Deelvraag 1: “Wat betekende de vorming van het Duitse keizerrijk voor het machtsevenwicht
tussen de Europese grootmachten, 1871- 1918?’
Frankrijk was sinds Lodewijk XIV de machtigste mogendheid op het Europese continent. Dat
veranderde in de loop van de 19e eeuw door Pruisen. Op het Congres van Wenen kreeg
Pruisen er grote gebieden in West-Duitsland bij. De bevolking van Pruisen nam snel toe terwijl
de Franse bevolking langzaam groeide. Rond 1865 produceerde Pruisen veel meer kolen en
staal dan Frankrijk, waardoor het een sterk leger en een sterke wapenindustrie kon opbouwen.
Duitse nationalisten wilden één grote Duitse staat waarin de kleinere staten en staatjes
zouden opgaan. Bismarck, de Pruisische kanselier maakte daar gebruik van en wakkerde in
1870 het nationalisme aan door een oorlog tegen Frankrijk uit te lokken. In deze Frans-Duitse
oorlog werd Frankrijk verslagen. In het paleis van Versailles werd op 18 januari 1871 het
Duitse keizerrijk uitgeroepen en de Pruisische koning, Wilhelm I werd de keizer van Duitsland.
Het Duitse keizerrijk was politiek, militair en
economisch de sterkste mogendheid. Maar
daarnaast waren er drie andere sterke
mogendheden: Frankrijk, Oostenrijk-Hongarije en
Rusland. Bismarck wilde het machtsevenwicht
handhaven en was bang dat Frankrijk steun zou
zoeken bij een andere mogendheid. Daarom sloot
Bismarck allianties met Oostenrijk-Hongarije en
Rusland, waarbij ze beloofden elkaar in een oorlog
te helpen of ten minste neutraal te blijven (=
alliantiepolitiek) Bismarck trad op als bemiddelaar in
conflicten zoals bleek op de Conferentie van Berlijn
(1884-1885) waarin afspraken werden gemaakt
over kolonievorming in Afrika. Bismarck wilde geen
koloniën maar de Duitse nationalisten wel en dus
verwierf Duitsland grote gebieden in Oost, West- en
Zuidwest-Afrika.
In 1888 volgde Wilhelm II zijn vader op. Hij wilde zelf
de politieke leiding hebben en ontsloeg daarom in 1890 Bismarck. Wilhelm II voerde een
'Weltpolitik' en wilde een wereldimperium opbouwen. Daarvoor had hij een oorlogsvloot nodig
om de Engelsen te kunnen uitdagen. (Vlootwet). Er ontstond een wapenwedloop tussen
Engeland en Frankrijk. Engeland won die wedloop en had in 1914 de grootste en sterkste
vloot ter wereld.
Duitsland verwierf alleen enkele kleine eilandjes en wat gebied in China. In het begin van de
20e eeuw richtte Duitsland zich meer op het Europese continent. Nationalisten wilden dat
Duitsland zich naar het oosten zou uitbreiden. De 'Drang nach dem Osten'werd ingegeven
doordat de snelgroeiende bevolking meer voedsel, grondstoffen en 'Lebensraum' nodig zou
hebben. Daarnaast nam het militarisme in Duitsland snel toe. Duitse jongens moesten een
dienstplicht van twee jaar vervullen. Omdat de Duitse economie steeds sterker werd namen
de zorgen van Groot-Brittannië, Frankrijk en Rusland toe. Daardoor zochten Duitsland en
Oostenrijk-Hongarije elkaars steun, er ontstonden bondgenootschappen. Duitsland keek met
argwaan naar Rusland omdat dat land zijn invloed verder naar het westen wilde uitbreiden.
, Dat leidde ertoe dat de Duitse legerleiding in 1912 de conclusie trok dat een oorlog
onvermijdelijk was en die beter dan maar snel kon komen.
De Eerste Wereldoorlog
Een plan van Von Slieffen om in zes weken tijd in het westen Parijs te omsingelen en daarmee
Frankrijk te verslaan lag al klaar. Daarna zou het zegevierende leger naar het oosten reizen
om Rusland te verslaan. Maar aan het westfront liep het helemaal anders en slaagden
Frankrijk en Engeland erin het Duitse offensief te stoppen en ontstond er een jarenlange
loopgravenoorlog. Daarnaast mobiliseerde Rusland de troepen sneller dan verwacht
waardoor er een tweefrontenoorlog was ontstaan. Omdat burgers in deze oorlog ook zwaar
werden getroffen (thuisfront) spreken we van de eerste totale oorlog.
Achterblijvers moesten de economie draaiende houden waardoor er voedseltekorten
ontstonden. De Engelse vloot blokkeerde de havens waardoor er ook geen voedsel kon
worden ingevoerd. De onvrede onder het volk nam toe en in de herfst van 1918 bleek dat de
Duitse nederlaag onvermijdelijk was (de VS was ook gaan deelnemen aan de oorlog). Er
ontstond muiterij op de Duitse oorlogsvloot en arbeiders sloten zich bij de muitende matrozen
aan en eisten verandering. Er was sprake van een revolutie.
Op 9 november riepen de sociaaldemocraten in Berlijn de republiek uit. De keizer vluchtte
naar Nederland en op 11 november werd er een wapenstilstand gesloten.
2. Welke factoren leidden tot de ondergang van de Republiek van Weimar, 1919-1933?
In 1919 was in
Duitsland een
parlementaire
democratie ontstaan,
althans op papier.
Berlijn was te onrustig
dus was men in
Weimar bijeen en
ontstond er een
nieuwe grondwet.
Democraten kregen
bij de verkiezingen
een meerderheid,
maar de oude
machtsgroepen
hadden zich niet neergelegd bij de komst van de democratie en wilden terug naar een staat
waarin het leger en de bureaucratie de dienst uit maakten(leger en de landeigenaren). Zowel
van links al van rechts werd de democratie aangevallen.
Straatgeweld
Op 4 januari 1919 brak er in Berlijn de Spartacus- opstand uit. De regering moest de hulp va
het leger inroepen om de linkse opstand neer te slaan. De leiders van de opstand Rosa
Luxemburg en Karl Liebknecht werden vermoord. Overal in Duitsland was er sprake van
straatgevechten en duizenden doden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nk18092. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.