Psychologie van de
Communicator
Samenvatti ng week 1 - 3
Inhoudsopgave
Week 1...................................................................................................................................................2
HC1: Inleiding tot cursus en het dier..................................................................................................2
B&B H1: The mission and the method............................................................................................4
Documentaire: Evolution – What Darwin never knew....................................................................7
B&B H2: Culture and nature...........................................................................................................8
B&B H3: The self...........................................................................................................................10
WG1: Onderzoek naar dit dier..........................................................................................................16
Smith: Thinking like a psychologist...............................................................................................16
Week 2.................................................................................................................................................18
HC2: Het kaartenmakende dier........................................................................................................18
2.1 Noba: Sensation and perception (1-7 + 13-14).......................................................................20
2.2 Noba: Multi-Modal Perception (1-3 + 8-11)............................................................................21
2.3 GVH - H3: Perception..............................................................................................................22
2.4 Noba: Attention......................................................................................................................24
WG2: Het lerende dier......................................................................................................................25
GvH H5: Short-Term and Working Memory..................................................................................25
GVH H6: Long-Term Memory.......................................................................................................27
Noba: Conditioning and learning..................................................................................................29
Noba: Eyewitness testimony and memory biases........................................................................32
Week 3.................................................................................................................................................33
HC3: Het duale dier..........................................................................................................................33
Video - Brain Tricks: This is how your brain works........................................................................35
B&B H4: Choices and actions........................................................................................................35
B&B H5: Social cognition..............................................................................................................39
B&B H6: Emotion and affect.........................................................................................................42
1
,Week 1
HC1: Inleiding tot cursus en het dier
Introductie tot de cursus
Sociale psychologie: benadert de mens als sociaal wezen
Cognitieve psychologie: benadert de mens als informatieverwerker
Beide steunen op het experiment als basis voor wetenschappelijke kennis.
Introductie tot de diersoort Homo Sapiens + Biologische evolutie als
vertrekpunt
Belangrijkste lessen van de evolutie-documentaire:
- Wij mensen zijn dieren.
Hillis plot: de stamboom van het leven. Laat zien dat alle soorten met elkaar
verbonden zijn en gezamenlijke voorouders hebben.
Familierelaties met andere soorten zijn mooi zichtbaar in het embryo. Embryo’s
van verschillende soorten hebben veel overeenkomsten met elkaar.
- We zijn net als andere dieren ‘wandelende gereedschapskisten’, met
allerlei biologisch geëvolueerde eigenschappen (biologische adaptaties)
die ons in onze niche helpen te overleven en ons voort te planten.
- We delen een flink deel van dat gereedschap met heel veel andere dieren.
Bijv. een basic vertebrate body plan, cardiovasculair systeem, visueel
perceptiesysteem, geheugen en emotie.
- We hebben ook een aantal relatief of zelfs volledig unieke tools. Bijv. hele
handige handen, taalvermogen en andere aspecten van onze socialiteit.
Wat kun je doen om niet ten onder te gaan:
- Get bigger
- Get armor
- Get out of the way
- Maar ook: get smarter dit doet de mens.
o Wordt beter in het representeren (map-making) van je omgeving en
jezelf en zorg dat je dit kunt opslaan.
o Zorg voor executieve controle zodat je geen slaaf bent van
evolutionaire reflexen
o Ga samenwerken, daarover communiceren, het vastleggen, en er
over lesgeven. het culturele dier
Leidend principe in de moderne sociale en cognitieve psychologie: Veel van onze
mentale vermogens en neigingen zijn niet toevallig, maar biologisch
geëvolueerde onderdelen van de standaard toolkit van de soort.
Standaard toolkit iedereen hetzelfde? Nee genetische variatie + andere
leerervaringen en daardoor ook andere ideeën. Maar wel tegen de achtergrond
van een gezamenlijke architectuur.
Het culturele dier
B&B H2
Alle levende wezens moeten dingen in de wereld gedaan krijgen om te overleven
en te reproduceren. En wat ze aan interne vermogens hebben moet daar bij
passen. Je moet bepaalde vaardigheden hebben om dingen gedaan te krijgen.
Boom: stofjes uit de grond en de lucht halen, zonlicht opvangen.
Solistisch dier: eten zoeken en evt. doodmaken, ontsnappen aan andere dieren,
navigeren, slaapplek zoeken.
2
,Sociaal dier: Dát alles, plus gedrag coördineren, samenwerken, conflicten
oplossen.
Naast een sociaal dier, is de mens ook een cultureel dier.
Onze hersenen lijken qua structuur op die van chimpansees, maar die van ons
zijn groter.
Dunbar: onderzoek naar verschillende primatensoorten: Relatieve omvang van
de neocortex hangt samen met de omvang van de sociale groepen waarin deze
soorten leven.
Social brain hypothesis: dit is geen toeval. Voor het samenleven in grotere
groepen heb je meer ‘rekenkracht’ nodig.
Onze breinen kunnen niet alleen grote groepen aan, maar maken ons vooral
bijzonder geschikt voor cultuur.
Cultuur: An information-based system, involving both shared ideas and
shared ways of doing things (praxis), that enables groups of people to live
together in an organized fashion and to get what they need. Shared ideas, shared
praxis, information sharing, a social system.
Putting people first: Veel van onze mentale vermogens zijn gericht op andere
mensen. Mensen zijn afhankelijk van andere mensen.
Wat heb je nodig als cultureel dier:
- Vermogen tot roldifferentiatie: Wie ben ik nu en wat hoort daarbij?
- Zelfbewustzijn, zelfkennis, zelfpresentatie
- Executive control: Zelfbeheersing, impulscontrole.
- Naast je familie ook anderen kunnen en willen helpen
Jonge kinderen hebben een sterke neiging om te helpen behulpzaam instinct.
Aanwijzingen van de instinctieve aard van dit spontane hulpgedrag:
o Al heel vroeg te zien
o Hangt niet af van beloning of straf, maar is spontaan
o Je ziet dit gedrag door alle culturen heen.
- Goed kunnen inschatten wat anderen willen, voelen, weten Theory of
mind skills
We interpreteren het gedrag van anderen standaard in termen van wat ze weten,
voelen, en willen. En we ‘tracken’ en onthouden dit alles per persoon. Dit is een
automatisme.
Automatisch nadenken over andermans geest. Bij gedrag dat niet begrijpt ga je
nadenken over wat de ander weet, voelt en wil.
- Geavanceerde vormen van informatieoverdracht. O.a. taal.
- Neiging tot het doorgeven van informatie. Bijv. door lesgeven.
- Neiging tot cultureel leren, d.w.z. lokale gewoontes en standaarden
spontaan overnemen.
Cultureel leren veroorzaakt echt niet alleen maar allemaal grappige
groepsidentiteiten, maar ligt aan de basis van grootschalig, geavanceerd met
anderen kunnen samenwerken. Dit is ook bij politiek, onderzoek, ziekenhuizen,
scholing, voedselketen. Deze organisaties kunnen ook aangepast worden.
Er is dus een hele interessante relatie tussen instinct en cultuur. Onze biologie
(d.w.z. ons ‘instinct’) bereidt ons via een aantal specifieke eigenschappen voor
op het als een spons opzuigen en kunnen uitdragen/doorgeven van lokale
cultuur, en via dit alles breiden we onze mogelijkheden én onze ‘aard’ enorm uit.
B&B: if the brain is like a personal computer, then culture is like the internet
3
, Ons instinct is dus eigenlijk voorgeprogrammeerd om zichzelf zo snel mogelijk uit
te laten breiden (‘extendible’), en evt. ook af te laten remmen (nature says go,
culture says stop).
Samenvatting:
Alle levende wezens moeten dingen in de wereld ‘gedaan krijgen’ om te
overleven en te reproduceren. En wat ze aan interne vermogens hebben moet
daar bij passen. Boom: stofjes uit de grond en de lucht halen, zonlicht opvangen.
Solistisch dier: eten zoeken en evt. doodmaken, ontsnappen aan andere dieren,
navigeren, slaapplek zoeken. Sociaal dier: Dát alles, plus gedrag coördineren,
samenwerken, conflicten oplossen. Cultureel dier: dát alles, maar dan op een
véél geavanceerdere manier (wordt ook wel ‘ultra-sociaal’ genoemd).
Het zelf
De kosten van onze ‘ultra’-socialiteit:
- We moeten voortdurend nadenken over onszelf en onze rollen, en vooral
ook over hoe anderen ons zien. Dat is geen onverdeeld genoegen. We
vergelijken onszelf de hele tijd met standaarden.
- Sociometer theorie: we houden voortdurend bij of we wel geaccepteerd
worden (aantrekkelijk, leuk, competent, moreel OK?).
- We zijn voortdurend bezig met zelfpresentatie, met het claimen van
identiteit, het vervormen van feedback, etc.
Maar: We staan hierin niet alleen en dit is nou eenmaal de prijs van een cultureel
dier zijn waar we natuurlijk ook dagelijks de voordelen van plukken.
B&B H1: The mission and the method
Sociale psychologie is de studie van de wijze waarop individuen elkaars
gedachten, gevoelens en gedragingen beïnvloeden.
De geschiedenis van sociale psychologie
Twee vroege ontdekkingen van de sociale psychologie:
Sociale facilitatie: de aanwezigheid van een ander persoon verhoogde de
prestaties.
Social loafing: Hoe groter de groep, hoe lager de individuele
inspanning.
Deze twee bevindingen spreken elkaar tegen en laten zien dat sociaal gedrag
complex is.
Begin 20e eeuw – twee ideeën die nog steeds van invloed zijn op sociale
psychologie:
- Attitudes zijn een erg belangrijk concept binnen de sociale psychologie
(Allport)
- Gedrag is een functie van de persoon en de situatie. (Lewin)
1950 – 1960 – psychologie verdeelt in twee kampen:
- Behaviorisme: theoretische benadering die gedrag tracht te verklaren in
termen van leerprincipes, zonder verwijzing naar innerlijke toestanden,
gedachten of gevoelens.
- Freudiaanse psychoanalyse: Theoretische benadering die gedrag tracht te
verklaren door te kijken naar de diepe onbewuste krachten in de persoon.
Uiteindelijk, tegen de jaren 1970 en 1980, vond de sociale psychologie haar
eigen weg, waarbij wetenschappelijke benaderingen werden gebruikt om niet
alleen gedrag te meten, maar ook gedachten, gevoelens en andere innerlijke
toestanden.
4
