uitstoot van CO2 gigantisch gestegen2, met grote gevolgen. het opmaken van de bekende
voorraden van olie, gas en kolen zou de uitstoot van zo’n 3.500 miljard ton CO2
veroorzaken.3 Maar als we een redelijke kans willen houden om de opwarming ruim onder
de 2 graden te houden, kunnen we niet meer dan 570 miljard ton uitstoten. 4 Dat is minder
dan een vijfde van de huidige reserves. De rest moet in de grond blijven.
Aardolie is de meest gebruikte energiebron op aarde. Per dag worden op de wereld meer
dan 84 miljoen vaten ( 1 vat = 159 liter) gebruikt. Maar niet iedere mens gebruikt evenveel.
Per hoofd van de bevolking wordt het meeste gebruikt door de Amerikanen. China en India
zijn ook grootverbruikers. Daar wonen veel mensen en de industrie groeit ook nog steeds.
Benzine is het bekendste product dat uit aardolie gewonnen wordt. Een derde van alle olie
verandert in brandstof voor transport. Dat is benzine, diesel, kerosine en stookolie. We
gebruiken het voor de motoren van auto’s, vrachtwagens, bussen, schepen, treinen en
vliegtuigen.
Er wordt heel veel geld verdiend met olie. Daarom wordt aardolie ook wel ‘het zwarte goud’
genoemd. Arabische oliesjeiks zijn schatrijk gewordenen en ook oliemaatschappijen
verdienen veel geld.
Het IPCC, het Intergovernmental Panel on Climate Change van de Verenigde Naties
verwacht desastreuze gevolgen voor het klimaat en de mensheid, als de CO2-uitstoot niet
tijdig aangepakt wordt.5 Deze gevolgen van CO2 uitstoot, mede dankzij oliemaatschappijen
hebben grote impact op mens en dier, zoals het smelten van gletsjers en ijskappen
waardoor de zeespiegel en het waterpeil in rivieren ernstig stijgt. Ook het afsterven van
koraalriffen heeft desastreuze gevolgen, aangezien daardoor de vispopulatie ernstig
afneemt en daarmee ook de voedselvoorziening voor veel mensen verdwijnt, daarnaast
komt de kustbescherming hierdoor in gevaar. 6 Ook zorgen oliemaatschappijen voor veel
banen.7 Als er veel banen verloren gaan, kan dat veel uitmaken voor de economie.
Hetzelfde geldt als er juist weer meer bijkomen. De toekomst van de aarde, het leven op
aarde en alle mensen is dus voor een groot deel afhankelijk van de oliemaatschappijen. De
relevantie en impact van dit onderwerp is dan ook erg groot. Mede hierdoor is dit onderwerp
de afgelopen tijd veel in het nieuws geweest en is er al veel over geschreven. Echter wordt
er naar onze mening nog te weinig gedaan aan het klimaat en duurzaamheid en wordt er
ook niet altijd gekeken naar wat het klimaat nou precies doet met de oliemaatschappijen, in
plaats van andersom.
2 N.B. ‘Oorzaken klimaatverandering’
3 B. Dudley ‘BP statiskieken recensie’
4 IPCC team ‘IPCC report’
5 Zico Ruiter ‘klimaatcatastrofe’
6 A. Klompmaker ‘koraalriffen sterven af’
7 N.B. ‘Oliemaatschappijen schrappen banen’
4
, Het is belangrijk dat we enkele begrippen duidelijk hebben. Allereerst duurzaamheid, wat is
dat?
De belangrijkste drie uitgangspunten bij duurzaamheid zijn:
(1) Voor hernieuwbare grondstoffen (zoals grond, water, bos, vis) kan het gebruik niet méér
zijn dan door de natuurlijke herstelsnelheid terugkomt.
(2) Voor niet-hernieuwbare grondstoffen (fossiele brandstof, erts, fossiel grondwater) moet
het gebruik minimaal zijn en moet gericht gezocht worden naar duurzame alternatieven. Van
deze grondstoffen is immers een eindige hoeveelheid aanwezig. Terugwinnen en hergebruik
van deze grondstoffen zijn dus van groot belang.
(3) Vervuilende stoffen mogen niet geloosd worden in een tempo dat hoger is dan de
snelheid waarmee de vervuiling onschadelijk kan worden gemaakt.
Het milieu wordt omschreven als de biologische leefomgeving, ofwel alles om ons heen:
grond, lucht en water. Het klimaat is het gemiddelde weer van de laatste 30 jaar.8
In dit profielwerkstuk doen wij onderzoek naar oliemaatschappijen en het onderwerp
‘duurzaam’. Daarom is onze onderzoeksvraag: Wat voor invloed heeft klimaatverandering op
de bedrijfsvoering van de 3 grootste oliemaatschappijen van Nederland?
Voor dit onderzoek hebben wij verder deelvragen bedacht die relevant zijn voor het
beantwoorden van onze hoofdvraag en dit onderwerp: Zo krijgen wij inzicht in hoe de 3
grootste oliemaatschappijen ter wereld omgaan met duurzaamheid en het (versterkte)
broeikaseffect.
Het nut van van dit onderzoek is om te zien wat de gevolgen kunnen zijn voor de toekomst
en eerder genoemde gevolgen te kunnen voorkomen. Dit kan voorkomen worden door
mensen bewust te laten worden van deze en door meerdere conclusie te trekken.
Aangezien duurzaamheid en fossiele brandstoffen van een steeds groter belang zijn in de
huidige maatschappij is het des te meer interessant om te zien hoe de producent hierop
inspeelt.
2.1. Onderzoeksvraag
● Wat voor invloed heeft klimaatverandering op de bedrijfsvoering van de 3
grootste oliemaatschappijen van Nederland?
Dit onderzoek gaat in op duurzaamheid en klimaatverandering, specifiek bij de 3 grootste
oliemaatschappijen: Shell, BP en ExxonMobil. Deze 3 grootste oliemaatschappijen zijn
staats onafhankelijk, wat betekent dat ze hun eigen bedrijfsvoering hebben. Wij hebben
deze 3 bedrijven gekozen omdat ze verantwoordelijk zijn voor ruim 10% van de
8 Dietz, Sanne. ‘verschil klimaat en milieu’
5
