Samenvatting
Samenvatting Geschiedenis h5 t/m 10 + historische contexten 1 t/m 3
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- HAVO
Samenvatting van 19 pagina's voor het vak Geschiedenis aan de HAVO (.)
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
1 beoordeling
Door: ouiamazr • 3 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
5.1Je kent de ideeën van de humanisten, specifiek van een nederlandse humanist.
- idee van humanisten was om de wereld leren beter te begrijpen.
- Nederlandse humanist was Erasmus. Hij wilde een bijbelvertaling maken.
Noem 2 renaissancekunstenaars en leg hun verband uit mest de klassieke oudheid.
- 2 kunstenaars waren: Michelangelo en Leonardo da Vinci. beelden de mens levensecht uit.
- Hierbij greep men terug naar de kennis en kunstvormen werden ontwikkeld door de oude grieken en
romeinen.
Extra informatie.
- Begin 16e eeuw ontstond het humanisme
- God stond hierbij niet meer centraal, maar de mens
- 1 van de eerste bekende humanisten was de nederlandse Erasmus, die de oude bijbelvertaling - de
vulgaat - in twijfel trok en hiermee de kerkhervorming in gang zette.
5.2
je kent de economische, politieke en religieuze redenen voor kolonisatie
- economische = handel en specerijen
- politieke = ze vergrootte hun rijk, zo kregen ze meer macht
- religieuze = hoe groter het rijk hoe meer geloof zich verspreidde
je kunt beschrijven hoe het beeld van de wereld in het westerse denken veranderde
- mensen gingen zelf nadenken en onderzoeken doen
- de ideeën van de renaissance zorgden ervoor dat de wetenschappers meer zelf gingen nadenken en
onderzoeken
- dit leidde tot de ontdekkingsreizen en een wereldbeeld dat steeds completer werd
extra informatie
- de europese landen konden met hun groeiende kennis van de wereld hun macht uitbreiden
- groot deel ging koloniseren en handelsnetwerken uitbreiden
- het hebben van veel kolonies leverde status en zo kon het christendom erdoor verspreid worden
- om oorlog te voorkomen tussen portugal en spanje → paus sloot verdrag van Tordesillas af →
Portugal kreeg de oostelijke helft en spanje de westelijke helft.
5.3
je kunt de situatie in de katholieke kerk rond 1500 beschrijven en enkele hervormers noemen met hun
kritiek
- rond 1500 was de situatie van de katholieke kerk oppermachtig, de paus, 1 van de machtigste mannen
op aarde.
- humanisten hadden echter steeds meer kritiek op het wereldbeeld van de kerk → dat de aarde
centraal stond → en de levenswijze van de geestelijken → slechte opleiding en rijkdom.
- Johannes hus was de 1e die de macht en rijkdom van de kerk bekritiseerde en Martin Luther nam dit
over in 95 stellingen:
afschaffingen aflaten: hij startte de hervorming → protestantisme ontstond.
- Johannes calvijn was nog extremer → hij geloofde in predestinatie (god bepaalt alles vooraf) →
aanhangers van Calvijn = hugenoten
- Hij was van mening dat t volk een vorst mag afzetten als hij zich niet aan de regels houdt
- Luther vond dat vorsten door god gekozen werden en daarom moest je die altijd gehoorzamen
je kunt beschrijven hoe de katholieke kerk reageerde op de hervormers
- de katholieke kerk reageerde met de contrareformatie
- behalve enkele kleine aanpassingen bleef alles hetzelfde
- de inquisitie werd ingesteld om ketters te vervolgen
, 5.4
je kent de politieke en religieuze oorzaken van de Nederlandse opstand
- 1550 = plakkaat tegen aanhangers van hervormers
1555 = Filips 2 volgt Karel 5 op
1566 = beeldenstorm + smeekschrift
1579 = Unie van Atrecht + Unie van Utrecht
1581 = plakkaat van Verlatinghe
1588 = republiek der 7 verenigden nederlanden
- politieke oorzaak = spaanse keizer karel 5 streefde naar centralisatie, Brussel politieke centrum van de
7 gewesten
stelde 3 collaterale raden in → dit was tegen de belangen van nederlandse edelen, die hierdoor
privileges verloren = PARTICULARISME (iedere gewest bestuurt zichzelf en bepaald alles kwa
invoerrechten en belastingen voor eigen gewest)
- religieuze oorzaak = gevolg van reformatie was dat veel edelen in nederlands protestants waren. Karel
de 5 was fanatiek katholiek en liet daarom de protestanten vervolgen.
je kunt beschrijven hoe uit de opstand de republiek der 7 verenigde Nederlanden kwam
- 1581 → koning filips 2 werd niet langer meer als koning van de noordelijke gewesten gezien
- nederlanden zochten naar landsheer, konden niet vinden dus gingen maar zelf het bestuur regelen
je kunt de gevolgen van de opstand voor de bestuurlijke en religieuze in de republiek omschrijven
- bestuurlijke = staten-generaal + stadhouder + raadpensionaris
meeste macht bij de gewesten → particularisme werd ingevoerd
generaliteitslanden zijn landen die terug zijn veroverd (bijv. limburg, zeeland)
- religieuze = in republiek vrijheid van meningsuiting en religie ( tolerantie )
protestantisme belangrijkste godsdienst, maar katholicisme werd getolereerd, maar het mocht niet
opvallen en je mocht niet uiten → hierdoor veel schuilkerken
6.1
je kunt uitleggen dat de graanhandel het begin vormde van een uitgebreid handelssysteem met een
stapelmarkt
- door de invoer van goedkoop graan uit het oostzee gebied waren de boeren in de republiek in staat
om producten te gaan verbouwen die meer opleverde
- daarnaast werd het goedkope graan doorgevoerd en verkocht in het achterland, waardoor
handelsnetwerk groter werd → zwakke feodale = boeren konden meer producten verkopen, die meer
geld opleveren waardoor er meer winst was
- gouden eeuw = 1600-1700
1588 = graanhandel begon
1651 = welvaart stopte ermee
1672 = rampjaar
je kunt beschrijven hoe Engeland en Frankrijk reageerden op de economische voorspoed van de republiek
- Engeland kwam in 1651 met de Act of Navigation (handelen van en naar engeland mocht alleen nog
via engelse schepen)
- Frankrijk kwam met het mercantilisme → het heffen van invoerrechten, waardoor importproducten
duurder werden
- handelskapitalisme = ergens iets kopen en verder verkopen, ze produceren heel weinig
- moedernegotie = winstgevende handel met het oostzeegebied.
6.2
je kunt beschrijven hoe het streven naar particularisme de staatsinrichting van de republiek heeft beïnvloed
- particularisme leidde ertoe dat zodra de republiek de onafhankelijkheid had uitgeroepen in 1588, de
gewesten weer de meeste macht naar zich toetrokken en de centralisatie van de spaanse koning
afschafte
- dit had als effect op de staatsinrichting van de republiek → dat de meeste bevoegdheden bij de
gewesten kwamen te liggen en de macht van de staten-generaal zich beperkte tot beslissingen over
oorlog voeren en buitenlandse politiek → later kwam hierbij nog het bestuur van de
generaliteitslanden
- voor 1588 plaatsvervanger van de koning
na 1588 legeraanvoerder
, je kent de kenmerken van het franse absolutisme
- in frankrijk kreeg de koning zowel de wetgevende, uitvoerende als rechterlijke macht in handen →
werd gebaseerd op Droit divin (hiermee was sprake van een absolute vorst) bijvoorbeeld Lodewijk XIV
6.3
je kunt uitleggen dat de wetenschappelijke revolutie een voortzetting en een gevolg was van de kritische
manier van denken van het humanisme
- onder invloed van de humanisten ging men zelf kritisch nadenken en onderzoeken doen → er werd
niet meer automatisch aangenomen dat alles bepaald werd door god en de bijbel
- hierdoor ontstond een grote groep wetenschappers, ze hadden in de republiek vrijheid en tolerantie
van meningsuiting → zij zorgden voor een hele snelle ontwikkeling in ons land, van de wetenschap →
dit noem je de wetenschappelijke revolutie (vanaf 1650)
- een voorbeeld is Anthonie van Leeuwenhoek, uitvinder van microscoop
1.0
op welke manieren ontwikkelden zich de Engelse koloniën in de Amerika’s
- 1492 = Columbus ontdekt amerika uit naam van spanje
- eind 16e eeuw = engeland ging oostkust noord-amerika verkennen:
mogelijke rijkdommen
uitvalsbasis voor oorlog tegen spanje
mogelijke doorgang naar Azië
1.1
- eerste kolonie was Virginia → vanwege klimaat was het geschikt voor tabak verbouw
- vanaf 1616 was er een enorme stijging van de tabakshandel
- blanken namen steeds meer ruimte in → spanning met lokale bevolking, indianen. → meerdere
oorlogen → 1/3 blanke bevolking uitgemoord
- 1620: groep strenge gelovige protestanten uit engeland arriveerde aan oostkust, ze mochten in
engeland hun geloof belijden zoals ze dat wilden
pilgrim fathers
- leefden vredig samen met indianen en stuurden positieve berichten naar engeland.
- in engeland was er overbevolking en in Amerika was het helemaal prima. Veel engelse boeren
besloten om naar Amerika te gaan. Binnen een paar jaar kwamen er 12 koloniën erbij
- er waren steeds meer kolonisten dus steeds meer conflicten
- engelse wonnen, omdat ze beter wapens hadden + betere gevechtstechnieken en omdat zij veel
meegenomen ziektes uit Europa meenamen ging die bevolking daaro dood.
- gevolg = groot deel van de inheemse bevolking was dood
- systeem op plantages virginia: nieuwkomers werkte 4 tot 7 jaar om kosten overtocht af te betalen →
kregen na afloop stuk grond
- 1619: eerste slaven afgeleverd door Nederlanders
- hadden aanvankelijk dezelfde rechten, maar bleken als slaaf meer op te leveren
- gevolg = het ontstaan van een band van trans-atlantische slavenhandel en plantage-economie in
zuiden Noord-Amerika
- Royal African Company = door Engeland ontstaan → vervoerde niet alleen plantage producten, maar
ook goud en zilver.
kenmerken koloniën zuiden
- agrarisch met grote plantages en intensieve bebouwing door slaven
- weinig steden
kenmerken koloniën noorden
- meer vestigingskoloniën, productie was er voor eigen gebruik om er te blijven wonen
- economische nadruk meer op handel en nijverheid (scheepsbouw en hout)
- beetje slavenarbeid en veel steden
gevolg 1.1
- na de ontwikkelingen in de 13 koloniën breidde engeland zich uit naar de Caraïben
barbados en jamaica waren geschikt voor suikerriet door middel van slaven
doel = snel en veel winst maken → geen vestigingskolonie
- na verloop van tijd veel spanningen tussen kolonisten en engelsen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nadiassavarese. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75323 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen