In dit document wordt een samenvatting gegeven over de gehele geschiedenis van tijdvak 5 tot 10. Voornamelijk de jaartallen staan hier centraal, alle gebeurtenissen worden omschreven met verdere informatie.
Belangrijke gebeurtenissen per tijdvak op chronologische volgorde in de
Geschiedenis
Examen stof
Tijdvak 5 – Tijd van ontdekkers en hervormers – 1500/1600
1488: Bartholomeus Diaz, een Spanjaard, bereikt de punt in Zuid Afrika.
1492: Columbus ontdekt Amerika
7 juni 1494: Verdrag van Tordesilles wordt gesloten tussen Spanje en Portugal door de Paus.
1. Noord/Zuid Amerika worden van Spanje als belangrijkste veroveraar en handelaar
2. Azie/Afrika worden van Portugal als belangrijkste veroveraar en handelaar
1498: Vasco de Gama ontdekt zeeroute naar India
1500: Karel V wordt geboren
1515: Karel V wordt heer der Nederlanden
1516: Erasmus publiceert de bijbel vertalingen
31-10-1517: de Duitse monnik Maarten Luther publiceert de 95 stellingen op de poort van de kerk
in Wittenburg
1521: Amerigo Vespucchi vaart helemaal rond de Nieuwe Wereld (het werelddeel Amerika) -> hij
brengt het hele nieuwe werelddeel in kaart en laat het noemen naar zijn eigen voornaam
1522: Magelhaas maakt de eerste reis om de wereld, door steeds naar het westen te varen komt hij
in het oosten uit, hij bewijst dat de aarde rond is.
1550: het Bloedpakkaat: Karel V liet over aanplakbiljetten (posters) ophangen waarin gedreigd
werd met verbrandingen van de ketters
1555: Vrede van Augsburg -> Karel V moet erkennen dat de protestantse godsdienst gelijkwaardig
wordt aan de katholieke godsdienst waardoor in het vervolg de Duitse vorsten zelf mogen bepalen
welke godsdienst hun gebied heeft.
-> Karel kan dit niet verkroppen en treed hetzelfde jaar nog af als keizer van het Duitse rijk, als
koning van Spanje en Portugal en als heer van de 17 Nederlanden.
Er wordt besloten dat het rijk van Karel V in twee stukken wordt verdeeld:
A: zijn broer Ferdinand wordt keizer van het Duitse rijk
B: zijn zoon Filips de Tweede wordt koning van Spanje en Portugal, en heer van de 17 Nederlanden.
1559: Filips de Tweede is de laatste keer in de Nederlanden en vertrekt naar Spanje. Hij laat zijn
halfzus, Margaretha van Parma achter als landvoogdes.
1566: Smeekschrift der Edelen; rijke Nederlandse edelen gaan naar Margaretha en bieden haar een
smeekschrift aan -> een schriftelijk verzoek, waarin ze verzoeken te stoppen met de
kettervervolgingen. Margaretha geeft toe en stopt.
In het zelfde jaar vinden de Beeldenstormen plaats: fanatieke calvinisten vernietigen honderden
katholieke kerken en kloosters.
1567: Koning Filips de Tweede stuurt Alva met 60.000 Spaanse soldaten naar de Nederlanden. Hij
heeft 3 opdrachten:
1. Drie Stadhouders (Egmond, Horne, Willem van Oranje) die niets hadden gedaan tegen de
beeldenstormers, in het openbaar onthoofden (Willem van Oranje vlucht naar zijn familie op kasteel
,Dillenburg in Nassau). Hij gaat hier geld verzamelen om een leger te maken dat Alva moet
aanvallen.
2. Het instellen van een Raad van Beroerten -> Juristen moeten alle beeldenstormers straffen met
de dood (werd ook wel de Bloedraad genoemd). Dit zorgde voor een afschrikkend effect voor
eventuele nieuwe beeldenstormers.
3. Het opleggen van een Tiende Penning aan alle Nederlanders (10% belastingverhoging) om
daarmee de 60.000 soldaten te kunnen betalen.
1568: Slag bij Heiligerlee -> het leger van Willem van Oranje verslaat het Spaanse leger van Alva -
> het begin van de 80 jarige oorlog.
1572: Inname Den-Briel. Een vloot van Watergeuzen steekt over naar Holland en verovert op 1 April
het eerste stadje op de Spanjaarden. => (Veel beeldenstormers waren door de komst van Alva de
zee op gevlucht en werden geholpen door de protestantse Engelse koningin Elizabeth de Eerste.
Deze Nederlanders gaan zich de Watergeuzen noemen en schaffen steeds meer wapens en
schepen aan.)
1574: - Beleg van Leiden: -> Alva belegerde de stad Leiden omdat, de stad in 1572 de kant van
Willem van Oranje na een hele lange tijd trouw gebleven te zijn aan Alva en de Spaanse koning.
- Alkmaar. De eerste stad waar de tactiek van de Spanjaarden mislukt omdat de dijken
worden doorgestoken en de Spaanse soldaten in het water stonden. -> bij Alkmaar beginnen de
victories.
1576: - Spaanse Furie= ontevreden Spaanse soldaten die geen soldij(=loon) meer hadden
gekregen, plunderden de rijke stad Antwerpen, die bovendien ook nog eens de Spaanse koning
trouw was gebleven.
- de Pacificatie van Gent: een vredesverdrag. Alle 17 gewesten (katholiek én protestants)
komen nu onder leiding van Willem van Oranje bij elkaar in Gent en stellen de pacificatie van gent
op. Hierin besluiten ze:
1. de Spaanse koning Filips de Tweede mag heer van de 17 Nederlanden blijven als hij alle Spaanse
soldaten terugtrekt uit de Nederlanden.
2. elk gewest bepaald zelf of het katholiek of protestants is. (er werd niemand meer om zijn geloof
vermoord)
1579: Unie van Atrecht, Unie van Utrecht
- Unie van Atrecht= 5 zuidelijke gewesten treden uit de Pacificatie van Gent en richten een eigen
katholieke unie op: de Unie van Atrecht. Waarom? -> fanatieke protestanten vielen katholieke
priesters/kloosters en kerken lastig.
Zij willen dat de Spaanse katholieke soldaten in hun gebied blijven om hen te beschermen, en dat
alle Calvinisten hun gebied verlaten.
- Unie van Utrecht= een half jaar laten richtten 7 noordelijke protestantste gewesten de Unie van
Utrecht op. Waarom? -> zij willen dat de protestantse godsdienst leidend wordt en dat alle Spaanse
soldaten zo snel mogelijk hun gebied verlaten.
Gevolg van deze twee Unies: de troon van Willem van Oranje spat uit elkaar en hij wordt leider van
de 7 noordelijke protestantse gewesten.
1580: de Spaanse koning Filips de Tweede zet een losprijs op het hoofd van Willem van Oranje.
1581 => de 7 noordelijke protestantse gewesten komen bij elkaar in Den-Haag en stellen de Acte
van Verlatinghen op: De Spaanse koning wordt afgezet als de heer van de 7 noordelijke
protestantse gewesten.
1584: Willem van Oranje wordt vermoord door een katholieke zuidelijke Nederlander: Balthasar
Gérards in het prinsenhof te Delft.
Willem van Oranje wordt opgevolgd door zijn zoon Maurits, als leider van de opstand tegen de
Spaanse koning.
, 1588: De Nederlanders (7 noordelijke protestantse gewesten) slagen er niet in om een nieuwe
landsheer en besluiten in hun vergadering van de Staten-Generaal in Den-Haag verder te gaan
zonder koning of keizer en noemen zich de Republiek der 7 Verenigde Nederlanden. => zij worden
het eerste land in Europa zonder koning of keizer.
1596: Koning Filips de Tweede sterft en wordt opgevolgd door zijn zoon Filips de Derde => de 80-
jarige oorlog gaat gewoon verder.
Tijdvak 6 – Tijd van regenten en vorsten – 1600/1700
1585: Antwerpen wordt veroverd door Spanje, Maurits wordt stadhouder.
1595: Cornelis de Houtman, zoekt zee route naar Azië.
1598: oprichting Edict van Nantes = -> door de Franse koning Hendrik de 4e opgericht, hierin
verklaarde hij de protestanten en katholieken gelijk.
+- 1500 tot +- 1600: In de 16e eeuw gaan Holland, Friesland en Zeeland allemaal over op veeteelt
(grond was niet geschikt voor akkerbouw) -> de hoofdproducten werden rundvlees, melk, boter
kaas en eieren -> hier had men veel te veel van en kon men dus gaan verkopen aan het buitenland
-> commerciële veeteelt
De Hollanders gaan graan halen in het Oost-Zee gebied (Zweden, Finland, Polen, Rusland) -> in het
begin voor eigen gebruik maar vervolgens om te verkopen aan andere landen in West en Zuid-
Europa. Dit werd het begin van alle handel in Holland en Zeeland en werd daarom de
moedernegotie genoemd.
1600: in Engeland de oprichting van East India Company: De EIC is een groot handelsbedrijf dat
door de Engelse regering geleid wordt en waar elke Engelse handelaar verplicht lid van moest
worden. De EIC kreeg het monopolie om met de Indiërs te handelen.
1602: oprichting Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) in Nederland: Johan van
Oldenbarnevelt, raadspensionaris van het gewest Holland, richt een samenwerkingsverband op van
alle Hollandse compagnieën die naar Indië/Azië varen; de verenigde Oost-Indische compagnie (->
VOC = soort staatsbedrijf.) Dit had 4 voordelen
1: geen concurrentie meer tegen elkaar , alleen tegen het buitenland
2: iedereen rijk, omdat iedereen een deel v/d winst kreeg door de verkoop van aandelen
3: De Staten-Generaal in Den-Haag kreeg ook een deel v/d winst waarmee ze de oorlog tegen
Spanje konden betalen
4: De VOC kon steeds verder zijn macht uitbreiden over Indië/Azië omdat ze van de Staten-
Generaal een handelsmonopolie hadden gekregen (het alleenrecht om daar te handelen):
- Goedschiks: netjes verdragen sluiten met de inlandse
stammen van de verenigde volkeren
- Kwaadschiks: met geweld (eigen soldaten) de inlanders
dwingen hun producten af te geven. De VOC had eigen
Nederlandse legers, belangrijke leider v/d VOC was Jan
Pieterszoon Coen
1609-1621: Twaalfjarig Bestand: een afgesproken pauze in de oorlogen tussen Spanje en de
Republiek (een wapenstilstand).
1619: Johan van Oldenbarnevelt wordt onthoofd. Waarom? -> Maurits wou geen wapenstilstand,
ook kwamen de twee tegen over elkaar te staan ->
Oldenbarnevelt stond aan de kant van de remonstranten (= splitsing in de gereformeerde kerk, de
kerk is ontstaan uit de Nederlandse Erasmiaanse stroming binnen de Reformatie. De remonstranten
staan voor een vrijzinnig-liberaal christendom, gebaseerd op waarden als liefde, vrijheid en
verdraagzaamheid.)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SamenvattingenvanZoe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,29. Je zit daarna nergens aan vast.
