Samenvatting
Samenvatting Alle kenmerkende aspecten voor ce havo geschiedenis
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- HAVO
Alle kenmerkende aspecten voor ce havo geschiedenis, dus vanaf tijdvak 5, inclusief toelichting met belangrijkste termen
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Het begin van de europese overzeese expansieBeperkt wereldbeeld 15e eeuw portugal en spanje, want zij liggen dichtst bij afrika. Conquistadores
veroveren gebieden indianen stierven, gekerstend, slaven. Rond 1600 gaan andere eu landen ook
meedoen. Mede vhristenen konden zo niet behandeld worden driehoekshandel
Het veranderende mens en wereldbeeld vd renaissance en het ontstaan van nieuwe
wetenschappelijke belangstelling
Rijkdom nam toe mens kwam meer centraal te staan. Memento mori carpe diem. Nieuwe
belangstelling voor klassieke erfgoed. Hummanisme ontstond, kritische denkhouging, nieuwschierig
naar oude grieks romeinse werken, universele mens, leonardi davinci. Humanisme was de basis voor
wetenschappelijke belangstelling. Toen constantinopel werd veroverd trokken christen daar weg
impuls, want humanisme verspreidde zich
De protestante reformatie die leidde tot splitsing vd christelijke kerk in west europa
13e/14e eeuw meer kritiek op christelijke kerk werd door inquisitie gestopt 15e eeuw drukpers
uitgevonden werken werden sneller verspreid begin vd reformatie. Erasmus(bleef kerk trouw),
calvijn(opstand mocht als vorst geloof onderdrukte), luther(hemel door oprecht te geloven). Reformatie
leidde tot godsdienst oorlogen. 1555 vrede van augsburg: vorsten bepalen of gebied
protestants/katholiek is.
Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in stichting van een Nederlandse staat
15e eeuw nl bij bourgondische rijk 1515 spaans habsburge rijk problemen voor nl :
bestuurscentralisatie en inquisitie. beeldenstorm raad van beroerte wordt opgericht 10e
penning voor bekostiging willem van oranje vlucht 1568-1648 tachtig jarige oorlog halverwege
trokken spaanse soldaten weg, want geen inkomsten 1576 pacificatie van gent(vrede tussen alle
gewesten, samen tegen spanjaarden 1579 unie van atrecht: 3 katholieken gewesten sluiten zich bij
spanjaarden aan unie van utrecht, overige gewesten strijden samen verder acte van verlating:
philips II afgezet, want geloofsonderdrukking 1588 republiek der zeven verenigde nederlanden.
1609-1612: twaalfjarig bestand, tijdelijke vrede. 1648: vrede van munster, NL onafhankelijk
Het streven van vorsten naar absolute macht
Vorsten streven al heel lang naar centralisatie lodewijk 14e was hoogtepunt, machtigste vorst ter
wereld, hij had onrustige jeugd, absolutistisch bestuur, iedereen luisterde droit divint, stichtte grootste
eu leger, palleis versailles voor adel te vriend houden, merchantilisme, geen godsdienstvrijheid,
herroeping edict van nantes (alleen katholiek) + stichten van koninklijke academisch, dus investeren in
kunst en wetenschap
De bijzondere positie in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht vd
Nederlandse republiek
Nl had decentraal bestuur, goede economische groei, relatief hoge welvaart en armenzorg, veel
culturele bloei, schilderkunst, rembrand, literatuur groeide, goede uitvindingen gedaan. Nl had
gewetensvrijheid, calvinisme dominante stroming aka republiek was bijzonder
Wereldwijde handelscontacten, wereldkapitalisme en het begin van een wereldeconomie
16e/17e eeuw nam handelskapitalisme in de republiek toe rivier de schelde afgesloten
amsterdam werd stapelmarkt 1602 VOC: veel factorijen opgericht, azie 1621 WIC: west afrika/
amerika, belangrijkste doel strijd tegen spanje, dus schepen kapen, dit stopte na verdrag van munster.
Merchantilisme ontstond: export bevoreren, import beperken
De wetenschappelijke revolutie
Tot 17e eeuw was er veel vertrouwen in plato, socrates en aristoteles 17e eeuw humanisme gaf
aanzet voor wetenschappelijke revolutie: hoe zat wereld in elkaar? humanisme werd WR, want
kritische houding, nieuwsgierigheid, systematisch beoefenen. WR werd gestimuleerd door microscoop
(antoni leeuwenhoek), tijdschriften en academies
17e eeuw is wetenschappelijke revolutie!
, Rationeel optimisme en verlicht denken dat op alle aspecten vd samenleving werd toegepast
WR is aanloop naar verlichting natuurwetten uitgevonden 18e eeuw verlichting, rationeel denken
voltair: volk dom en verlichte absolute vorst was nodig. rousseau: tegen verlicht denken, macht
bij volk, sociaal contract locke: voorstander sociaal contract, maar in heftigere zin, ook natuurlijke
rechten vh volk moest overheid beschermen montesqieu: trias politica smith: zoveel mogelijk
vrije economie, weinig beperkingen
verlichte ideeen werden verspreid door brieven, boeken en encylopedie
Voortbestaan van het ancien regiem en de poging van vorsten om hier een hedendaagse
verlichte draai aan te geven
Frederik de grote: alles voor het volk, niks door het volk godsdienstelijke verdraagzaamheid,
aardappel als volksvoer, absolutisme. Standensamenleving bleef bestaan, boeren vooral plichten,
geestelijke en adel vooral rechten sociale mobiliteit, waar je geboren was daar bleef je
Uitbouw van de europese overheersing, met name in de vorm van plantage kolonien die
verband hield met de transatlantische slavenhandel en het ontstaan van abolitionisme
Mijnbouwgronden werden uitgeput plantagekolonien transatlantische slavenhandel, als
onderdeel vd driehoekshandel slaven slecht behandeld, veel overleden onderweg 18e eeuw
steeds meer protest, want verlichting, voltair en montesquie zwaar tegen slavenhandel. Abolitionisme
ontstaat in engeland
De democratische revoluties in de westerse landen met als gevolg grote discussies over
grondrechten, grondwetten en staatsburgerschap
Democratische revolutie= verandering in bestuur en verandering vastgelegd in grondwet eerste
revolutie in amerika, want engeland en frankrijk hadden oorlog, dus belasting moest omhoog volk
boos boston tea party (engelse thee van schepen 13 britse kolonien roepen onafhankelijkheid uit
vrede tussen engeland en kolonien invoering grondwet in VS, trias politica komt
Bataafse revolutie: panflet(kritiek op toenemende macht stadshouders) verspreid, johan derk roept
modernisering bestuur op burgeroorlog tussen patriotten en prinsgerinden prinsgerinden winnen
1795 komen patriotten terug en roepen betaafde republiek uit grondwetten in BR, rousseau en
montesquie ideeen kort hierna neemt napoleon BR in
Franse revolutie: ancien regiem boeren ontevreden staten generaal bij elkaar, boeren voelen
zich ondervertegenwoordigd 3e stand stapt uit SG en zetten natioale vergadering op bestorming
vd bastille grondwetten vastgesteld radicalen blijven door gaan en grijpen de macht robbes
pier onder giotine en rust versteld nieuwe grondwet andere landen zijn alleen ook tegen frankrijk
en Napoleon komt aan de macht, volk vind het okee want er is rust napoleon verslagen bij slag om
waterloo in 1815 en oude orde hersteld
De industriele revolutie die een basis legde voor de industriele samenleving
Er werden uitvindingen gedaan, textielneiverheid groeide uit tot fabrieken, er was agrarische revolutie
dus vraag naar textiel nam toe, james watt vond stoommachine uit begin vd revolutie
productprijzen daalde landbouwstedelijke sl werd industriele, dienstensector ontstond snelle
bevolkingsgroei en urbanisatie, vervoersmogelijkheden namen toe transport revolutie
De opkomst van politiek maatschappelijke stromingen zoals het liberalisme, nationalisme,
feminisme, confessionalisme en socialisme
Door de industriele revolutie is er een groeide kloof tussen arm en rijk ontstaan
klassensamenleving werd standensamenleving, er is sociale mobiliteit. Voor elke klasse een stroming:
liberalisme: vrijheid voor individu, nationalisme: burgerij/voorliefde eigen volk, femimisme:
vrouwenrechten, socialisme: arbeiders, confessionalisme: geloof/alle standen.
De moderne vorm van het imperialisme die verband hield met de industrialisatie
Kolonialisme en modern imperialisme had verschillen: MI was totale overname, dus ook gefocust op
bestuur, MI was nog intensievere exploitatie, dus grondstoffen, MI was gericht op afrika en azie, dus
niet amerika en VS gaat nu zelf ook kolonien veroveren
MI was nodig, want grondstoffen voor industrialisatie, nationalisme, zoveelmogelijk land, cultureel:
verspreiding christendom, sociaal darwinisme: blankenras is superieur
Gevolgen: er was wereldwijde arbeidsverdeling, macht kolonie kwam bij EU te liggen, loale tradities
gingen verloren in de kolonie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper myrthedevries2003. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 85651 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen