SAMENVATTING SPORT EN RECHT 02
HOOFDSTUK 5: INTELLECTUELE EIGENDOM
5.1: Inleiding
Sport wordt steeds meer een emotieproduct, waar bedrijven voor willen betalen. Bedrijven willen
hun naam aan deze positieve emotie verbinden. Het economisch belang van sport is enorm.
Aangezien bedrijven bereid zijn om grote bedragen te betalen aan sponsorgelden, kunnen
sportverenigingen en topsporters geld verdienen aan hun naam, afbeelding, persoon en prestatie. De
economische waarde daarvan wordt bepaald door een aantal factoren.
1. Populariteit van de sport
2. Prestaties van de sport
5.2: Auteurswet
De auteurswet beschermt de maker van werk tegen inbreuk daarop.
( werk = boeken, liedjes, toneelstukken en foto’s, mar ook mondelingen overdrachten)
Deze wet geeft de maker van een werk het recht om zich te verzetten tegen inbreuk op zijn werk.
Daarnaast staat in deze wet een regeling met betrekking tot het portretrecht. Maar ook een aantal
strafbaarstellingen.
Let op: Een auteursrechthebbende kan nooit, als er inbreuk wordt gemaakt op zijn werk, zelf een
vordering instellen bij de rechter en daar gevangenisstraf of een geldboete tegen de inbreukmaker
vorderen. Dit omdat de officier van justitie de enige in ons land is die
strafrechtelijke/publiekrechtelijke procedures kan beginnen.
5.2.1: Werkbegrip centraal
Een werk moet liggen op het terrein van letterkunde, wetenschap of kunst.
Let op: artikel 10 lid 1 Aw is een lijst met voorbeelden van auteursrechtelijke beschermde werken, dit
wil zeggen dat iets een werk kan zijn zonder dat het in artikel 10 Aw genoemd wordt. Bijvoorbeeld
toegapaste kunst (gebruiksvoorwerpen)
Vereiste bij gebruiksvoorwerpen die niet in de auteurswet staan is dat deze orgineel zijn.
Origineel wil zeggen dat het voorwerp een eigen, oorspronkelijk karakter heeft, dat het persoonlijk
stempel van de maker draagt.
Voorbeelden:
o Pannakooi: er zijn geen vaste eisen aan het speelveld en er zijn verschillende soorten kooien.
Daarom is het origineel genoeg om een werkt te zijn in de zin van de Auteurswet.
1
, o Geur van een parfum
o Gesprekken die op de achterbank van een auto gevoerd worden.
Er zijn twee eisen waar een werk aan moet voldoen:
1. Er moet sprake zijn van een eigen oorspronkelijk karakter
2. Er moet sprake zijn van een persoonlijke stempel van de maker
5.2.2: De bewerking
Bij een bewerking van een werk moet gedacht worden aan bijvoorbeeld de verfilming van een boek.
De film is dan een bewerking van een boek.
Kenmerk bewerking: er wordt aan een bestaand werk nieuwe creatieve elementen toegevoegd.
Een bewerking is op grond van artikel 10 lid 2 Aw als zelfstandig werk beschermd. Voor het maken
van een bewerking is toestemming nodig van een maker van het oorspronkelijke werk.
5.2.3: Bescherming idee
let op: ideeën, concepten en formats zijn auteursrechtelijk niet beschermd. De uitwerking van een
idee, concept of format is dat wel.
5.2.4: Bescherming sportprestaties
Het is niet aanmerkelijk dat er auteursrecht zit op sportprestaties: het wedstrijdelement komt dat te
veel onder druk te staan. Zeker is dit echter allerminst: het is slechts sinds kort dat ook een
parfumgeur auteursrechtelijk beschermd is.
5.2.5: Bescherming organisatie competitie
Het organiseren van een evenement of competitie is geen auteursrechtelijk beschermde prestatie.
Het organiseren van een sportcompetitie, bijvoorbeeld de eredivisie voetbal door de KNVB, is een
juridisch niet beschermde prestatie. (Als er nog iets wordt georganiseerd krijgt een organisator geen
problemen met de KNVB, maar wel de clubs aan een concurrerende competitie, dit op grond van het
verenigingsrecht).
Als je NOS beelden uitzendt van een competitiewedstrijd mag dit, wel heeft de eigenaar van het
stadion, op grond van zijn eigendomsrecht en het gebruiksrecht van het stadion, de mogelijkheid om
filmen zonder toestemming in het stadion te verbieden. De NOS heeft op grond van het eigendoms-
c.q. gebruiksrecht toestemming nodig voor het plaatsen van camera’s en maken van opnames.
5.2.6: Exclusieve rechten maker: openbaar maken en verveelvoudigen
De maker van een werk heeft 2 belangrijke exclusieve rechten:
1. Het recht te verveelvoudigen : het recht een zelf geschreven liedje of boek te kopiëren.
2. Het recht om het werk openbaar te maken: bij elke openbaring moet toestemming gevraagd
worden.
Bijvoorbeeld: het laten zien van en wedstrijd in een café, de eigenaar moet dan toestemming
hebben van de rechthebbende.
Let op: als jij een werk openbaar wil maken zitten hier kosten aan verbonden, denk hierbij aan:
Achtergrondmuziek horeca
Vertoning tv-videobeelden in een sport-fitnesscentra
Vergoeding vertoning van wedstrijden Euro 2012
2
, 5.2.7: beperkingen van het auteursrecht
De auteurswet geeft de maker van een werk het exclusieve recht het werk openbaar te maken en te
verveelvoudigen. Er zijn een aantal beperkingen van dat exclusieve recht. De voor de sport
belangrijke beperkingen zijn:
Het recht op vrije nieuwsgaring
Het recht om te citeren
Het recht om incidenteel te verwerken
De parodie
5.2.7.1: vrije nieuwsgaring (artikel 15 Aw)
Op grond van artikel 15 Aw is het nieuwsmedia toegestaan om actuele nieuwsberichten, zonder
toestemming en zonder vergoeding, van elkaar over te nemen. Hier zitten wel enkele voorwaarden
aan verbonden:
Er moet worden aangegeven uit welke bron ze komen
Er moet worden aangegeven wie de maker is
Er moet worden aangegeven dat het auteursrecht niet is voorbehouden
Er moet worden aangegeven dat het gaat om het overnemen van nieuwsberichten
Er moet worden aangegeven dat het overnemende medium een zelfde functie vervult
5.2.7.2: citaatrecht (artikel 15a Aw)
In het kader van een aankondiging, beoordeling of wetenschappelijke verhandeling is het geoorloofd
om een kort gedeelte van het werk van een ander over te nemen. Vereiste zijn:
Het werk is rechtmatig openbaar gemaakt
De persoonlijkheidsrechten van de maker worden gerespecteerd
De bron en de maker worden vermeld
5.2.7.3: Film-, radio- of tv-reportage (artikel 16a Aw)
In een film-, radio- of tv-reportage mag een korte opname, weergave of mededeling van een
auteursrechtelijk beschermd werk gegeven worden.
5.2.7.4: incidentele verwerking (artikel 18a Aw)
Indien een werk wordt verwerkt als onderdeel van een ander werk en daarvan een ondergeschikt
onderdeel is, is er geen sprake van inbreuk op het auteursrecht.
5.3: verzilverbare populariteit
De verzilverbare populariteit, de manier waarop een sporter geld kan verdienen aan zijn
sportprestaties, is met name gelegen in het portretrecht en de naam van de sporter.
Het portretrecht is geregeld in de auteurswet. In de sport gaat het om het gebruik van het portret
van de sporter:
Op een product of voor een dienst
In reclame voor een product of een dienst
Op televisie, in tijdschriftartikelen of in kranten
( het komt ook voor dat niet het portret maar de naam van een sporter wordt gebruikt)
5.3.1: portretrecht (artikel 19 Aw e.v.)
Bij een portret gaat het om de herkenbare afbeelding van iemands gezicht. Het kan gaan om een
foto, een tekening, maar ook om een spotprent.
Gezicht: het afbeelden van iemand op televisie met een blok voor het hoofd, maar toch herkenbaar
is wel een portret.
Ook een lookalike van iemand is een portret ( denk hierbij aan een bepaalde houding van iemand)
3