Samenvatting geschiedenis van historische context 1, steden en burgers in de Lage Landen. Samengevat per paragraaf, met bijbehorende kenmerkende aspecten.
§HC 1.1 – Opbloei van handel en nijverheid in Vlaanderen
Kenmerkende aspecten
- De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-urbane
samenleving. (tijdvak 4)
- De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden. (tijdvak 4)
Ontginningen in Vlaanderen
In Vlaanderen was de graanopbrengst het hoogst, door uitgestrekte bossen en moerassen en de
overstromingen. Daardoor was sprake van een langzame bevolkingsgroei, maar toen die ging stijgen moest er
ruimte komen voor akkerbouw en veeteelt. De boeren kregen betere ploegen, getrokken door paarden, en ze
gingen over op het drieslagstelsel. Hierdoor groeide de bevolking en moest er meer voedsel komen, wat zorgde
voor weer snellere bevolkingsgroei. Dit begon in bij Brugge en Gent, later ook in Brabant en Zeeland.
Handel en nijverheid
Mensen werden ambachtslieden, omdat niet iedereen meer nodig was op het land. Zij gingen naar steden,
waar ze nijverheidsproducten ruilden voor landbouwoverschotten van de boeren. Later gingen koningen,
edelen en stedelingen munten slaan, omdat dat makkelijker en winstgevender was. Zo ontstond er een
monetaire economie.
Stedengroei en stadsrechten
De adel was erg tevreden met de verandering van de landbouwsamenleving naar de landbouwstedelijke
samenleving, zodat zij meer belasting konden vragen. Ook horigen gingen naar de stad, terwijl ze eigenlijk nog
bij een domein hoorden. Maar de aspirant-poorters werden beschermd en als ze een jaar en een dag in de stad
waren, werden ze vrije burgers. Er waren natuurlijk nog wel mensen nodig op het platteland, dus de
voorzieningen moesten daar wel beter worden zodat mensen bleven. Alle privileges werden vastgelegd in
stadsrechten en stimuleerden de stedengroei.
Atrecht
Waarom Atrecht zo snel groeide;
De stad lag aan een vruchtbaar gebied
De wegen uit de Romeinse tijd waren nog intact
Door rivieren waren er goede verbindingen met Noord-Vlaanderen
Alle aspirant-poorters kregen een stuk grond om een huis op te bouwen. De inwoners van Atrecht streefden
doelen na die zorgden voor de bonum commune;
- Juridische bescherming van de vrijheid van stadsbewoners.
- Rechtszekerheid en reglementering van handel en nijverheid.
- Bescherming van de stad door een militaire organisatie en door aanleg van wallen en een stadsmuur.
- Vergroting van de invloed van de poorters op het bestuur en op de rechtspraak.
- Handhaving van orde en rust.
Alle inwoners van Atrecht moesten belasting betalen aan de graaf van Vlaanderen, in ruil daarvoor moest de
graaf aan eisen van de inwoners voldoen. De graaf stelden schepen aan; zij vormen een rechtbank, kregen
bestuurlijke taken en beheerden de stadsfinanciën.
Ambachten
Boeren uit de omgeving verkochten hun producten op de Atrechtse marktpleinen. Ook kwamen er nieuwe
ontwikkelingen, waardoor de kwaliteit en productiesnelheid toenam. Al in de 12 e eeuw waren er gilden in
Atrecht. Door de strenge reglementen waren de producten uit Atrecht altijd van hoge kwaliteit. De gilden
zorgden ook voor bonum commune, omdat het de welvaart van de stad bevorderde.
Atrechtse handelaren
De graaf van Vlaanderen wilde ervoor zorgen dat handelaren van buitenaf zich veilig voelden in Atrecht. Dit
deed hij door marktvrede en strenge rechtspraak. Na regionale handel, gingen Atrechtse handelaren
deelnemen aan interregionale handel. Door tolvrijheid in het Heilige Roomse Rijk kwamen ze in contact met
kooplieden handelaren uit Frankrijk, Spanje en Noord-Italië. De handelaren organiseerden koopliedengilden,
die zich weer verenigden in hanzen, om elkaar te steunen bij de interregionale handel.
, Steden en burgers in de Lage Landen (1050-1700)
Atrecht als financieel centrum
Door de Noord-Italiaanse handelaren leerden de Atrechtse handelaren wisselbrieven kennen. Zo hoefden
handelaren niet met contant geld te reizen en konden ze om het renteverbod van de Kerk heen. Handelaren
investeerden niet alleen in nijverheid en ontginningen, maar ze leenden ook geld uit aan koningen en edelen.
Zo hadden de Atrechtse handelaren de belangrijkste financiële markt in heel Vlaanderen en konden ze rechten
en rechtspraak afdwingen bij de graaf van Vlaanderen.
Sociale groepen
De sociale verschillen in de stad:
1. Patriciaat (families die al generaties lang grond hadden, rijk geworden door deelname aan handel)
2. Nieuwkomers in de stad, rijk geworden door handel
3. Gildeleden
1) Gildemeesters (de bazen van een gilde)
2) Scheerders (in de textielnijverheid; mensen die lakens glad scheerden (bijzondere vaardigheid,
werd goed betaald))
3) Arbeiders (mensen die geen vast werk hadden)
Alle burgers, behalve het patriciaat, hoorden bij het gemeen.
Strijd om de macht in de stad
De schepenen kwamen uit het patriciaat en bleven tot ze stierven. Burgers waren het hier niet mee eens en
kwamen in opstand, omdat op deze manier het bonum commune niet tot uiting kwam. Vaak zeiden de graaf en
het patriciaat dat er elk jaar nieuwe schepenen zouden komen, maar ze zorgden altijd voor voordeel voor
zichzelf. De graaf bepaalde dat er stadsraden kwamen in gilden om de schepenen te controleren, maar het
gemeen was nog niet tevreden.
De Guldensporenslag
Er waren een aantal conflicten die de aanleiding gaven tot de Guldensporenslag;
1. Filips IV van Frankrijk wilde de macht van de adel verminderen
Hij eiste gehoorzaamheid van de graaf van Vlaanderen
2. De strijd om Engelse gebieden in Frankrijk
Vlaanderen moest de kans van Frankrijk kiezen
3. De interne strijd in Vlaamse steden tussen het patriciaat en het gemeen
Toen Franse soldaten en ridders Brugge bezetten in 1302, werden zij vermoord door Bruggenaren. Doordat de
Fransen uiteindelijk wonnen nam de macht in het patriciaat af en kregen ambachtslieden meer macht. In Gent
en Brugge mochten de ambachtslieden toen de schepenen kiezen. Maar het patriciaat kreeg al snel weer meer
macht en steun van de graaf van Vlaanderen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sewijnen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
