Dit document bevat een samenvatting van alle arresten die je nodig hebt voor het tentamen personen- en familierecht in de K2 van de opleiding HBO-Rechten
Arresten personen- en familierecht
WEEK 1
Marckx-arrest ECLI:NL:XX:1979:AC3090 Marckx vs. België, EHRM 13 juni 1979
Essentie
Het is discriminatoir om onderscheid te maken tussen een wettig en een natuurlijk kind en
tussen een gehuwde en een ongehuwde moeder.
Rechtsregel
De regels uit het Belgisch familierecht ten aanzien van erkenning van kinderen door een
ongehuwde moeder zijn in strijd met artikel 8 en 14 van het EVRM. Verder heeft het
natuurlijk kind net zoveel recht als het wettig kind om in een familierechtelijke betrekking te
staan met de moeder en de overige gezinsleden en levert een onderscheid hiertussen
schending van artikel 8 en 14 van het EVRM op. Tenslotte zijn de bepalingen in het
Belgische erfrecht niet in strijd met artikel 8 en 14 van het EVRM en artikel 1 van het Eerste
Protocol, maar het onderscheid wat deze bepalingen opleveren ten aanzien van natuurlijke
en wettelijke kinderen en gehuwde en ongehuwde moeders wel.
Inhoud arrest
Paula Marckx, een ongehuwde moeder, moet volgens de Belgische wetgeving haar dochter
Alexandra erkennen om familierechtelijke betrekkingen te laten ontstaan. Door die erkenning
ontstaat geen familierechtelijke betrekking met de familieleden van de moeder. Hierdoor
wordt volgens Alexandra Marckx ongerechtvaardigd onderscheid gemaakt tussen kinderen
die wel en die niet in een familierechtelijke betrekking staan met een ouder.
Paula en Alexandra stappen naar het EHRM en stellen dat de bepalingen in het Belgische
recht in strijd zijn met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, het
recht op eerbiediging van het gezinsleven en discriminatie inhouden in strijd met artikel 14
van het EVRM, tussen natuurlijke en wettelijke kinderen en tussen ongehuwde en gehuwde
moeders. Tenslotte is volgens hen artikel 1 van het eerste Protocol geschonden, het recht op
eigendom, omdat de ongehuwde moeder niet kan beschikken over de bezittingen ten gunste
van haar kind.
Het EHRM overweegt dat artikel 8 van het EVRM zowel geldt voor het gezinsleven van een
natuurlijk gezin als voor het gezinsleven van een wettig gezin. De Staat moet er voor zorgen
dat families een normaal gezinsleven kunnen leiden en mag niet discrimineren op grond van
geboorte.
Met betrekking tot Paula overweegt het EHRM dat Paula Alexandra moet erkennen omdat
de Belgische wet haar moederschap niet vanaf de geboorte automatisch erkent omdat ze
ongehuwd is. Dit heeft nadelige gevolgen voor het erfrecht, want als Paula haar dochter
erkent, is ze beperkt in het nalaten van bezittingen aan haar. Als zij die mogelijkheid wil
behouden, dan moet ze haar dochter niet erkennen. Dit dilemma is volgens het EHRM niet in
overeenstemming met artikel 8, de eerbiediging van het gezinsleven. Ten aanzien van
Alexandra komt het EVRM tot dezelfde conclusie omdat zij tot de erkenning wettelijk gezien
geen moeder had.
Volgens het EHRM kan de Belgische regel die vestiging van moederschap onder meer van
vrijwillige erkenning afhankelijk stelt niet worden gerechtvaardigd. Het natuurlijk kind heeft
evenveel belang dan het wettig kind op deze band met de moeder. Dit onderscheid heeft dan
, ook geen objectieve en redelijke rechtvaardiging en levert voor zowel Paula als Alexandra
een schending op van artikel 8 en 14 van het EVRM.
Voorts overweegt het EHRM dat het niet opnemen van het kind in de familie van de moeder
en het slechts vestigen van een familieband tussen de moeder en het kind het gezinsleven
belemmert (waartoe ook de relatie met onder meer de grootouders behoort). Hiervoor
bestaat geen objectieve en redelijke rechtvaardiging. Het feit dat de rust in een familie
verstoort wordt als een natuurlijk kind gelijke rechten krijgt als de wettelijke kinderen, mag
geen reden zijn om het natuurlijk kind zijn rechten te ontnemen. Daarom bestaat voor zowel
Paula als Alexandra een schending van artikel 8 zowel afzonderlijk als in samenhang met
artikel 14 van het EVRM.
Ten aanzien van het erfrecht overweegt het EHRM als volgt. Erfenissen en schenkingen zijn
verbonden met het gezinsleven. Artikel 8 van het EVRM bepaalt niet dat het kind recht heeft
op een erfenis van zijn ouders of andere familieleden. De beperkingen in het Belgisch recht
zijn op zichzelf dan ook niet in strijd met artikel 8 van het EVRM. Het ontstane onderscheid
tussen wettelijke en natuurlijke kinderen heeft alleen geen objectieve en redelijke
rechtvaardiging. Alexandra is daarom het slachtoffer van schending van artikel 8 en 14,
vanwege de beperking om goederen van haar moeder te krijgen, als het feit dat zij van haar
familie niets kan krijgen.
Ten aanzien van Paula overweegt het EHRM dat artikel 8 haar geen vrijheid geeft om haar
goederen aan haar dochter te schenken of erven geeft. Het onderscheid tussen gehuwde en
ongehuwde moeders maakt wel inbreuk op artikel 8 en 14 van het EVRM, omdat ook
hiervoor geen objectieve en redelijke rechtvaardiging bestaat. Artikel 1 van het Eerste
Protocol garandeert het recht op eigendom, maar de wetgever is bevoegd om in het
algemeen belang regelingen te treffen voor het eigendom bij overlijden en schenkingen. Het
Belgisch recht hierover maakt dus geen inbreuk op artikel 1 van het Eerste Protocol. Het
onderscheid wat dit oplevert tussen gehuwde en ongehuwde moeders levert wel een
schending op van artikel 1 van het Eerste Protocol, in combinatie met artikel 14 van het
EVRM, omdat hiervoor geen objectieve en redelijke rechtvaardiging bestaat.
Eigen samenvatting:
Het ging om een Belgische dame, Paula Marckx, die ongehuwd was en een dochter had
(Alexandra). Zij vond dat zij als ongehuwde moeder ten onrechte werd gediscrimineerd door
de Belgische wetgeving. Volgens de Belgische wetgeving was een ongehuwde moeder, in
tegenstelling tot de gehuwde moeder, in juridisch opzicht niet meteen de moeder van haar
kind. Zij moest haar dochter eerst erkennen en om een band met haar familieleden en
dochter te vestigen daarna adopteren. Hiermee werd Alexandra achtergesteld ten opzichte
van kinderen van gehuwde ouders waarbij de ouder-kind band bij geboorte al werd
bevestigd. Doel van de wetgeving was mensen te stimuleren eerst te trouwen voordat ze
kinderen namen. Deze maatschappelijke norm was zeker niet uniek voor België. In heel
Europa was dit zo lange tijd. Toen Marckx bij Belgische rechter geen gelijk had gekregen
stapte ze naar EHRM. Die gaf haar gelijk en oordeelde dat wetgeving in strijd was met art. 8
en art. 14 EVRM. Art. 14 bepaalt dat de rechten die aan EVRM kunnen worden ontleend
door iedere burger moeten kunnen worden ingeroepen zonder enig onderscheid. Dat er zelfs
na erkenning en adoptie van Alexandra verschillen bleven ontstaan met grootouders en
andere familieleden, in vergelijking met binnen huwelijk geboren kinderen, kon volgens het
Hof niet door de beugel. Vooral de door het Hof toegepaste interpretatiemethode was
bijzonder. Gesteld werd dat het verdrag moest worden geïnterpreteerd in the light of the
present-day conditions. En dus niet volgens de maatstaven die golden op moment dat
verdrag tot stand kwam. Anders gezegd: het begrip family life moet niet op een statische
manier worden geïnterpreteerd, maar op een dynamische manier. Als Hof voor statische
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tanishavanaalst. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,39. Je zit daarna nergens aan vast.
