In het document een samenvatting van Geschiedenis. Het bevat alle tijdvakken die geleerd moeten worden voor het eindexamen ( 5 tm 10) en de 3 historische contexten. Het is gebaseerd op JORT geschiedenis, bespaart de filmpjes kijken :)
Tijdvak 5: Tijd van ontdekkers en hervormers (1500-1600) renaissancetijd
De Europese expansie
Kenmerkend aspect:
- het begin van de Europese overzeese expansie
West-Europeanen hebben een beperkt wereldbeeld. Alleen Europa, Noord-Afrika en de
Arabische wereld zijn bekend.
Vanaf 15e eeuw:
- europese expansie
Spanje en Portugal beginnen met de overzeese expansie. Redenen voor de Europese expansie:
- Economie: handel, specerijen, zijde, goud en zilver
- politiek: veroveren van een groot rijk
- cultuur: verspreiding van het christendom
- cultuur: nieuwsgierigheid en zucht naar avontuur
Spaanse conquistadores ( veroveraars) koloniseren de rijken van de Azteken en de Inca’s.
Gevolgen:
- indianenen sterven door Europese ziektes
- indianen worden gekerstend ( bekeerd tot het christendom)
- indianen worden gedwongen tot arbeid
protest tegen slechte behandelingen indianen. Gevolg vanaf 1542, transatlantische
slavenhandel: import van Afrikaanse slaven vormt het begin van de driehoekshandel.
,Renaissance en humanisme
Kenmerkend aspect:
- het veranderde mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling
Noord-Italiaanse stadstaten maakten zich los van de Duitse keizer en de paus. Er was ook
groeiende handel met Midden-Oosten en rijke Vlaamse handelssteden.
Nieuwe mensbeeld voor bovenlaag van rijke handelaren:
- Middeleeuwen, Memento mori ( gedenk te sterven )
- Renaissance, Carpe diem ( pluk de dag)
Nieuwe belangstelling voor klassieke erfgoed (grieken en romeinen). Renaissance is
wedergeboorte. Architectuur en kunst op basis van de klassieke vormentaal.
In de Renaissance kwam het Humanisme op. Humanisten waren geleerden die op basis van de
geschriften van de grieken en romeinen probeerde de wereld beter te begrijpen.
Humanisten :
- hadden een kritische denkhouding
- leven als universele mens ( van alles iets weten)
Hierdoor komt er een nieuwe wetenschappelijke belangstelling . De wereld verklaren op een
rationele manier.
,De kerkhervorming
Kenmerkend aspect:
- de protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot
gevolg had
Toenemende kritiek op de geestelijkheid:
- streven naar wereldlijke macht door de paus
- luxe leven, corruptie en rijkdom van de hoge geestelijkheid
- slechte opleiding van de parochiepriesters
Mensen die afweken van de katholieke leer werden vervolgd door de inquisitie:
- kerkelijke rechtbank die niet-katholieken (ketters) opspoort en veroordeelt
Vanaf 15e eeuw:
Kritiek op de geestelijkheid kon snel verspreid worden via de nieuw uitgevonden drukpers,
gevolg hiervan was het begin van de kerk hervorming of reformatie. Protestbeweging tegen
misstanden en manieren van gelovigen in de katholieke kerk.
Paus :
- de kerk bepaalt de geloofsregels
- geestelijkheid is nodig voor contact tussen God en gelovigen
Humanisten (erasmus, luther en calvijn):
- de kerk is niet bezig met het geloof, maar met bijgeloof, rijkdom en macht
- bijbel is de basis van het geloof
- geestelijkheid is niet nodig, de kerk moet hervormd worden
Erasmus durfde niet weg te gaan bij de kerk dus sloot zich aan bij de Paus. Luther en Calvijn
stapte uit de kerk. Dit zorgde voor verschil katholiek en protestant
Katholiek:
- de paus is de leider van de kerk
- alle ambten in de organisatie van de kerk worden vervuld door geestelijken
- geestelijken mogen niet trouwen
- in de kerkdienst staat de eucharistieviering centraal
- geestelijken en heiligen zijn nodig als bemiddelaars tussen de gewone mens en God
Protestant:
- er is geen aparte leider van alle protestantse groeperingen te samen
- alle taken in de kerk worden door leken vervuld, behalve het ambt van predikant
- predikanten mogen trouwen
- in de kerkdienst staat de preek van de predikant oven een bijbeltekst centraal
- geestelijken en heiligen zijn niet nodig, iedereen kan zelf zijn weg naar god vinden
, Verschillen tussen Luther en Calvijn:
- kerkdiensten
- weg naar de hemel
- rol van de vorst
Luther:
- verering van relikwieën en heiligen is bijgeloof
- alleen door oprecht te geloven komt men in de hemel
- ‘wiens gebied, diens gebed’: vorst mag het geloof voor zijn onderdanen bepalen
Calvijn:
- verering van relikwieën en heiligen, branden van kaarsen en orgelspel is bijgeloof
- predestinatie: God heeft al bepaald of jij naar de hemel gaat
- gelovige mag zelf zijn geloof bepalen. Als een vorst dit niet toestaat, mag de gelovige in
opstand komen
Gevolgen van de reformatie:
- godsdienstoorlogen in het Duitse rijk> 1555: Vrede van Ausburg: vorsten mogen zelf
bepalen of hun gebied katholiek of protestant is
- Contrareformatie door de katholieke kerk > bestrijding van het protestantisme en
verbetering van de misstanden in de katholieke kerk
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maritbijkerk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,29. Je zit daarna nergens aan vast.
