Samenvatting van Hoofdstuk 8 in Geschiedenis werkplaats havo. Het gaat om tijdvak 8 tijd van burgers en stoommachines. Samenvatting per paragraaf met aan het einde alle belangrijke jaartallen op volgorde en wat belangrijke personen.
Tijdvak 8
Kenmerkende aspecten:
1: De industriële revolutie legde in de westerse wereld de basis voor een industriële
samenleving
2: De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme,
socialisme, confessionnalisme en feminisme
3: Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen
aan het politieke proces
4: De opkomst van emancipatiebewegingen
5: Discussies over de ‘sociale kwestie’
6: De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie
Samenvatting 8.1
- De productiemethode met de hand of met de hulp van dieren veranderde omstreek
1800. In Groot-Brittannië maakten handwerktuigen plaats voor machines die werden
aangedreven door stoommachines. De mechanisatie ging gepaard met
schaalvergroting, waardoor de industrie ontstond. Er werden fabrieken gebouwd. De
ingrijpende verandering van productiemethode wordt de industriële revolutie
genoemd.
- Het begon in Groot-Brittannië”en van later plaats in de VS, het Europese vasteland
en Japan.
- Er ontstond een nieuw soort samenleving, de industriële samenleving. De grootste
delen van de bevolking woonden in de stad, dicht bij de fabrieken in kleine vieze
huisjes. Boeren verhuisde van het platteland naar een stad. Zo ontstond een grote
klasse van industriearbeiders en een klasse van kapitalisten die hun geld belegden in
de industrie en de handel.
- De stoommachine was ontwikkeld voor de mijnindustrie. In 1784 bouwde de uitvinder
James Watt een verbeterde stoommachine, waarmee met stoomdruk wielen in
beweging werden gezet.
- Zo kwam er de stoomtrein. In 1830 kwam de eerste spoorlijn in Engeland. Dit maakte
grootschalig transport van grondstoffen en producten mogelijk.
- Door technologische vooruitgang nam de productie sterk toe en ontstonden nieuwe
industrieën met nieuwe producten. Na 1890 veranderde zo veel dat er werd
gesproken van de tweede industriële revolutie.
- Een hemieroduct dat kwam was kunstmest, waardoor de voedselproductie enorm
steeg. Er ontstond een compleet nieuwe voedingsmiddelenindustrie die nieuwe
producten als blikvoedsel en margarine voortbracht.
- Grote bedrijven krijgen laboratoria waar wetenschappers werken. Industriële
kapitalisten probeerde voortdurend goedkoper te werken en betere producten te
maken in strijd met hun concurrenten. Zo bleef de industrialisatie op gang.
Samenvatting 8.2
- Na de ondergang van Napoleon maakte Europese regeringsleider op het Congres
van Wenen afspraken over de naoorlogse orde. Pruisen kreeg in het westen gebied
erbij. België werd bij Nederland gevoegd. Oostenrijk kreeg delen van Noord-Italië.
- Frankrijk kreeg weer een koning, Nederland werd een monarchie met Willem I als
koning. Overal op het Europese vasteland werden burgerrechten beperkt en
voorrechten van adel en kerk hersteld.
, - In het verzet tegen deze autoritaire orde ontstonden bewegingen met eigen
opvattingen over staat en maatschappij. Een van deze stromingen was het
liberalisme, dat de vrijheid voorop stelde. De liberalen, waaronder vooral burgers,
waren aanhangers van de verlichting en erfgoed namen van de gematigde stroming
binnen de democratische revoluties. Ze wilden een grondwet die de koninklijke
macht beperkte en persvrijheid en andere burgerrechten garandeerde.
- Het nationalisme was een politiek-maatschappelijke stroming van burger die zich
verzetten tegen de bestaande oorde. Ze hadden lief voor hun eigen natie en vonden
dat volken recht hadden op een eigen staat, een natiestaat.
- Het conservatisme vond het idee van vrijheid en gelijkheid gevaarlijk. Als menselijke
instincten vrij spel kregen, werd het een chaos, zoals gebleken was tijdens de Franse
revolutie.
- Een opstand leidde ertoe dat België zich in 1830 van Nederland afscheidde en een
onafhankelijk koninkrijk werd met een liberale grondwet.
- In 1848 maakte een bloedige volksopstand in Parijs een eind aan de Franse
monarchie. De koning vluchtte, de liberalen namen de macht over en Frankrijk werd
weer een republiek.
- In Italië maakten liberalen en nationalisten in de jaren 1859-1870 een eind aan de
aparte staatjes en stichtten het koninkrijk Italië, dat net als België een liberale
grondwet kreeg.
- In het Duitse gebied begreep Bismarck, de conservatieve Pruisische kanselier, dat hij
het nationalisme beter kon gebruiken dan bestrijden. Hij wakkerde het nationalisme
aan en daardoor lokte hij drie oorlogen uit die door Pruisen werden gewonnen met
Denemarken, Oostenrijk en Frankrijk.
- Het socialisme was een stroming van arbeiders. Socialisten waren erfgenamen van
de verlichting en de democratische revoluties. Bij socialisten ging het om de
gelijkheid. Ze waren tegen verschillen in macht en inkomen. Het groeide uit tot een
massabeweging vooral in Duitsland, waar een industriële karbiederklasse ontstond.
De SPD, de Duitse socialistische partij, naar de ideeën van Karl Marx. Socialisten
waren voor internationale arbeiderssolidariteit en tegen het nationalisme.
- Binnen het socialisme groeide ook het reformisme. Reformisten wilden het lot van
de arbeiders binnen de bestaande maatschappij verbeteren. Ze waren voor
parlementaire democratie, het systeem waarbij de regering verantwoording schuldig
is aan een met algemeen kiesrecht gekozen parlement.
Samenvatting 8.3
- In 1848 werd het na de opstand in Parijs ook in Nederland onrustig. Om te
voorkomen dat Willem II net als de Franse koning moest vluchten, vroeg Willem II de
liberaal Thorbecke een nieuwe grondwet te schrijven. Hierdoor kreeg Nederland een
parlementair stelsel waarbij de volksvertegenwoordiging de hoogste macht heeft.
- In 1917 kwam er in Nederland een algemeen mannenkiesrecht en in 1917 kregen
alle vrouwen passief kiesrecht, maar later in 1919 kregen ze actief kiesrecht. Vanaf
toen was Nederland een parlementaire democratie met algemeen kiesrecht.
- Door het districtenstelsel, kiesstelsel waarbij het land verdeeld is in districten die
eigen kandidaten voor het parlement kiezen, gingen de verkiezingen telkens tussen
twee partijen. De conservatieve Partij en de Liberale Partij. Na 1918 werden de
liberalen verdrongen door de sociaaldemocratische Labour Party.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper leaasselt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
