Hele duidelijke en overzichtelijke samenvatting van het vak Wetenschapsfilosofie en Methodologie (WFM) aan de UvA. Het bevat gedetailleerd alle hoorcollege aantekeningen. Door de overzichtelijkheid is alles erg goed te begrijpen. De samenvatting is een stuk langer dan de anderen die op Stuvia aange...
Wetenschapsfilosofie en Methodologie
Hoorcollege 1: Introductie – botsende visies op wetenschap & Hoe onderzoeken we de
wereld om ons heen?
1.1 Inleiding: het huidige probleem met de feiten
Filosoferen is het stellen van grote/kritische vragen. Het is een oefening in kritisch nadenken
over wetenschap en kennis.
Corona
We zitten in de Coronacrisis waardoor de wereld gesloten is. Maar dit raakt heel erg aan de
wetenschapsfilosofie. We treffen overal in de media nu wetenschappers aan. Dit raakt
wetenschapsfilosofie want”
• Wat is kennis?
• Welke kennis moet je geloven en welke niet?
• Waarom is wetenschappelijke kennis zo belangrijk dat iedereen naar hun kijkt voor
oplossingen?
Coronavirus als een issue
Bij issues gaat het op de achtergrond ook veel over wat is nou waar en wat niet en hoe kun
je dat beoordelen. Zo werd er bijvoorbeeld veel nepnieuws verspreid.
à Feiten in onze samenleving zijn niet meer zo onaantastbaar als ze vroeger zijn geweest.
Het huidige probleem met feiten
We lijken niet meer te weten wat de feiten zijn
Waarom is dat een probleem?
Waarom is het belangrijk om de feiten te weten?
• Om keuzes te kunnen maken
• Om beslissingen te nemen
• Om beleid te maken
• Overkoepelend: om onderscheid te kunnen maken tussen waar en niet waar
Waar kijken we meestal naar voor de feiten?
• Wetenschap: natuur- en sociale wetenschappen
• Wetenschap als de “kroonjuweel van het menselijk denkvermogen”
,Wetenschap: soorten feiten
Natuurlijke feiten
• Griep wordt veroorzaakt door virussen
• Water bevriest bij 0 graden celsius
• Homoseksualiteit is natuurlijk
• Zwaartekracht
Sociale feiten
• We leven nu langer dan vroeger
• Er zijn minder armen
• Meer mensen zijn geletterd
Soms zijn wetenschappelijke feiten contra intuïtief: gaat tegen je intuïtief in (het lijkt alsof er
meer armoede is maar neemt juist af).
Niet iedereen is het erover eens dat wetenschap alleen positieve effecten heeft en alleen
maar zorgt voor voordelen.
1.2 Twee filosofische posities ten opzichte van wetenschap
Twee filosofische basisposities t.o.v. wetenschap
Sciëntisme Scepticisme
Wetenschap is verreweg superieur aan alle Wetenschap geeft geen zekerheid, het is
andere pogingen om tot kennis te komen gelijk aan andere vormen van kennis,
(of verantwoorden): wetenschappelijke wetenschap is een geloof
wetten bieden zekerheid
Continue debat: loopt al heel erg lang door de hele geschiedenis heen.
Het zijn twee uitersten in het nadenken over wetenschap, veel wetenschappers bevinden
zich ergens in het midden.
Sciëntisme
Mensen die enorme fan zijn van wetenschap
Kernbegrippen
• Wetenschap biedt zekerheid, is de waarheid
• We leven in het wetenschappelijke tijdperk
• Gaat veel over feiten
• Rationaliteit
• Onze geest is een perfecte spiegel van de werkelijkheid
,Associaties
Modernisme:
• Modern denken, rationeel-seculier (zonder religie)
• denk zelf na, gebruik alleen de rede
• moderniteit
Kennis en waarheid worden alleen door en in wetenschap gevonden.
Slogan
De wetenschappelijke methode is de enige methode om feiten en waarheid te verkrijgen
Scepticisme
Kritisch denken over wetenschap, de methodes en grenzen van wetenschap, een
pluralistische opvatting over rationaliteit en kennis
Kernbegrippen
• Meer dan één waarheid
• Waarheid is ervaring
• Onzekerheid
• Kennis is onderdrukkende macht
• Onze geest is gebroken spiegel van de werkelijkheid: we weten niks en zullen nooit
iets weten
Associaties
Postmodernisme:
• denken/cultuur na het modernisme
• ook seculier
• individuele en emotionele expressie staan centraal
Kennis en waarheid zijn sociale constructies die deconstructie nodig hebben
à relativisme: alle soorten kennis zijn evenveel waard
à nihilisme: nergens in geloven en alles onbelangrijk
Slogan
Anything goes (Alles kan)
Feyerabend
In 1975 schreef Feyerabend het boek ‘Tegen de methode: Naar een anarchistische
kennistheorie dus zonder regels en wetten.’
Het was een onverwacht groot succes. Hij zei ik wou dat ik het nooit had geschreven want
het heeft zo veen teweeggebracht binnen de filosofie en binnen het denken over
wetenschap, terwijl hij het niet zo had bedoeld. Hij wilde gewoon meer vrijheid binnen het
denken, de wetenschap en filosofie. Hij wilde niet dat het zou leiden tot relativisme.
Het is heel controversieel en wordt soms verantwoordelijk gehouden voor de opkomst van
het populisme en fake news, mensen die werkelijkheid/feiten ontkennen.
, 1.3 ‘Anything goes’? Is alles mogelijk?
Liedje 1
“In olden days, a glimpse of stocking
was looked on as something shocking
Now heaven knows, anything goes.”
- Cole Porter
Hoe wordt scepticisme uitgedrukt in dit lied?
• Anything goes: verder kijken dan wetenschap
• Good is bad today: dingen worden omgedraaid
• Most guys today what woman proze today are just silly gigolos: we worden dommer
gemaakt
Sciëntisme versus scepticisme in de samenleving
Als een familieruzie tussen filosofen.
Filosofisch scepticisme is kritisch denken over de wetenschap binnen de grenzen van de
filosofie. Het was een discussie in de filosofie die in de laatste 30-40 jaar is overgewaaid naar
onze samenleving.
Het scepticisme van Feyerabond is in de samenleveing geïnterpreteerd op een radicale
manier en heeft geleid tot een relativistische positie ten opzichte van kennis en feiten en
wetenschap soms. Een soort uitslaande brand vanuit de filosofie naar onze samenleving dus.
Bijvoorbeeld de “alternatieve feiten” van Trump
Relativisme: alles is relatief en heeft gelijke waarde (je kan dus niet zeggen dat
wetenschappelijke kennis beter is dan andere vormen van kennis).
Achtergrond van het issue / maatschappelijke debat over:
• Alternatieve feiten
• Feitenvrije politiek
• Nep nieuws
• Post-truth tijdperk
• Politieke correctheid, identiteitspolitiek, vrijheid en conformisme (misinformatie)
Voorbeelden
• Vaccinatie discussie
• Flat Earth Movement (de aarde is plat)
• Klimaatverandering
• Film “There is no such thing as truth, everyone has their own truth.”
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isabelvanm. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
