Sociologie College 1
Wat is sociologie?
Het gaat over de samenleving.
Waarom zou sociologie nuttig kunnen zijn voor jou?
Wij gaan in de samenleving werken.
Sociologie is de systematische studie van de samenleving
Systematisch: verwondering onder woorden brengen - ‘hypothesen’ afleiden uit theorie - die
empirisch onderzoeken
Sociologische theorie: gedachtenconstructies waarmee sociale verschijnselen kunnen worden
verklaard
Empirische toetsing: nagaan in hoeverre die gedachtenconstructies overeenkomen met de
werkelijkheid.
Wat zoeken we?
- We zijn op zoek veranderingen in structuren: hoe is de samenleving opgebouwd?
- We zijn ook op zoek naar veranderingen in instituties: over een lange tijdsperiode ontstane
gewoonten, zoals bijv. de school, de politie, het huwelijk, het gezin, etc.?
Hoe ontstond sociologie?
Het is geen oude wetenschap, natuurwetenschappen zijn ouder. Sociologie is relatief nieuw. Dat is
opgekomen in de tijd van Verlichting.
17-18e eeuw: Verlichting
Wat was kenmerkend voor de Verlichting?
De ‘rede’, empirisme (met eigen zintuigen waarnemen), het wetenschappelijk experiment, algemeen
geldende wetten, vooruitgang, individualisme, tolerantie, vrijheid, secularisme.
Samenleving wetenschappelijk onderzoeken; op zoek naar de ‘wetten’ van de samenleving.
De Franse Revolutie en de industriële revolutie versterkten de behoefte aan duiding van de grote
veranderingen (modernisering).
Bijv. Emanuel Kant
,Filmpje Emanuel Kant
Verschil van deze manier van denken mensen kunnen vanuit redelijk manier handelen en
beoordelen. Dat de mens vrij is en zelf kan nadenken. Tot die tijd werden levens gezien dat ze
voorbestemd waren. De mens werd zelf niet gezien als een vrij wezen. De mens is rationeel en voor
rede vatbaar. Dat is het andere uiterste van naar mensen kijken.
Mensen zijn volledig verantwoordelijk voor hun eigen denken. We zijn niet vanaf het begin sociaal
gelijk. De mens is ook niet zo rationeel als dat wordt aangenomen.
Sapere oude durf te denken.
Kritiek van de zuivere reden laat hij zien dat er een ….. is om te denken.
Vrijheid impliceert verantwoordelijkheid.
Wat moet je doen om de samenleving te ‘duiden’?
Observeren (kijken, luisteren), participeren (meedoen), bevragen, bediscussiëren, beschrijven,
verklaren. Kijk om je heen en relateer dat aan wat je leest. Als je iets waarneemt moet je kijken wat
er al over is geschreven en of het klopt met jouw waarneming. Wisselwerking tussen zelf kijken in
combinatie met dingen die je kunt lezen.
Bovenal: lezen! Kranten, websites, tijdschriften op het IVK vakgebied (Het is eigenlijk allebei
belangrijk). Het is belangrijk zodat je je kan verdiepen in de schrijver. Als je leest wordt je gedwongen
je te verplaatsen in het perspectief van een ander. Dit verbreekt het referentiekader en het zorgt
voor een groter empathisch vermogen.
Je kan in een bubbel terecht komen.
Wees kritisch!
Het moderniseringsproces
Sociologie richt zich op de hedendaagse samenleving. De sociologie heeft verband met geschiedenis.
Ze gaan terugkijken in de samenleving. Hierbij is modernisering belangrijk.
Sociologie is ook: snappen waar we vandaan komen.
Modernisering: de grote veranderingen die de samenleving in (pakweg) de afgelopen twee eeuwen
heeft doorgemaakt.
Het is de overgang van de traditionele samenleving naar de moderne samenleving waarin je
taakdifferentiatie heb en iedereen een andere rol hebt gekregen in de samenleving.
Industriële revolutie heeft begin gemaakt voor modernisering. Nu vooral digitalisering in de
samenleving.
Wij leiden op voor banen die niet bestaan, alles is heel vaag. Wetenschappers zijn steeds bezig om
grip te krijgen op iets waar ze geen grip op kunnen krijgen. Dat is zo moeilijk nu.
Voorbeeld van een sociologische vraag:
Hoe zorgen we voor een veilige openbare ruimte?
- Wat voor mensen komen daar?
- Wat zit hier?
, Als je dat weet kun je kijken wat je gaat doen. Komen er bepaalde mensen zitten of komen er
mensen zitten door de omgeving.
Je zou als socioloog willen weten. Sociologen verzinnen graag hokjes op iemand in te plaatsen. Dit
vinden ze aangenaam. Want als je categorieën mensen hebben kun je een aanpak verzinnen.
Parallel aan de drie ‘drivers’ van modernisering:
Wat zijn de economische kosten van veiligheid?
Hoe kunnen we veiligheid ‘organiseren’?
Hoe zorgen we voor een ordelijk plein?
Kunnen we die bereiken door beter te monitoren wat er gebeurt en sneller in te grijpen?
Ja, ten dele. Maar:
Sociale veiligheid gaat over intenties van anderen. Hoe kunnen we die intenties inschatten? Wat
kunnen we leren over hoe dat ‘inschatten’ werkt?
Waarom bestaan er sinds een aantal jaren opleidingen Veiligheidskunde?
De gedachtegang over deze opleiding is veranderd.
Is dat het gevolg van het feit dat we in een high-crime samenleving wonen?
Veiligheid staat hoog op de maatschappelijke en politieke agenda. Veiligheid wordt met allerlei
uiteenlopende verschijnselen in verband gebracht, van hangjongeren tot kinderzitjes.
Er is een toegenomen vraag naar inzicht in veiligheidsvraagstukken, dus er zijn professionals nodig
die inzichten kunnen leveren.
Veel burgers en politici vinden dat er 'veiligheidsoplossingen' nodig zijn, zoals surveillance (bijv.
camera's), monitoring (bijv. veilig opgroeien), repressie (fouilleren, van de straat halen), waar
vroeger oplossingen werden gezocht in arbeid, opleiding, opvoeding, beschaving, religie, de
voorzienigheid, het lot etc.
De nadruk op veiligheid(-soplossingen) zou wel eens voort kunnen komen uit het toegenomen gevoel
van onzekerheid onder burgers door de hoge snelheid waarmee veranderingen plaatsvinden (volgens
de socioloog Zygmunt Bauman). Mensen hebben een grotere behoefte aan controle in een tijd
waarin men een grote mate van vrijheid ervaart en beslissingen steeds vaker complex zijn.
Mensen hebben de neiging om alle mogelijke risico's uit te willen bannen die relaties tussen mensen
en tussen mensen en dingen met zich meebrengen (volgens de socioloog Ulrich Beck).
Hoofdvragen van sociologie (par. 1.5.6)
Dit is de basis van sociologie.
Ze bekijken de samenleving vanuit drie benaderingen.
Het ongelijkheidsvraagstuk:
Dit is een normatieve benadering/politieke benadering. Die dus de conflicttheorie/kritische
sociologie benoemd wordt. Kritische sociologen bekijken onderwerpen binnen de samenleving vanuit
machtsposities. Wat kun je eraan doen? bijv. de loonkloof tussen mannen en vrouwen.
Het orde- of cohesievraagstuk:
Er wordt niet gekeken naar wie heeft er gelijk, niet vanuit machtsbenadering, maar meer hoe zit het,
dus meer neutrale benadering. Zonder een politieke consequentie. Dus meer verklarend. Het
structureel functionalisme allebei macro niveau, dus niveau van samenleving
