College aantekeningen
Uitgebreide aantekeningen Hoorcolleges Inleiding in de Rechtswetenschap
Uitgebreide aantekeningen van alle hoorcolleges, inclusief responsiecollege
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 31 pagina's
Voorbeeld 3 van de 31 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
HoorcollegesHoorcollege 1 Het rechtsbegrip en de rechtsbronnen. (2 september)
Waarom is er recht? Goed lopende samenleving, orde, kunnen gemaakt worden om voor
gelijkheid te zorgen, ook voor veiligheid zorgen.
Waar zouden we zijn zonder recht? Machtsmisbruik, ontstaat ongelijkheid, onveilig,
machtsvacuüm
Een dictator stelt zichzelf boven de regels, niet gebonden aan het recht
Gebieden waar weinig recht is, héle sterke sociale controle (afgelegen dorpen), of private
organisaties die veiligheid gaan organiseren (Maffia in Sicilië).
John Lock. Ruimte, vrijheid, mogelijkheid tot ontplooien. Zodra er genoeg ruimte is zullen we
elkaar niet lastig vallen. Is dat niet ‟t geval gaat het mis. Kinderachtige ruzietjes worden
bedreigend en we willen weg uit die situatie.
Veel veranderingen. Tegenwoordig ook virtuele wereld. Discussie over wat doen we met
mensen die in die virtuele wereld virtuele misdrijven plegen. Internet is onbegrensd. Veel
mogelijkheden, maar ook bedreigingen. Moet internet een vrijplaats blijven? Internet
nachtmerrie omdat investeringen niet meer zeker zijn. Welk recht is van toepassing? Privacy
v.s. onbegrensde mogelijkheden. Recht nodig om scherpe grenzen te trekken.
Basisfuncties van de rechtsorde
Orde. Veel gedacht zonder recht is er chaos met recht is er orde
Rechtszekerheid. Creëren van veilige ruimte. Bied garanties voor als het mis gaat. Ook
kunnen vertrouwen op de overheid.
Rechtvaardigheid. Recht zorgt voor meer gelijkheid. Onderwerpt iedereen aan dezelfde
regel. (bijv. Belastinggeld eerlijk verdelen of dingen doen met belastinggeld voor mensen die
het harder nodig hebben). Vrijheid, zoals mensenrechten die kunnen worden beschermt door
rechten.
Doelmatigheid. Proberen zaken beter te laten verlopen.
Rechtszekerheid
Wet Algemene Bepalingen.
Algemene regels waaraan wetgeving moet voldoen
Art. 4 Wet Algemene Bepalingen: De wet verbindt alleen voor het toekomende en heeft geen
terugwerkende kracht.
Goed voor rechtszekerheid, je kan nu een wet maken en met terugwerkende kracht zeggen dat
iedereen die afgelopen 10 jaar dat delict heeft begaan. Creëert onrecht. Degene die gestraft
worden konden niet weten dat het een strafbaar feit zou zijn. Mensen moeten rekening kunnen
houden met wat wel en niet mag.
Art 16 Grondwet en art 1 lid 1 Wetboek van Strafrecht: Geen feit is strafbaar dan uit
kracht van een daaraan voorafgegane wettelijke strafbepaling.
Iets is pas strafbaar als er voordat het feit werd begaan dat iemand die een dergelijk feit begaat
ook strafbaar is = legaliteitsbeginsel.
Art 11 Wet Algemene Bepalingen: De rechter moet volgens de wet recht spreken: Hij mag
in geen geval de innerlijke waarde of billijkheid der wet beoordelen.
,Mag niet de wet naar eigen rechtvaardigheidsgevoel (i.p.v. de wet) handelen maar moet naar
de wet handelen. Formele onafhankelijkheid rechter; de rechter staat los van
overheidsapparaat, is voor het leven benoemd.
Rechtvaardigheid
Art. 1 Grondwet: Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk
behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras,
geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.
Iedereen die zich op een of andere manier op dit grondgebied bevinden. Word veel beloofd in
zulke grote bepalingen, soms iets moelijker om na te leven.
Onrechtvaardige wet kan nog wel geldend recht zijn. Juristen gaan over geldigheid, als burger
zelf beslissen of je eraan gehoorzaamt. Morele vraag i.p.v. juridische vraag.
Doelmatigheid
Art. 13 Wet Algemene Bepalingen: De rechter die weigert recht te spreken, onder
voorwendsel van het stilzwijgen, de duisterheid of de onvolledigheid der wet, kan uit hoofde
van rechtsweigering vervolgd worden.
Rechter kan vervolgd worden als hij weigert een uitspraak doen (deze zaak is te moeilijk,
onduidelijke wetgeving). Rechter moet wet sprekend zelfs als de wet onduidelijk is.
Anders loopt recht vast. Rechter moet gaten opvullen.
Spanning tussen basisfuncties
Tussen verschillende basisfuncties is spanning
Johann Wolfgang von Goethe (1749 – 1832): “ik zou liever onrecht begaan dan wanorde te
moeten verdragen”
(bijv. Plan om dubbele nationaliteit te ontnemen van Jihadstrijders. Regering wil
doelmatigheid bevorderen, jihadstrijders dwarsbomen. Kan vraagtekens plaatsen bij
Rechtvaardigheid, dreigt over specifieke groep, alleen met dubbele nationaliteit).
Waarom is er recht volgens Soeteman
Coördinatie van maatschappelijk handelen (bijv. Verkeersregels). Vrij neutrale
reguleringen.
Preciseren van maatschappelijke moraal (bijv. Wetgeving medische biotechnologie) in
grote lijnen is er een maatschappelijke moraal, maar ook allemaal uitzonderingen (mag niet
doden, maar euthanasie of abortus? ) Beslissingen nemen hoe ver wel of niet gegaan mag
worden. Op grensproblemen knopen doorhakken)
Realiseren van collectieve doeleinden (bijv. Noord-Zuidlijn) Organiseert regels / collectieve
verplichtingen om collectieve doeleinden te verwezenlijken. Ook voor mensen die dus anders
niet zouden willen bijdragen.
Wat is recht?
Centraal staat het positieve recht, het door een menselijke overheid gemaakte recht.
Geldende recht wat door overheid gemaakt en vastgesteld is. Op dit moment geldende recht.
Onderscheid tussen objectief recht en subjectief recht.
Objectief recht is vergelijkbaar met positief recht. Recht in het algemeen.
Subjectief recht, niet vanuit regelgever/overheid maar vanuit perspectief van degene die aan
recht zijn onderworpen (=rechtssubject). Het recht van een bepaald persoon. Recht wat aan
jou toekomt.
De dubbelzinnige relatie tussen recht en macht. Om effectief te zijn moet er wel dwang
kunnen worden uitgevoerd. Recht heeft behoefte aan dwang. Aan de andere kant kan de
, macht wel weer tot machtsmisbruik te leiden. Macht is er ook om de machthebbers in het
gareel te houden. Maar ook de overheid is onderworpen aan recht. Kunnen ook worden
aangepakt als ze macht misbruiken.
Dus het positieve recht heeft macht nodig om zich door te zetten en tegelijk begrenst recht de
macht.
Onderscheid primaire / secundaire regels. Primaire regels gedragsregels. Schrijft bepaald
gedrag aan mensen voor. Secundaire regels bevat regels over de handhaving van primaire
regels. Regels die nodig zijn om primaire regels te laten functioneren. En hoe die regels tot
stand kunnen komen.
Waar is het positieve recht te vinden?
In de rechtsbronnen. In ons rechtssysteem 4 erkende rechtsbronnen. Aan de hand van die
rechtsbronnen kunnen we erachter komen of het geldend recht is of juist niet.
Als iets in een rechtsbron te vinden is, is het recht.
Erkende rechtsbronnen naar Nederlands recht
De Wet (verschillende vormen en van verschillende instanties),
gewoonte (onder omstandigheden kunnen gebruiken tussen mensen uitgroeien tot geldend
recht),
rechtspraak (hebben rechters wel de macht om recht te scheppen, maar recht is soms ook
duister. Rechtspraak moet men ook kennen, en dus zijn rechtelijke uitspraken van vooral
hogere rechters ook van belang.
Internationaal verdrag
Instanties kunnen ook bevoegdheid krijgen om weer wetten te maken (zoals bepaalde
ministers)
De wet als rechtsbron
Is al heel oud, werden al heel lang regels opgeschreven. (voor chr. In steen gehouden en
gebeiteld, in steen gehouwen... rechtszekerheid). Nu veel meer verandering en versnelling,
veel virtueler. Veel veranderd in loop der jaren.
Wet in formele zin: Afkomstig van de regering en de staten generaal (samenwerking tussen
uitvoerende en wetgevende macht). Beantwoord aan bepaalde procedure (art. 81 Gw.)
Wet in materiële zin: Van overige instanties, voldoen niet aan die bepaalde procedure.
Bijvoorbeeld wetten van de gemeente of wetten van bepaalde ministeries. etc.
Ook een verschil tussen wetten in Materiele zin en wetten die niet in Materiele zin gelden.
Wetten die bepalingen bevatten die gelden voor een onbepaalde groep mensen; open categorie
mensen. (bijv. Uit het wetboek van strafrecht. Geld voor alle Nederlanders.
parkeervergunning van meneer Jansen uit de Rijnstraat geld alleen voor deze persoon. Geen
wet in materiele zin. Algemene wet van de gemeente over parkeerbeleid wel weer een wet in
materiele zin. )
Als het zich bezig houd met 1 bepaald persoon is ‟t geen wet in materiele zin meer.
Gewoonte als rechtsbron
Als het ware waar het recht vandaan komt. Recht ontstaat door interacties tussen mensen.
Moeten elkaar leren vertrouwen. Gebruiken en gewoontes wekken vertrouwen, en dan gaan
mensen er gerechtvaardigde belangens en verwachtingen aan ontlenen die een juridische
betekenis krijgen. Er ontwikkelen zich routines. Rechter moet bepalen of er sprake is van
gewoonterecht of niet.
Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:
Bewezen kwaliteit door reviews
Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!
In een paar klikken geregeld
Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.
Direct to-the-point
Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper gss4684. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 68175 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen