Dit is een uitgebreide samenvatting voor het centraal examen. De boekjes 'weer en klimaat' 'water' en 'bevolking en ruimte' worden samengevat. Alle belangrijke onderwerpen zijn er in verwerkt.
De geo ThiemeMeulenhoff
Weerselementen:
– Temperatuur
– Neerslag
– Wind
– Bewolkingsgraad
Bij een lage bewolkingsgraad bereikt meer uv-straling het aardoppervlak. Bij uv-straling kan
de huid rood kleuren verbranden of huidkanker veroorzaken. Hoeveelheid uv-straling wordt
uitgedrukt in zonkracht.
Wet van Buys Ballot
Noordelijke halfrond – hogedrukgebied naar lagedrukgebied via rechts
Zuidelijk halfrond – hogedrukgebied naar lagedrukgebied via links
Lagedrukgebied: (minimum/ depressie) Hogedrukgebied: (maximum)
- Slecht weer - zonnig weer
- Bewolkt - dalende wind
- Stijgende lucht omhoog - droog
- Vaak regen
Isobaren – lijn die punten van gelijke luchtdruk verbindt.
Hoe dichter de isobaren hoe slechter weer het is. Hoe veder uit elkaar
hoe lekkerder het weer is.
,Nederland:
Nederland heeft een gematigd zeeklimaat. (Koele zomers en zachte winters en neerslag in
alle jaargetijden). In Nederland komt de wind vanaf het zuidwesten. Er waait een vochtige
lucht vanaf de zee. Daarom valt er neerslag in elk jaargetijde. In Europa waaien voornamelijk
westerwinden (Een aanlandige wind) brengt koele lucht van boven zee naar het land.
Aflandige wind zal in de winterkoude lucht aanvoeren. Daardoor kan het in de winter
vriezen. In de zomer is landwind (aflandig wind) juist erg warm.
De waterkringloop
Het voortdurend overgaan van water van de ene toestand in de andere is de waterkringloop.
Het zeewater verdampt. In de atmosfeer vormt deze waterdamp wolken waaruit neerslag
valt. Deze neerslag kan afstromen of infiltreren. Bij het afstromen gaat het water via rivieren
en sloten terug naar de zee. Als het water gaat infiltreren stroomt het als grondwater in de
bodem.
,Het natuurlijkbroeikaseffect
In de dampkring zitten van naturegassen zoals
kooldioxide (CO2) Methaan (CH4) waterdamp
(H2O). Deze gassen in de dampkring werken
net als het glas in een broeikas. Glas laat de
zonnestralen door, maar houdt te warmte
vast. Ze worden broeikasgassen genoemd. Het
vermogen om (Zonne) warmte vast te houden
door de atmosfeer heet het natuurlijk
broeikaseffect.
Het versterkt broeikaseffect
Door het verbranden van aardgas, aardolie en
steenkool komen er meer broeikasgassen in de
atmosfeer. Dit zorgt voor extra opwarming. Er
ontstaat het versterkt broeikaseffect. Dit heeft
zeespiegelstijging tot gevolg. Dat komt vooral
doordat zeewater uitzet als het warmer wordt.
Ook smelten de gletsjers en het landijs op
Groenland en de zuidpool, waardoor er meer
water in de oceanen komt.
,Spanje:
Spanje ligt samen met Portugal op het Iberisch schiereiland. Spanje behoort bij de Balearen
in de middellandse zee en de Canarische eilanden in de Atlantische oceaan. Het binnenland
van Spanje bestaat uit een hoogvlakte, de Spaanse hoogvlakte Meseta. Gemiddeld ligt de
Meseta tussen de 600 en 800 meter hoogte. Madrid ligt midden op de Meseta liggen 2
hooggebergten: de Pyreneeën en het Cantabrisch gebergten. Ook ten zuiden van de Meseta
wordt in 2e gedeeld door het Kastiliaans scheidingsgebergte. Langs de oost- en zuidkust
liggen diverse middelgebergten zoals Sierra de Ronda en Sierra de Cuenca.
Hoe zuidelijker je komt hoe hoger de temperaturen steeds veder oplopen. Dat heeft 2
oorzaken. De temperatuur in Spanje is in de zomer (en in de winter) een stuk hoger dan bij
ons. Door de breedteligging van Spanje is de invalshoek veel groter dan bij ons in Nederland.
Een groot deel heeft invloed van het hogedrukgebied dat vaak boven de Atlantische oceaan
in de buurt van de eilandengroepen van de Azoren hoog ligt. Het gevolg is dat grote delen
van Spanje de zomer droog en heet verloopt. In de winter licht het hogedrukgebied veel
zuidelijker en heeft geen invloed op het weer in Spanje. Spanje krijgt dan te maken met lag
drukgebieden met regenachtig weer. De meeste neerslag valt in het noordelijke deel van
Spanje.
• De oorspronkelijke begroeiing is veelal verdwenen (ontbossing), de bevolking heeft
het gebruikt als bouwmateriaal of brandhout. Ook door bosbranden gaat de
natuurlijke begroeiing verloren.
• Ontbossing kan tot verwoestijning leiden.
• Door middel van irrigatie (kunstmatig water geven) willen mensen hun landbouw
uitvoeren.
• Onzorgvuldige irrigatie zorgt voor verzilting, dat is het toenemen van het zoutgehalte
in de bodem.
• Te veel aan irrigatiewater lost zouten op in de bodem.
Door verdamping gaat het water weg en slaat het zout neer
Verzilting voorkomen= druppelirrigatie (precies genoeg water geven) en drainage ( overtollig
irrigatiewater opvangen)
,In de zomer ligt boven Spanje een hogedrukgebied (maximum)
- bijna geen bewolking
- maandenlang droog
- grote verdamping
- nuttige neerslag is negatief
- temperatuur in binnenland tot 40 o
- aan de kust hoge temperaturen bij aflandige wind
In de winter ligt er boven Spanje Lagedrukgebieden minima of depressies
- hoge bewolkingsgraad
- veel regen
- piekafvoer van de rivieren
- nuttige neerslag is positief
- temperatuur in binnenland tot onder vriespunt
Het Azoren hoog zorgt ervoor dat depressies wegblijven.
De zomer is de droogste periode. In de zomer is de vraag naar water ook het grootst. Veel
water nodig voor:
- landbouw
- bevolking
- toerisme
Het oppompen van grondwater leidt tot
- daling van de grondwater spiegel
- verdroging
3 soorten neerslag:
Stuwingsregen:
De Wind die vochtige lucht tegen de loefzijde van
het gebergte naar boven wordt geduwd. De wolken
koelen door het naar boven gaan steeds meer af
waardoor het gaat regenen.
Stijgingsneerslag:
Doordat er warme lucht opstijgt. Het aardoppervlak
wordt opgewarmd door de zon en daardoor warmt de
lucht erboven op. Warme lucht wil graag opstijgen.
Terwijl de warme lucht opstijgt koelt hij ook weer af.
Frontale neerslag:
Ontstaat bij wanneer koude en warme lucht botsen.
Koude zwaardere lucht duwt warmere lucht
omhoog.
, Gematigd zeeklimaat:
Koele zomers en zachte winters er valt heel het jaar door neerslag. Het noordwesten heeft
een gematigd zeeklimaat. Bij het gematigd zeeklimaat vind je intensieve landbouw. Hier
groeit voldoende gras voor de melkveeteelt. De vlakkere delen worden gebruikt voor de
akkerbouw, waarbij gewassen verbouwd worden als tarwe, rogge, aardappelen, suikerbiet
en maïs. Hier heeft het Azoren hoog minder invloed dan in het zuiden.
Gevolg meer aanlandige vochtige wind.
Landklimaat:
In centraal- Spanje vindt je landklimaat. Dit betekend warme droge zomers maar ook koude
winters. Droge akkerbouw. Graansoorten worden in de herfst gezaaid en in juni geoogst. In
de zomer ligt het land braak.
Middellands Zeeklimaat:
Droge warme zomers en zachte winters. Er zijn planten te vinden met kleine bladeren en
lange wortels. De lange wortels geven de mogelijkheid om bij het grondwater te kunnen
komen. De Balearen, de oost- en de zuidkust hebben een middellands zeeklimaat. Het
Azoren hoog zorgt ervoor dat depressies wegblijven.
Hooggebergteklimaat:
Op de grens met Frankrijk, in de Pyreneeën is een hooggebergteklimaat. Bij extensieve
veeteelt grazen de kuddes over een groot gebied.
Steppe klimaat:
Droog klimaat. Het is er het hele jaar warm en het is te droog voor boomgroei. Per jaar valt
er ongeveer 250 tot 500 mm neerslag. De gemiddelde jaartemperatuur komt niet onder de
18 °C uit.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Eloiseh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
