Samenvatting
Samenvatting Sociale Psychologie, ISBN: 9789043029148
- Instelling
- Hanzehogeschool Groningen (Hanze)
Samenvatting Sociale Psychologie 8e editie, ISBN: 9148. hoofdstukken: 1, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 13
[Meer zien]Voorbeeld 7 van de 74 pagina's
Voorbeeld 7 van de 74 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
InhoudHoofdstuk 1 – Inleiding tot de sociale psychologie ................................................................................. 6
1.1 Wat is sociale psychologie? ........................................................................................................... 6
1.1.1 Wat kunnen we over sociale invloed vertellen? .................................................................... 6
1.1.2 Waarin verschilt sociale psychologie van de meest verwante disciplines? ........................... 7
1.2 De macht van de situatie ............................................................................................................... 8
1.3 De macht van sociale interpretatie ............................................................................................. 10
1.4 Waar constructen vandaan komen: fundamentele menselijke motieven .................................. 11
1.4.1 De benadering vanuit zelfachting: de behoefte om ons goed te voelen over onszelf......... 11
1.4.2 De benadering vanuit sociale cognitie: de behoefte om accuraat waar te nemen ............. 12
1.4.3 Aanvullende motieven ......................................................................................................... 13
1.5 Sociale psychologie en maatschappelijke problemen................................................................. 13
Hoofdstuk 3 – Sociale cognitie: hoe we denken over de sociale wereld .............................................. 13
3.1 De sociale denker ........................................................................................................................ 13
3.2 op de automatische piloot: denken zonder inspanning .............................................................. 13
3.2.1 Mensen als alledaagse theoretici: automatisch denken met schema’s............................... 14
3.2.2 Het zit niet alleen in ons hoofd: metaforen over lichaam en geest primen ........................ 16
3.2.3 Mentale strategieën en snelle aannames ............................................................................ 17
3.2.4 De invloed van onbewust denken ........................................................................................ 18
3.2.5 culturele verschillen in sociale cognitie................................................................................ 18
3.3 gecontroleerde sociale cognitie: ingespannen denken............................................................... 18
3.3.1 Gecontroleerd denken en vrije wil ....................................................................................... 18
3.3.2 Het verleden mentaal ongedaan maken: tegenfeitelijk redeneren ..................................... 19
3.3.3 Gedachteonderdrukking en ironische verwerking ............................................................... 19
3.3.4 Beter leren denken ............................................................................................................... 19
3.4 Terug naar Watson ...................................................................................................................... 19
Hoofdstuk 4 – Sociale perceptie: hoe we andere mensen begrijpen ................................................... 20
4.1 Non-verbale communicatie ......................................................................................................... 20
4.1.1 Gezichtsuitdrukkingen van emoties ..................................................................................... 20
4.1.2 Cultuur en de vormen van non-verbale communicatie ....................................................... 20
4.2 Impliciete persoonlijkheidstheorieën: het invullen van open plekken ....................................... 21
4.3 Causale attributie: het beantwoorden van de ‘waarom’-vraag .................................................. 21
4.3.1 De aard van het attributieproces ......................................................................................... 21
4.3.2 Het covariatiemodel: interne versus externe attributie ...................................................... 21
1
, 4.3.3 De fundamentele attributiefout: de mens als persoonlijkheidspsycholoog ........................ 23
4.3.4 Culturele verschillen in sociale perceptie............................................................................. 23
4.3.5 Zelfdienende attributies ....................................................................................................... 24
4.4 cultuur en andere attributionele biases ...................................................................................... 25
Hoofdstuk 5 – Het zelf: onszelf begrijpen in een sociale context ......................................................... 25
5.1 De oorsprong van het zelf ........................................................................................................... 25
5.2 Zelfkennis .................................................................................................................................... 25
5.2.1 Culturele verschillen in zelfdefinities ................................................................................... 25
5.2.2 Genderverschillen in zelfdefinities ....................................................................................... 25
5.2.3 Zelfkennis door middel van introspectie .............................................................................. 26
5.2.4 Zelfkennis door middel van zelfobservatie .......................................................................... 27
5.2.5 Denkkaders: inzicht in onze eigen capaciteiten ................................................................... 28
5.2.6 Andere mensen gebruiken voor zelfkennis .......................................................................... 28
5.3 zelfcontrole: de uitvoerende functie van het zelf ....................................................................... 29
5.4 Impressiemanagement: de wereld is een schouwtoneel............................................................ 30
5.4.1 Vleien en zelfsabotage ......................................................................................................... 30
5.5 zelfvertrouwen: hoe we over onszelf denken ............................................................................. 30
Hoofdstuk 6 – De behoefte om ons handelen te rechtvaardigen ......................................................... 31
6.1 Een stabiel, positief zelfbeeld in stand houden .......................................................................... 31
6.1.1 Cognitieve dissonantietheorie.............................................................................................. 31
6.1.2 Rationeel gedrag versus rationaliserend gedrag.................................................................. 32
6.1.3 Beslissingen, beslissingen, beslissingen ............................................................................... 32
6.2 Zelfrechtvaardiging in het dagelijks leven ................................................................................... 33
6.2.1 Je inspanning rechtvaardigen ............................................................................................... 33
6.2.2 Externe versus interne rechtvaardiging ............................................................................... 33
6.2.3 Straf en zelfoverreding ......................................................................................................... 34
6.2.4 Counter-attitudinal advocacy en hypocrisie toegepast op maatschappelijke problemen .. 34
6.2.5 Het hypocrisieparadigma ..................................................................................................... 35
6.2.6 Goede en slechte daden ....................................................................................................... 35
6.3 Waarom wil iemand een negatief zelfbeeld in stand houden? .................................................. 36
6.3.1 Consistentie van negatief zelfbeeld met immoreel gedrag ................................................. 36
6.3.2 Ons zelfconcept bevestigen of verheffen? ........................................................................... 36
6.4 terug naar Heaven’s Gate ............................................................................................................ 36
Hoofdstuk 8 – Conformisme: sociale invloed en aanpassing van gedrag ............................................. 37
8.1 Conformisme: wanneer en waarom............................................................................................ 37
8.2 Informationele sociale invloed: de behoefte om te weten wat ‘juist’ is..................................... 37
2
, 8.2.1 Het belang van accuraat zijn ................................................................................................ 37
8.2.2 De schaduwzijde van informationeel conformisme ............................................................. 37
8.2.3 Wanneer conformeren mensen zich aan informationele sociale invloed? ......................... 38
8.3 Normatieve sociale invloed: de behoefte om geaccepteerd te worden..................................... 38
8.3.1 Conformisme en sociale goedkeuring: de lijnexperimenten van Asch ................................ 38
8.3.2 Het belang van accuraat zijn, vervolg................................................................................... 39
8.3.3 Wat er gebeurt als men normatieve sociale invloed weerstaat .......................................... 39
8.3.4 Normatieve sociale invloed in het dagelijks leven ............................................................... 39
8.3.5 Wanneer conformeren mensen zich aan normatieve sociale invloed? ............................... 40
8.3.6 Minderheidsinvloed: als een paar mensen de meerderheid beïnvloeden .......................... 41
8.4 Sociale invloed gebruiken om goed gedrag te stimuleren .......................................................... 41
8.4.1 De rol van injunctieve en descriptieve normen ................................................................... 41
8.4.2 Gedragsverandering door middel van normen: pas op voor het boemerangeffect ............ 41
8.5 Gehoorzamen aan gezag ............................................................................................................. 42
8.5.1 De rol van normatieve sociale invloed ................................................................................. 42
8.5.2 De rol van informationele sociale invloed ............................................................................ 42
8.5.3 Andere redenen waarom we gehoorzamen ........................................................................ 42
8.5.4 De gehoorzaamheidsstudies: toen en nu ............................................................................. 43
Hoofdstuk 9 – Groepsprocessen: invloed in sociale groepen ............................................................... 44
9.1 Wat is een groep?........................................................................................................................ 44
9.1.1 Groepskenmerken: wanneer spreken we van een groep? .................................................. 44
9.1.2 Waarom sluiten mensen zich bij groepen aan? ................................................................... 44
9.1.3 Verschillende soorten groepen ............................................................................................ 45
9.1.4 Groepsontwikkeling.............................................................................................................. 45
9.2 Groepen en het gedrag van individuen ....................................................................................... 46
9.2.1 Sociale facilitatie: als de aanwezigheid van anderen ons energie geeft .............................. 46
9.2.2 Social loafing: als de aanwezigheid van anderen ons ontspannen maakt ........................... 47
9.2.3 De-individuatie: opgaan in de menigte ................................................................................ 47
9.3 Groepsbeslissingen: zijn twee (of meer) personen beter dan één? ........................................... 47
9.3.1 Procesverlies: als groepsinteracties goede probleemoplossing in de weg staan ................ 48
9.3.2 Groepspolarisatie: een kwestie van uitersten...................................................................... 48
9.3.3 Leiderschap in groepen ........................................................................................................ 49
9.4 Conflicten en samenwerking ....................................................................................................... 51
9.4.1 Sociale dilemma’s ................................................................................................................. 51
9.4.2 Conflicten oplossen: dreigen of communiceren .................................................................. 51
9.4.3 Onderhandelen en akkoorden sluiten.................................................................................. 51
3
,Hoofdstuk 10 – Interpersoonlijke aantrekkingskracht: van eerste indrukken tot hechte relaties ....... 52
10.1 Waardoor wordt aantrekkingskracht veroorzaakt? .................................................................. 52
10.1.1 De persoon om de hoek: het nabijheidseffect ................................................................... 52
10.1.2 Gelijkenis ............................................................................................................................ 53
10.1.3 Wederzijdse sympathie ...................................................................................................... 53
10.1.4 Fysieke aantrekkingskracht en sympathie ......................................................................... 54
10.1.5 Evolutie en partnerkeuze ................................................................................................... 55
10.2 Liefde en intieme relaties .......................................................................................................... 56
10.2.1 De definitie van liefde: kameraadschap en hartstocht ...................................................... 56
10.2.2 Cultuur en liefde ................................................................................................................. 56
10.2.3 Hechtingsstijlen in intieme relaties .................................................................................... 56
10.2.4 Theorieën over tevredenheid over een relatie: sociale uitwisseling en gelijkheid ............ 57
10.3 Het beëindigen van intieme relaties ......................................................................................... 58
10.3.1 Een relatie verbreken: hoe gaat dat in zijn werk? .............................................................. 58
10.3.2 Een relatie verbreken: hoe voelt dat? ................................................................................ 59
10.4 Liefde in het technologische tijdperk ........................................................................................ 59
10.4.1 Terug naar aantrekkingskracht........................................................................................... 59
10.4.2 De belofte en valstrikken van online dating ....................................................................... 59
Hoofdstuk 11 – Prosociaal gedrag: waarom helpen mensen? .............................................................. 60
11.1 Basismotieven voor prosociaal gedrag: waarom mensen helpen ............................................ 60
11.1.1 Evolutionaire psychologie: instincten en genen ................................................................ 60
11.1.2 Sociale uitwisseling: de kosten en baten van behulpzaamheid ......................................... 61
11.1.3 Empathie en altruïsme ....................................................................................................... 61
11.2 Persoonlijke kwaliteiten en prosociaal gedrag: waarom zijn sommige mensen behulpzamer
dan anderen? .................................................................................................................................... 61
11.2.1 Individuele verschillen: de altruïstische persoonlijkheid ................................................... 61
11.2.2 Genderverschillen in prosociaal gedrag ............................................................................. 62
11.2.3 Culturele verschillen in prosociaal gedrag ......................................................................... 62
11.2.4 Religie en prosociaal gedrag ............................................................................................... 62
11.2.5 De effecten van stemming op prosociaal gedrag ............................................................... 62
11.3 Situationele determinanten van prosociaal gedrag: wanneer helpen mensen? ...................... 63
11.3.1 Omgeving: platteland versus stad ...................................................................................... 63
11.3.2 Mobiliteit van inwoners ..................................................................................................... 63
11.3.3 Het omstandereffect .......................................................................................................... 63
11.3.4 De aard van de relatie: communale relaties versus uitwisselingsrelaties.......................... 65
11.3.5 Effecten van de media: videogames en muziekteksten ..................................................... 65
4
, 11.4 Hoe maak je mensen behulpzamer? ......................................................................................... 65
11.4.1 Zo zullen omstanders sneller ingrijpen .............................................................................. 65
11.4.2 Positieve psychologie en prosociaal gedrag ....................................................................... 66
11.4.3 Spiegelen en prosociaal gedrag .......................................................................................... 66
Hoofdstuk 13 – Vooroordelen: oorzaken en oplossingen ..................................................................... 66
13.1 Vooroordelen: een alomtegenwoordig sociaal verschijnsel ..................................................... 66
13.1.1 Vooroordelen en gevoel van eigenwaarde ........................................................................ 66
13.2 Vooroordelen, stereotypering en discriminatie ........................................................................ 67
13.2.1 Vooroordelen: de affectieve component ........................................................................... 67
13.2.2 Stereotypen: de cognitieve component ............................................................................. 67
13.2.3 Discriminatie: de gedragscomponent ................................................................................ 68
13.3 Modern racisme en andere impliciete vooroordelen ............................................................... 68
13.3.1 Impliciete vooroordelen activeren ..................................................................................... 68
13.3.2 De gevolgen van vooroordelen voor het slachtoffer ......................................................... 69
13.4 Waar komen vooroordelen vandaan?....................................................................................... 70
13.4.1 De manier waarop we ons conformeren: normatieve regels ............................................ 70
13.4.2 De manier waarop we denken: sociale cognitie ................................................................ 71
13.4.3 Hoe we ergens betekenis aan toekennen: attributieprocessen ........................................ 72
13.4.4 Vooroordelen en economische concurrentie: de realistische conflicttheorie ................... 73
13.5 Hoe kunnen we vooroordelen terugdringen? ........................................................................... 73
13.5.1 De contacthypothese ......................................................................................................... 73
13.5.2 Zes voorwaarden voor de vermindering van vooroordelen via contact ............................ 73
13.5.3 Samenwerking en wederzijdse afhankelijkheid: het jigsawmodel..................................... 74
13.5.4 Waarom werkt het jigsawmodel? ...................................................................................... 74
5
,Hoofdstuk 1 – Inleiding tot de sociale psychologie
1.1 Wat is sociale psychologie?
We beschouwen psychologie als de wetenschap van het gedrag en de psychische processen van het
individu. Sociale psychologie is de wetenschap die bestudeert hoe de gedachten, gevoelens en
gedragingen van mensen worden beïnvloed door de echte of denkbeeldige aanwezigheid van anderen:
ouders, vrienden, werkgevers, leraren, vreemden – in feite de gehele sociale situatie. De kern van de
sociale psychologie is het fenomeen sociale invloed: we worden allemaal beïnvloed door andere
mensen.
Psychologie de wetenschap van het gedrag en de psychische processen van het individu.
Sociale psychologie de wetenschappelijke studie naar de manier waarop gedachten, gevoelens en
gedragingen van mensen worden beïnvloed door de werkelijke of imaginaire aanwezigheid van andere
mensen.
Sociale invloed het effect dat de woorden, daden of alleen al de aanwezigheid van andere mensen
hebben op onze gedachten, gevoelens, attitudes of gedrag.
Bij sociale invloed wordt er vaak gedacht aan een rechtstreekse poging tot overreding, waarbij iemand
opzettelijk probeert om het gedrag van een ander te veranderen. Deze rechtstreekse pogingen tot
sociale beïnvloeding vormen een groot deel van het onderzoeksterrein van de sociale psychologie.
Echter sociale invloed gaat verder dan gedrag. Het omvat namelijk zowel onze gedachten en gevoelens
als onze zichtbare handelingen. Daarnaast heeft sociale invloed meer uitingsvormen dan alleen de
opzettelijke pogingen tot overreding.
1.1.1 Wat kunnen we over sociale invloed vertellen?
Journalisten, gelegenheidsdeskundigen en maatschappijcritici
Sociaal psychologen hebben niks tegen volkswijsheden – integendeel. Het voornaamste probleem is
dat als je je alleen op dergelijke bronnen richt, ze elkaar bijna altijd tegenspreken en het niet
gemakkelijk uit te zoeken is we er nu gelijk heeft. Bijvoorbeeld, de factoren die bepalen hoe aardig we
andere mensen vinden. Aan de ene kant kennen we de uitdrukking ‘soort zoekt soort’. Het kost weinig
moeite om talloze voorbeelden te verzinnen waarbij we inderdaad de voorkeur geven aan mensen
met dezelfde achtergrond en interesses als wijzelf. Maar dan is er ook de volkswijsheid ‘tegenpolen
trekken elkaar aan’. En het kopt opnieuw weinig moeite om voorbeelden te bedenken van mensen
met een totaal andere achtergrond en interesses dan wij, en die we desondanks aantrekkelijk vonden.
Om erachter te komen wat nou het meest waarschijnlijk is zijn er een aantal wetenschappelijke
methoden ontwikkeld waarmee we onze aannames, vermoedens en ideeën over menselijk sociaal
gedrag empirisch – dus op waarneming/onderzoek gebaseerd- en systematisch kunnen testen.
Om dergelijke vragen te kunnen beantwoorden, moeten sociaal psychologen eerst een schatting doen
op basis van onderbouwde aannames, dat wil zeggen een hypothese opstellen.
De vragen waarmee sociaal psychologen zich bezighouden komen voor een groot deel overeen met
de vragen waarover filosofen zich buigen. Sociaal psychologen proberen er op empirische wijze een
antwoord op te vinden. Een van de taken van een sociaal psycholoog is het opstellen van hypothesen
over de specifieke situaties waarin hetzij de ene, dan wel de andere uitkomst zal optreden. Na het
opstellen van een hypothese ontwerpt de sociaal psycholoog een experiment dat gedetailleerd genoeg
is om de situaties op te roepen die tot de ene of andere uitkomst zullen leiden. De taak is onder meer
6
, dat hij onderzoekt wat de specificaties zijn van de omstandigheden waaronder het een of het ander
het waarschijnlijkst is.
De sociale psychologie onderscheidt zich van andere disciplines vooral doordat ze zich niet zozeer
bezighoudt met sociale situaties in een objectieve betekenis, maar doordat ze zich in eerste instantie
richt op de manier waarop mensen beïnvloed worden door hun interpretatie, of construct, van hun
sociale omgeving. Pas dan kan je begrijpen hoe mensen door hun sociale wereld worden beïnvloed.
Construct de manier waarop mensen de sociale wereld waarnemen, begrijpen en interpreteren.
De sociale psychologie hecht dus veel belang aan de manier waarop mensen de sociale wereld
interpreteren en daarom besteden sociaal psychologen speciale aandacht aan de wortels van deze
interpretaties. Bijvoorbeeld: als mensen een interpretatie maken van hun sociale omgeving, zorgen ze
er dan voor dat hun interpretatie hun in een zo positief mogelijk daglicht plaatst, of zorgen ze ervoor
dat hun interpretatie zo accuraat mogelijk is zelfs als ze er daardoor slechter vanaf komen.
Een groot deel van het sociaalpsychologisch onderzoek richt zich op deze en andere determinanten
van gedachten en gedragingen van mensen.
Determinant bepalende factor in een ontwikkeling of toestand.
Een ander kenmerk waarop de sociale psychologie zich van verwante disciplines onderscheidt, is dat
het een op experimenten gebaseerde wetenschap is. Zo testen zij hun veronderstellingen, vermoedens
en ideeën over sociaal gedrag van mensen op empirische en systematische wijze. Dit stelt de
psychologen voor heel wat uitdagingen., voornamelijk omdat we ons bezighouden met
hoogontwikkelde wezens, wiens gedrag we in zeer uiteenlopende, complexe situaties proberen te
voorspellen.
1.1.2 Waarin verschilt sociale psychologie van de meest verwante disciplines?
De meesten van ons gaan ervan uit dat het uitblijven van een reactie wordt veroorzaakt door een
negatieve persoonlijkheidseigenschap of karaktertrek van de betrokkenen.
Als persoonlijkheidspsychologen proberen sociaal gedrag te verklaren, concentreren ze zich over het
algemeen op individuele verschillen: in die aspecten van de persoonlijkheid van de betrokkenen die
maken dat ze anders zijn dan anderen.
Individuele verschillen die aspecten van de persoonlijkheid van mensen die hen onderscheiden van
andere mensen.
Hoewel de inzichten van persoonlijkheidspsychologen onze kennis over het menselijk gedrag
vergroten, zijn sociaal psychologen ervan overtuigd dat je, als je gedrag primair op grond van
persoonlijkheidsfactoren probeert te verklaren, een essentieel onderdeel van het verhaal buiten
beschouwing laat: namelijk de machtige rol van de sociale invloed.
Sociale psychologie is gerelateerd aan andere sociale wetenschappen, zoals de sociologie, economie
en politicologie. Al deze vakgebieden bestuderen de invloed van sociale factoren op het menselijk
gedrag, maar door belangrijke verschillen staat de sociale psychologie apart – met name op
analyseniveau. Voor biologen is het analyseniveau bijvoorbeeld het gen of de neurotransmitter. Voor
persoonlijkheids- en klinisch psychologen is dat het individu.
Andere sociale wetenschappen houden zich meer bezig met brede sociale, economische, politieke en
historische factoren die invloed hebben op de gebeurtenissen in een bepaalde gemeenschap. Zo richt
de sociologie zich op onderwerpen als sociale klasse, sociale structuur en sociale instituties. Het grote
7
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maximeth. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73918 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen
