H5
De burgerlijke cultuur van Nederland
De zeventiende eeuw
In de zeventiende eeuw is de barok de belangrijkste kunststroming van Europa. In de Nederlanden
ontstaat een protestantse burgerlijke invulling waarbij particuliere opdrachten leidend zijn voor de
kunstproductie. De zeventiende eeuw is een bloeiperiode voor de Nederlandse economie, politieke
macht en kunst. De belangrijkste gebeurtenissen in 3 thema’s: burgerij, lering en vermaak,
stad en macht. De samenleving in Nederland lijkt niet op die van de buurlanden.
Burgerij in de Nederlanden:
Burgers zelfbewust: ze kopen veel kunst en mooie voorwerpen -> geeft welvaart aan
Amsterdam: belangrijkste handelscentrum van de wereld
Handel met Azië, Afrika, en Amerika over heel Europa verspreid
Interieurs gevuld met uitheemse producten
Emanuel de Witte familie interieur 1678
Kooplieden hadden veel geld
Belangrijkste schilder van de 17e eeuw: Rembrandt van Rijn -> de Nachtwacht
5.1 burgerij
In de republiek der Zeven Verenigde Nederlanden besturen rijke burgers het land
Huwelijksportretten
Huwelijksportretten :
• Portretten van welvarende burgers
• Rijke burgers trouwen met dochters van bestuurders
• Burgerij krijgt de macht
• Welvarendheid af te lezen aan de portretten
• Typisch 17e eeuwse kleding: Zwarte kleding(zwart is sjiek),
grote kragen, dure stoffen, kanten manchetten, pofbroeken,
wijde jurken met ingesnoerd bovenlijfje
• Portretten soms met symbolieken
• Huwelijksportet van Isaac Massa door Frans Hals
Huwelijks portret van Isaac Massa door Frans Hals: (belangrijke details)
Ring
Klimop (symbool voor eeuwige verbondenheid)
De vrouw heeft de hand op de schouder van de man
Dichtbij elkaar
Blij
Speerdistel (mannentrouw)
Rembrandt van Rijn, is een van de kunstenaars die volop profiteren van de welvaart in de
Nederlanden. Een van zijn opdrachtgevers is Marten Soolman, die in 1633 Rembrandt vraagt een
dubbelportret van hem en zijn bruid Oopjen Coppit. Marten en Oopjen
hebben zich in de duurste kleding uitgedost: Marten draagt een kanten
kraag en manchetten: Oopjen een lange zijden jurk met Antwerps kantwerk.
Rembrandt geeft de kleding zeer gedetailleerd weer.
, Portretten, van macht en groepsportretten
Kenmerken:
Door de goed draaiende economie laten veel rijke burgers zichzelf
portretteren
Het is een soort van ‘fotograaf van vroeger’
Individueel maar ook in groepen
Groepsportretten zijn vaak van gildes : coöperatie
Rembrandt was een veel gevraagd portret schilder
Vernieuwing in de compositie
Portretten laten status en macht zien door: kleding, attributen, houding, en omgeving
De clair obscure van de Italiaanse schilder Caravaggio wordt overgenomen. Clair Obscure =
Bij clair-obscur is de achtergrond donker en de voorgrond licht. Er is een groot verschil
tussen licht en schaduw. Hiermee worden driedimensionale vormen geaccentueerd.
Anatomische les van Dr. Tulp.
Rembrandts de anatomische les van dr. Tulp is ook uit de meest succesvolle periode
van deze schilder. Het gilde geeft Rembrandt de opdracht een groepsportret te
schilderen van hem en een aantal collega’s. Het lichaam is van de ter dood
veroordeelde roofovervaller Adriaan Adriaansz. De anatomische lessen van Dr. Tulp
worden niet alleen bezocht door collega’s maar ook door burgers. Rembrandt
accentueert de status van Dr. Tulp op subtiele wijze: hij draagt als enige een hoed en
kijkt als enige naar links, in de richting van het licht. Bovendien is er achter Tulp een
kleine nis, die zijn gezicht accentueert.
Portretten van macht
De rol van de burgers in het bestuur van de Nederlandse steden en het land is groot en in alle
sectoren van de samenleving is dit zichtbaar. De bestuurders laten zich graag vereeuwigen op
grote groepsportretten en zo vormen zij samen een belangrijkste inkomstenbron voor schilders.
Schuttersstuk
Rembrandt heeft in zijn leven één keer een schuttersstuk geschilderd: de compagnie
van kapitein Frans Banning Cocq en Luitenant Willem van Ruytenburgh = DE
NACHTWACHT.
Schutterstukken zijn in de zeventiende eeuw een bekend fenomeen. Burgersdie de
verantwoordelijkheid dragen voor de verdediging van een stad of stadsdeel zijn
verenigd in een schuttersgilde.
Rembrandt krijgt in 1639 de opdracht van het Amsterdamse schuttersgilde (kloveniersgilde) om de
twee leiders van het gilde met manschappen te schilderen. Rembrandt schildert dan een schilderij
waarop de groep volop in actie is.
Kenmerken Nachtwacht:
• De mensen staan niet allemaal op 1 rijtje
• Druk en levendig
• Clair obscure
• Het meisje staat in het licht -> aandacht
Handboogschutters
Bartholomeus van der Helst is een veel gevraagde schilder. Hij schildert uiterst
gedetailleerd, een stijl die in de tweede helft van de 17 e eeuw zeer populair is. In
1653 schildert hij de ‘Overlieden van de Amsterdamse handboogschutters.
Kenmerken:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SamenvattingenvanZoe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,89. Je zit daarna nergens aan vast.