Deze samenvatting is volledig gebaseerd op de hoorcolleges die werden gedoceerd door professor Stefaan Smis. Ik heb zelfs de mogelijke examenvragen opgenomen die hij in de les heeft aangegeven. Echter is de samenvatting heel duidelijk opgebouwd, waardoor het instuderen ervan heel vlotjes zal verlop...
A. LEGENDE
Belangrijke begrippen
Belangrijke arresten/rechtspraak/besluiten
Belangrijke rechtsartikelen
Goed onthouden
VB. = voorbeelden
B. INLEIDING
1. Wat is internationaal recht? Wat is publiekrecht?
Het internationaal recht is het recht dat zich onderscheidt van andere takken van het
recht. Dit is precies het recht dat de verhouding tussen de Staten regelt. Meer bepaald
een domein van het recht dat zich bezighoudt met verhoudingen tussen de Staten. De
relaties tussen de Staten worden onder andere beheerst door (het specifiek domein van)
het recht, nl. het internationaal (publiek)recht of het volkenrecht1 als dusdanig.
Hier zit men niet in de internationale betrekkingen of internationale politiek, maar degelijk
in het subdomein van het recht met eigen kenmerken die verschillend zijn dan het
nationaal recht (zie verder). Hierbij wordt voornamelijk toegespitst op de Staten, o.m.
over de manier waarop ze met elkaar omgaan. Hier zit men kortom in het interstatelijk
recht2.
Kortom, om van internationaal recht te spreken moeten er Staten aanwezig zijn. Staten
zijn de subjecten van het internationaal recht die volle rechtspersoonlijkheid hebben.
Naast de Staten bestaan er ook andere subjecten die toebehoren tot het internationaal
recht (zie verder). In essentie draait alles dus om Staten. Staten kunnen afspraken met
elkaar maken en zich onderwerpen aan welbepaalde regels waardoor een domein in het
recht is ontstaan. Hieruit kunnen we concluderen dat er Staten moeten zijn om te spreken
van het internationaal recht. Internationaal recht kan wél intrastatelijke trekken hebben,
bijvoorbeeld wanneer het internationaal doorwerkt in de nationale rechtsorde (zie
verder). Hierdoor kent ons recht 80% internationale oorsprong.
1
Droit des gens
2
Het recht tussen de Staten, en niet zozeer intrastatelijk recht (≈ nationaal recht).
2
2. (Sub)domeinen van het internationaal recht
De volgende zaken worden behandeld in het brede domein van internationaal recht, elk
een eigen regelgeving hanteren en invloed hebben op het nationaal recht:
- Het lucht – en ruimterecht: Afspraken die gemaakt worden tussen Staten over de wijze
waarop het burgerlijke vaart moet gebeuren.
VB. Hebben de burgers zomaar het recht om naar luchthaven Schiphol te vliegen? Worden
hierrond afspraken gemaakt?
VB. Hebben wij het recht om zomaar grondstoffen uit andere planeten te ontginnen? Aan wie
komt dat recht effectief toe?
VB. Mogen er wapens gebruikt worden in de ruimte? Is het oorlogsrecht van toepassing in de
ruimte?
- Het internationaal economisch -, handels – en investeringsrecht
VB. Het recht van Wereldhandelsorganisaties
- Het internationaal strafrecht
VB. Mogen wij oorlogsmisdaden begaan? Quid begaan?
- Het diplomatiek recht (≈ gezantschapsrecht): Over de wijze waarop de relaties tussen de
Staten worden ontwikkeld.
VB. Welke voorrechten heeft iemand die een Staat vertegenwoordigt? Over welke
immuniteiten beschikt deze persoon? Moet deze persoon belastingen betalen in een ander
land?
- Het internationaal milieurecht: Het recht dat regelt wat de Staten zouden kunnen doen
om de opwarming van de aarde binnen de perken te houden.
VB. Er kunnen bepaalde gewassen niet meer geteeld worden op het territorium waarvoor
bestemd want de kans op bosbranden is hoog.
VB. Welke zijn de dieren die bescherming genieten?
- Het internationaal ontwikkelingsrecht: Grotere landen hebben een grote
verantwoordelijkheid naar armere landen toe. Er worden afspraken gemaakt om die armere
landen te steunen in ontwikkeling.
- Het recht van de internationale organisaties
- Het internationaal humanitair recht: Alles wat mag/niet mag tijdens gewapende
conflicten. Bepaalde personen kunnen bescherming genieten tijdens een conflict.
…
Een expertise hebben op deze (sub)domeinen is heel moeilijk want het internationaal recht is
enorm breed. Het internationaal recht wordt weleens volkenrecht genoemd. Het begrip
“internationaal (publiek)recht” wordt gehanteerd om een onderscheid te maken tussen
internationaal privaatrecht en internationaal publiekrecht.
Internationaal publiekrecht is dus het interstatelijk recht waarvoor publieke overheden nodig
zijn. Internationaal privaatrecht3 is een nationaal recht dat wordt toegepast telkens wanneer
men met vreemde elementen geconfronteerd wordt (zie later in de rechtenopleiding). Elk
land heeft zijn eigen internationaal privaatrecht. Het is met andere woorden een nationaal
recht, maar dat nationaal recht zal dan bepalen welk recht van toepassing is telkens wanneer
we geconfronteerd worden met een vreemd element. Dus, wanneer we spreken over
internationaal recht, dan hebben we het over internationaal publiekrecht in deze cursus. Het
internationaal recht is niet het vreemde recht bij wijze van spreken.
VB. Er werd een afspraak gemaakt tussen België en Duitsland wat betreft het aanleg van
spoorwegen. Deze afspraak wordt “het ijzeren Rijn” genoemd. Dit omvat een spoorlijn tussen
de haven van Antwerpen en het Duitse Ruhrgebied met het oog op snelle communicatielijn
tussen het Duitse industriegebied en het Belgische industriegebied zodanig dat de producten
sneller en goedkoper kunnen uitgevoerd worden. Hier is er dus sprake van een internationale
overeenkomst tussen 2 of 3 staten, in dit geval tussen België, Nederland en Duitsland.
VB. Er bestaat ook de mogelijkheid dat de Staten met elkaar samenwerken op welbepaalde
thema’s, denk maar aan milieuverontreiniging. Er bestaan rivieren die door verschillende
Staten lopen (vb. Rijn). Als de Rijn vervuild wordt ergens in één land, dan kan de vervuiling
meegenomen worden in het andere land. Hierrond kunnen de betrokken Staten dus
afspraken maken teneinde te voorkomen dat het rivier vervuild wordt.
VB. Staten kunnen ook verdragen sluiten met betrekking tot de verkoop van bepaalde
goederen. Cuba heeft veel suikers, terwijl Rusland minder suiker heeft vanwege de
klimaatomstandigheden. Met dit verdrag kan Rusland bijvoorbeeld olie en Cuba suiker
leveren.
3. Het onderscheid tussen nationaal recht en internationaal recht
Nationaal recht Internationaal recht
Wanneer er in het nationaal recht een Hier wordt gesproken van “het
vreemd/internationaal element voorkomt, internationaal publiekrecht” dat een
dan kan “het internationaal privaatrecht” tussenstaatsrecht is. Hierbij maken de
gehanteerd worden. Staten welbepaalde afspraken en zijn
onderworpen aan regels.
De Staten hebben dus bepaalde rechten en
verplichtingen die onder de koepel van het
internationaal recht vallen met eigen
3
Voorbeeld: een vluchteling in België, ook erkend als vluchteling volgens het Belgische nationaliteitsrecht. Het is
namelijk een persoon die gevlucht is uit Soedan en zich heeft gevestigd in België. Wat gebeurt er wanneer deze
persoon gehuwd is met twee Soedanese vrouwen? Kan een man trouwen met meerdere vrouwen? Zal de tweede
echtgenote erkend worden als een echtgenote volgens het Belgische recht? Hier zal een toepassing gemaakt
worden van “het internationaal privaatrecht van België”.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lawstudentatVUB. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €22,69. Je zit daarna nergens aan vast.
