Samenvatting
Samenvatting Rechtsstaat (maatschappijleer VWO/HAVO)
- Vak
- Maatschappijleer
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting van 13 pagina's voor het vak Maatschappijleer aan de VWO / Gymnasium (vwo 5)
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 13 pagina's
Voorbeeld 2 van de 13 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
1 beoordeling
Door: annelottehoevenaars • 2 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting Thema’s Rechtsstaat§1 Idee en oorsprong van de rechtsstaat
1.1 Wat is een rechtsstaat?
Een totalitaire staat is een staat waarin de staat doordringt tot in het persoonlijke leven en
bepaalt wat mensen mogen doen. Vaak is zo’n staat ook een politiestaat, een staat waar
de sociale, economische en politieke macht door de leiders gehandhaafd wordt met behulp
van (geheime) politie.
Een rechtsstaat is een staat waarin de burgers met grondrechten worden beschermd tegen
machtsmisbruik en willekeur van de overheid. Nederland is ook een sociale rechtsstaat, we
hebben allerlei wetten en voorzieningen om de welvaart en het welzijn van de burgers te
bevorderen.
Een belangrijk voordeel van de rechtsstaat is dat er veel sociale cohesie en vrede is.
Daarom zeggen we wel dat in een rechtsstaat vertrouwen en wederkerigheid (‘voor wat
hoort wat’) hand in hand gaan. Dit bestaat ook tussen de burger en de staat, er ontstaan
daardoor rechtszekerheid, de burgers en staat leven de wetten te goeder trouw na en er
ontstaat zekerheid.
1.2 Hoe is de rechtsstaat ontstaan?
De Verlichting was tijdens de 18de eeuw, mensen verlangden naar maatschappelijk geluk.
Vanaf de 16de eeuw had Europa maar weinig gelukkige perioden, er waren veel bloedige
burgeroorlogen. In de 17de eeuw oefenden koningen een bijna onbegrensde macht uit over
de bevolking en over alle geledingen van de maatschappij. Vanaf de tweede helft van de
18de eeuw rees in Europa steeds meer verzet tegen deze oneerlijkheid.
Ondernemende burgers gingen vanaf de 16de eeuw de wereld in, en deze nieuwe kennis
kon makkelijk verspreid worden door de drukpers. Hierdoor begon het bestaande
wereldbeeld en mensbeeld te wankelen. Oorlog, armoede en ellende kwamen niet voort uit
de wil van god maar kwamen door menselijke heerszucht en hebzucht.
Hierdoor begonnen burgers te geloven in de kracht van de rede, door een methodisch
gebruik van het gezonde verstand kom je overal. Vrijheid was hierbij de eerste voorwaarde,
vrijheid is het wezen van geluk, en om dit te bereiken moest de macht getemd worden.
Filosofen die zeiden dat alle mensen gelijk en vrij worden geboren, alleen door dingen als
macht, overlevingsinstinct en geld ontstaan er ongelijkheden. Om dit zo min mogelijk te
hebben moeten mensen een sociaal contract afsluiten, een contract waarin mensen tot
afspraken komen om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te kunnen leven.
, De eerste taak van de staat was dat ze burgers en hun eigendommen moesten
beschermen, de staat kreeg monopolie op geweld. Maar hoe weet je zeker dat de staat zijn
geweldsmonopolie niet misbruikt? De filosofen zeggen dat de staat zich ook aan regels
moest houden, de macht mag niet meer worden uitgeoefend door een heerszuchtige vorst
die beweert dat hij is aangesteld door God en daarom gerechtigd is als een absolute
monarch te heersen.
De grondbeginselen van de rechtsstaat:
1. Het beginsel van de grondrecht: Alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid geboren en
moeten zo ook samen kunnen leven.
2. Het soevereiniteits- en democratiebeginsel: De mensen sluiten gezamenlijk een
vredesakkoord, het sociaal contract.
3. Het legaliteitsbeginsel: De staat kan het sociaal contact tussen mensen afdwingen,
maar moet zich strikt aan de wetten houden.
4. Het beginsel van trias politica: De macht van de staat wordt voor de zekerheid
begrensd door interne scheiding van de staatsmacht.
1.3 De eerste rechtsstaten
De Onafhankelijkheidsverklaring, de grondwet en de Bill of Rights vormen samen de
Amerikaanse constitutie. Dit gebeurde allemaal in 1776.
In 1789 volgde de Franse Revolutie, met de strijdkreet ‘Vrijheid, gelijkheid, broederschap of
de dood’. De Verklaring van de Rechten van de Mens en Burger (1791) begon de nieuwe
samenleving, waarbij mensen recht vanalles hadden.
Toen in 1799 Napoleon een verplichte dictatuur vestigde, waarin de machthebber in
zekere mate rekening houdt met de bevolking, was er grote chaos.
In 1815 werd Napoleon verslagen, en alle oude machtsverhoudingen werden hersteld,
koningen kwamen weer aan de macht, de adel en de Kerk kregen weer privileges en de
grondrechten werden beperkt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper uvageneeskundestudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 78600 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen