Gedurende de minor oncologie heb ik elk college uitgewerkt. Ieder college is in dit document terug te vinden, inclusief voorbereidende literatuur en uitgewerkte colleges. Doe er vooral je voordeel mee! Ik heb de kennistoets afgerond met een 7.8. Veel succes :)!
Epidemiologie – begrippen
Incidentie: het aantal nieuwe gevallen of personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode.
- Soms per 1.000// 10.000 of 100.000 inwoners
- In 2018 werden wereldwijd ruim 18 miljoen nieuwe gevallen met kanker vastgesteld
Prevalentie: het aantal personen dat een bepaalde ziekte op een bepaald moment of gedurende een
bepaalde periode heeft.
- Op 1 januari 2019 waren er in Nederland ongeveer 578.000 personen met kanker
Mortaliteit/sterfte: aantal sterftegevallen per jaar.
5-jaars (of 10-jaars) overleving: hoeveel mensen zijn 5 of 10 jaar na de diagnose nog in leven
→meestal in een percentage aangegeven.
Situatie in Nederland
Oorzaken stijging:
- Toename bevolking
- Vergrijzing: kanker is een ziekte van de oudere mens
- Diagnostiek → bevolkingsonderzoek
- Grotere kans op kanker, aangezien meer mensen ouder worden
Verder:
- +/- 6 miljard euro
- >140.000 klinische ziekenhuisopnames
- Aantal kankerdiagnosen bijna 4% gedaald (4.000 personen) door coronacrisis → niet goed
- <2% van kankerdiagnosen bij mensen <30 jaar
- Vanaf 45 jaar neemt de kans op kanker toe, hoe ouder hoe hoger de kans
- In Nederland wordt de diagnose kanker bij meer dan 100.000 patiënten per jaar gesteld
- Overleving kanker in Nederland in 25 jaar toegenomen van 45% naar 64%
,Welke vormen kanker komen veel voor:
- Huidkanker: 19,3% → meest
voorkomende vorm van kanker in NL
- Borstkanker: 12,7% → staat op
nummer 1 bij vrouwen
- Longkanker: 11,7%
- Prostaatkanker: 11,5% → staat op
nummer 1 bij mannen
- Dikke darmkanker: 10,9%
- Lymfeklierkanker/leukemie
- Overige vormen van kanker: 33,8%
Trends Nederland:
- Aantal vrouwen met kanker laatste decennia sterk toegenomen; toenemend roken
- Maagkanker, galblaaskanker qua incidentie sterk afgenomen, door: verwijderen galblaas en
betere voedselconserveringstechnieken
- Slokdarmkanker gestegen, te wijten aan overgewicht (mannen)
- Testisca. en andere urologische vormen zoals postaatca. gestegen → betere diagnostiek PSA-
test
- Stijging huidkanker door langere blootstelling Uv-straling
Mortaliteit/overleving
- 150.000 mensen overlijden per jaar in Nederland
- 30% overlijd hierbij aan kanker → doodsoorzaak/volksziekte nummer 1
- Alvleesklierkanker en kleincellig longkanker 5-jaarsoverleving van <5%!
- Overleving neemt toe:
▪ Vroeg opsporing → bevolkingsonderzoek
▪ Betere behandelmogelijkheden
- Overleving hangt af van tumorsoort, in welk stadium je hem opspoort en de leeftijd; hoe
ouder hoe slechter overleving vanwege vaak ook comorbiditeit
- Let op: toename incidentie + toename overleving = toename prevalentie
- Afgelopen jaren absolute incidentie hoger dan overleving → sterfte 25 jaar al toegenomen
Wie krijgen kanker?
- Mensen met meerdere genmutaties in bepaalde genen → genen die betrokken zijn bij dan-
wel: celdeling/celdood/DNA-reparatie
- Hoe kom je aan mutaties?
▪ Erfelijke fout
▪ Omgevingsfactoren
▪ Pech: mutatie per toeval ontwikkelen in een bepaald gen die betrokken is bij
celdeling/celdood/DNA-reparatie
Risicofactoren/oorzaken
Endogene risicofactoren:
- Hormonale invloeden
- Genetische factoren: erfelijkheid
- Gevolg van andere ziekten
Kanker op celniveau
- Ongeremde celdeling (met vaak ook onvoldoende rijping van de cellen) waarbij cellen
infiltreren en metastaseren
- Tumor (=zwelling) en kanker zijn niet hetzelfde
▪ Tumor is gewoon zwelling, kan ook ontstaan na een ontstekingsreactie
▪ Kanker is niet altijd een gezwel, zoals bij bloedkanker
▪ Solide en niet-solide kanker
Celdeling en differentiatie
Deling: voor vervanging en groei
Snelheid waarmee cellen in een orgaan verschilt, heel strak gereguleerd = mitose (celdeling van
gezonde cellen)
Toename van afwijkingen en afwijkend gedrag
Een aantal beschadigingen in het DNA zijn nodig om tot kanker te leiden. De opeenstapeling van
fouten in het DNA zorgt ervoor dat het weefsel steeds meer veranderen. Carcinogenese: het
ontstaan van een tumor
Oncogenese:
- Hyperplasie: stadium één kanker; cellen gaan sneller delen → komt niet in alle organen voor
- Metaplasie: differentiatierichting van het epitheel verandert → cellen veranderen in andere
cellen en lijken steeds minder op het oorspronkelijke weefsel
- Dysplasie: stoornis in de regulatie van groei en differentiatie van cellen. Hierbij zie je echt
afwijkende cellen ontstaan, kernen zien er anders uit, cellen minder mooi uitgerijpt. De
cellen zijn hierbij al zo atypisch dat ze eruit zien als kankercellen
- Carcinoma in situ: kankercellen die nog niet uitzaait/infiltreert
-
, Fout in DNA kan ontstaan door:
- Genamplificatie: aantal kopieën van een gen (bijv. oncogen) is verrijkt
in het genoom en er i.p.v. een kopie per chromosoom en sterk
verhoogd kopieën voorkomt → leidt meestal tot een verhoogde
aanmaak van het genproduct
- Puntmutatie: specifieke mutaties die ten gevolge van mutagene
invloeden uit ons leefmilieu daarvoor verantwoordelijk zijn
- Chromosomale translocatie: chromosoomniveau
Soorten genen die van invloed zijn bij kanker
- (Proto-) Oncogenen: ontaarding in kankercel → deze genen zijn bij een kankercel vaak
aanwezig. In het lichaam zijn er een bepaald soort niet-getransformeerde cellen die, als ze
muteren, kunnen aanzetten tot ongecontroleerde groei (oncogenen). De normale genen die
hieraan verwant zijn spelen een rol als groeifactor (proto-oncogenen). Abnormale expressie
van een oncogen leidt tot de transformatie tot een kankercel, door het ontregelen van de
celdifferentiatie en celdeling.
- Tumor-suppressorgenen: genen waarvan de expressie het ontstaan van kankercellen
onderdrukt → deze genen zijn bij een kankercel vaak gemuteerd of afwezig
- Genfusiegenen: abnormale eiwitten die celdeling stimuleren (bijv. bij bepaalde vormen van
leukemie middels chromosomale translocatie)
Oftewel indien er een mutatie in deze genen plaatsvindt (een of meerdere) , ontstaat ongeremde
celgroei en dus kanker
Tumoren (samenvattend)
Benigne:
- Niet-infiltratief
- Metastaseren niet
- Meestal niet dodelijk
Metastasering (uitzaaiing)
- Lymfogeen: via lymfebanen en zie je vaak uitzaaiingen in de
lymfeknopen
- Hematogeen: via de bloedbaan en zie je vaak uitzaaiingen in andere organen
Diagnostisch proces (anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullende diagnostiek)
Mogelijke klachten (algemeen)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fleurbril. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,39. Je zit daarna nergens aan vast.
