Samenvatting
Geschiedenis Samenvatting Historische Context Republiek
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
SV Republiek (HC) Alle deelvragen uitgewerkt!
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
VWO 5Geschiedenis HCI
- Waardoor brak er een opstand uit in de Nederlanden?
Karel de V versterkte het Centraal bestuur en streed
tegen de protestanten. Filips II bestreed op zijn beurt
de calvinisten en stuurde Alva om de ketterij neer te
slaan. Dat leidde tot de Nederlandse Opstand.
Staatsvorming en centralisatie
Al in 1515 werd Karel V uitgeroepen tot heer der
Nederlanden. In 1516 werd hij koning van Spanje en
in 1519 keizer van het Duitse Rijk. Karel V had alle
Nederlanden nog niet in handen maar met de
verovering van Gelderland in 1543 waren alle
zeventien gewesten onder één bestuur gebracht. Die
centralisatie werd in 1531 verder doorgevoerd door
de instelling van drie centrale adviesraden: De Raad
van State, de Geheime Raad (stelde wetten op en
hield toezicht op de gewestelijke en plaatselijke
besturen) en de Raad van Financiën (vooral voor de
belastinginning). Daarbij was de Raad van State het
belangrijkste. De belangrijkste Nederlandse edelen zaten erin en de landvoogd moest hen
altijd om advies vragen.
De stedelijke burgerij
In de praktijk waren de gewesten en de steden gewend om zichzelf te besturen. Door handel
en nijverheid in de 15e en 16e eeuw vooral in Holland, Brabant en Vlaanderen. In de
Middeleeuwen hadden ze in ruil voor belastingen privileges rechten en vrijheden verworven.
Karel V probeerde een meer centraal bestuur in te stellen, maar was afhankelijk van de rijke
burgerij voor de betaling van de vele oorlogen die hij voerde. Sommige privileges werden door
de centralisatiepolitiek bedreigd en de strijd tegen het protestantisme werd ook gezien als een
aantasting van de privileges.
Luther
Toen Karel V in 1919 keizer werd was Luther net begonnen met de Reformatie. Hij ergerde
zich aan de rijkdom en macht van de kerk en verwierp de zelfgemaakte kerkelijke wetten. De
Bijbel moest in de volkstaal worden vertaald en de mens kon niet gered worden door de kerk,
maar alleen door de genade van God. Lutters opvattingen vonden snel verspreiding via
boeken en pamfletten en steeds meer Duitse vorsten steunden hem.
Karel de V riep in 1521 te Worms de belangrijkste Duitse vorsten en edelen bijeen om de
geloofseenheid in zijn rijk te redden. In een toespraak hield Luther vast aan zijn opvattingen
en werd hij door Karel V een ketter genoemd. Karel V voerde jarenlang samen met de
katholieke vorsten oorlog tegen de protestantse vorsten maar moest uiteindelijk in 1555 bij de
Vrede van Augsburg toestaan dat in Duitsland voortaan de regel zou gelden: 'wiens gebied,
diens godsdienst'zou gelden. Dat hield in dat elke vorst zelf het geloof van zijn onderdanen
mocht bepalen.
, VWO 5
De Inquisitie
Binnen de gebieden waar Karel de V gezag uitoefende trad hij hard op tegen het
protestantisme. Al in 1521 stelde hij een inquisitie in die ketters moest opsporen en berechten.
Maar de ketters hielden stand en Karel V voerde steeds strengere wetten in zoals het
'Bloedplakkaat' uit 1550 waarin bepaald werd dat alle ketters moesten worden gedood.
Hoewel de protestanten een minderheid vormen had een deel van het volk en bestuurders
grote moeite met de hardheid van de inquisitie. Men zag het als een aantasting van de
privileges. Maar Karel V vond dat hij als absoluut vorst de privileges mocht aantasten.
Calvinisten
Nadat Filips II aan de macht was gekomen verbreidde het calvinisme
zich in de Nederlanden. Calvijn en Luther verschilden van opvatting
over de rol van de overheid. Luther vond dat gelovingen altijd de
overheid moesten gehoorzamen en zich niet zonder
overheidstoestemming mochten organiseren. Calvijn vond, zo nodig,
zonder toestemming van d eoverheid kerken moesten vormen en
desnoods tegen een 'goddeloze'overheid in opstand moesten komen.
Dat was uitermate geschikt voor de Nederlanden waar geen
protestantse vorsten waren.
Filips II zette de politiek van eenheid van geloof voort, maar de hoge
edelen vroegen hem in 1565 de kettervervolging te matigen en
meerdere geloven toe te staan. In een 'Smeekschrift der edelen' in
1566 vroegen de edelen aan Margaretha van Parma, de landvoogdes van Filips II, de
vervolgingen te staken. Steeds openlijker werden bijeenkomsten van de calvinisten gehouden
en werden honderden kerken en kloosters aangevallen waarbij beelden werden vernield.
Alva
Filips II vond dat Margaretha niet optrad en stuurde na de Beeldenstorm Alva naar de
Nederlanden om orde op zaken te stellen. Alva stelde een Raad van Beroerten in die de
schuldigen moest straffen. 1100 mensen werden geëxecuteerd en velen vluchten, waaronder
Willem van Oranje. Ook edelen zoals de graven van Hoorne en Egmont werden ter dood
veroordeeld en op de Grote Markt in Brussel onthoofd.
Vanuit zijn ballingschap in Duitsland riep Willem
van Oranje op tot verzet en vormde in 1568 een
huurlingenleger dat de Nederlanden binnenviel,
waardoor de Opstand een feit was. In eerste
instantie mislukte de invasie maar de onrust in de
Nederlanden nam toe door het optreden van Alva
en de invoering van nieuwe belastingen. De
watergeuzen, calvinistische vluchtelingen op
schepen, plunderden het platteland en vielen
koopvaardijschepen aan. Op 1 april 1572
veroverden de Watergeuzen Den Briel en in de
maanden daarna liepen steeds meer Hollandse
en Zeeuwse steden over naar de Opstand.
Tijdens een Statenvergadering van Holland in juli
1572 werd Willem van Oranje uitgeroepen tot stadhouder een revolutionaire daad, want alleen
de koning mocht dat doen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nk18092. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53022 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen