Samenvatting
Samenvatting Hoofdstuk 13 Van tsaar tot 'tsaar' - Rusland
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting van hoofdstuk 13 van Sprekend Verleden, geschiedenis. De geschiedenis van Rusland.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Geschiedenis Toetsweek H13 Rusland: boek, aantekeningen, begrippen1. Tsaristisch Rusland
Kiev – Roes: 862-1240 -> Mongoolse overheersing: 1240-1480 -> Moskovische Rijk / Rossja: 1480-
1917 (sinds begin 18e eeuw ‘Russische Rijk’) -> Communistisch Rusland (USSR): 1917-1991 ->
Russische Federatie: 1991-nu. Lid GOS: Gemenebest van Onafhankelijke Staten.
- 1500: Ivan III van vorstendom Moskou liet zichzelf tsaar noemen. Tsaar = Romeins caesar =
keizer. Andere naam: Iwan de Grote (1462-1505)
- Is Moskou het Derde Rome? (Eerste Rome was Rome, tweede Rome was Constantinopel).
Waarom? Hoeder orthodoxie en beschermer orthodoxe christenen.
Tsaren verklaarden dat hun macht van God kwam. Verzet werd hard onderdrukt. Ochrana = geheime
dienst met verklikkers en informanten. Verbannen naar Siberië. Tsaar en adel regelden het bestuur.
Verschillen met West-Europa:
1. Aantal rijke burgers was kleiner door minder handel op grote schaal
2. Minder industriearbeiders. Dit ontwikkelde pas laat in de 19 e eeuw
3. Adel beschikte over bijna helft van landbouwgrond, dus meer invloed op platteland
4. Overgrote deel bestond daarom uit arme boeren
Resultaat: diepe kloof tussen bovenlaag en rest van de bevolking. Bovenlaag maakte deel uit van
Europese cultuur, de rest georiënteerd op Russische omgeving.
Katholieke Kerk van het Westen: paus van Rome + Latijn als kerktaal
Orthodoxe Kerk van het Oosten: patriarch van Constantinopel + landstaal als kerktaal (+Grieks en
Slavisch). Russisch-orthodoxe Kerk was zelfstandig. Geestelijken spoorden volk aan tot trouw aan
tsaar in ruil voor bescherming.
Januari 1614: Moskovitische Landdag kiest Michail Romanov tot tsaar (dynastie tot 1917)
Problemen: geen ijsvrije haven in Archangelsk, geen toegang tot Finse Golf, geen toegang tot
Zwarte Zee. = isolatie Rusland. Rusland geen toegang tot Krim betekent geen toegang tot
Zwarte Zee of Middellandse Zee. Doel: technische kennis scheepvaart en zeevaart uitbreiden.
1700-1721: Grote Noordse Oorlog; Polen + Rusland tegen Zweden. Doel tsaar Peter: uitgang naar de
Oostzee.
1703: veroverde Zweedse vesting (aan monding Neva) omgebouwd tot Petrus- en Paulusvesting.
Sint Petersburg: veel mislukkingen en onder zeespiegel. 27 mei 1703 gesticht. Standbeeld Peter de
Grote kijkt naar westen en dus met rug naar Azië. Europese gebruiken ingevoerd in Rusland.
- Petrinische Rusland: sociale en culturele kloof tussen verwesterde elite en religieus-
traditionele gewone volk.
Tsarina Catharina de Grote (1762-1796): Krim wordt Russisch. Verlichte ideeën. Buitenlandse
politiek: vrije doorvaat Zwarte Zee, vrije doorvaart Middellandse Zee (gevolg van Krim).
Tsaar Alexander I (1801-1825):
- 1812: Napoleons veldtocht naar Rusland
- 1814: Alexander I trekt Parijs binnen. Heilige Alliantie.
- 1825: Dekabristenopstand. Doel: Rusland liberaal hervormen.
Tsaar Nicolaas I (1825-1855):
- Neerslaan liberale en nationalistische opstanden tussen 1848 en 1850
Tsaar Alexander II (1818-1881):
- Schaft in 1861 lijfeigenschap af (slavernij)
Tsaar Alexander III en Tsaar Nicolaas II.
17 juli 1918 -> tsarenfamilie vermoord.
Hongersnood 1891 -> politisering Russische samenleving. Zemstvos eisen bij troonsbestijging
Nicolaar II (1894) een nationale regering. Nicolaas II houdt vast aan het autocratisch principe.
, 2. De ondergang van het tsarendom
- Rond 1900: oprichting politieke partijen:
1. Partij van Socialisten-Revolutionairen (1901). Ideaal: boerengemeenschap basis
socialistische samenleving. Doel: einde tsarendom door revolutie.
2. Russische Sociaaldemocratische arbeidspartij (1898 RSDAP). Aanhang onder
fabrieksarbeiders. Boek zegt: een marxistische partij.
1902: Lenin publiceert ‘Wat te doen?’, terwijl je volgens het marxisme niets moest doen. Lenin doet
beroep op ‘wil’.
De verdeling: op Tweede Partijcongres RSDAP in Londen, vindt Lenin dat je lid bent als je tot de
partijorganisaties behoort. Martov vindt het al als je achter het partijprogramma staat. Martov winst
stemming over organisatie en partijlijn. Lenin wint stemming over eindredactie partijblad. Lenin:
revolutionaire voorhoede noodzakelijk.
2 groepen:
1. Mensjewieken (=minderheid Martov): opbouw grote partij via samenwerking & geleidelijke
verbetering maatschappij
2. Bolsjewieken (=meerderheid Lenin): einde tsarendom via revolutionaire voorhoede.
1905: kadetten = constitutionele democraten. Aanhang onder liberale burgers. Doel: stichten
democratische staat.
1904-1905: Russisch-Japanse oorlog -> economische problemen.
9 januari 1905: Bloedige Zondag in St. Petersburg. -> maandenlang grootschalig verzet.
Oktobermanifest: tsaar belooft liberale hervormingen om de rust terug te laten keren. Grondwet
(1906), beperkt kiesrecht, doema (=parlement) met weinig bevoegdheden.
WOI voor Rusland zeer nadelig: verlies graangebieden, tekort arbeidskrachten. Gevolg: groeiende
ontevredenheid. Omdat St. Petersburg Duits klonk kreeg het de Russische naam Petrograd.
Februarirevolutie 1917: staking in Petrograd. De Doema zet de tsaar af. De Doema benoemt een
Voorlopige Regering onder Kerenski (12 maart/februari 1917). Tsaar doet afstand van de troon. VR
zet oorlog voort. Bolsjewieken beloven: vrede, land en brood, macht in fabrieken aan de arbeiders
(Marxistisch), verdeling grootgrondbezit onder boeren (in strijd met Marxisme maar nodig om steun
boeren te winnen).
3. De bolsjewieken grijpen de macht met geweld
De Oktoberrevolutie van 1917: 25 okt. – 7 nov.
Bolsjewieken: zetten de ‘Voorlopige Regering’ af (bestorming Winterpaleis). Vormen nieuwe regering
o.l.v. Lenin. Dwingen parlementsverkiezingen af (25 nov. 1917).
Politieke vrijheid werd niet toegestaan. Andere partijen verboden en aanhangers vervolgd door
staatsveiligheidsdienst: de Tsjeka.
Maart 1918: Vrede van Brest-Litovsk – met Duitsland en Oostenrijk-Hongarije – zeer nadelig voor
Rusland want ze moesten grote gebieden afstaan. Ontstaan burgeroorlog tussen roden en witten
(1918-1921). Witten: tegenstanders Bolsjewieken. Witte legers werkten niet samen en waren politiek
verdeeld. Rode Leger: leger van de Bolsjewieken beheerste het volkrijkste deel van Rusland en kon
dus een groot leger op de been brengen. Bolsjewieken wonnen en hadden het hele tsarenrijk in
handen met uitzondering van Finland, Polen en de Baltische landen, die werden zelfstandig.
4. De communistische partij probeert haar leer in praktijk te brengen
USSR: Unie van Socialistische Sovjet-Republieken -> Sovjet-Unie (SU). Sovjet = raad van arbeiders en
soldaten. Partij van de Bolsjewieken werd in 1918 ‘Communistische Partij’ en in dec. 1922
‘Communistische Partij van de Sovjet-Unie’.
Maatregelen:
1. Fabrieken, banken en winkels werden onteigend en overgenomen door de staat.
2. Boeren moesten het grootste deel van hun voedselvoorraden aan de staat afstaan.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper juulst. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,09. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53022 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen