Samenvatting Collectief Arbeidsrecht – hoorcolleges 1 t/m 5
Hoorcollege 1 CAO
Functies CAO
- Ongelijkheidscompensatie
- Pacificatie
- Uniformering
• Uitschakelen arbeidsvoorwaardenconcurrentie
• Kartelvorming ? (FNV Kiem)
• Dit scheelt een heel hoop gedoe en een hoop geonderhandel, je hoeft ‘niks”
meer te regelen want er is een cao. “niet meer nadenken maar gewoon
toepassen”. Hierdoor scheelt het veel administratie voor werkgevers.
- Aanvulling wettelijke/contractuele regels (‘service-functie’)
- Afwijken ¾ dwingend recht (‘maatwerkfunctie’)
• Afwijken mag indien dit in de cao is vastgelegd. Bijv. ruimere arbeidstijden
dan de wet toelaat. De cao geeft je daar dan de mogelijkheid toe. Dat is mede
een reden voor werkgevers om een cao af te sluiten.
2 typen cao’s (art. 1 lid 1 Wet CAO)
- Bedrijfstakcao
• Werkgeversorganisaties partij
• Vakbonden partij
• Bijv.: Metaal-cao, horeca-cao, VTT
• Metaal 150.000 werknemers worden tegelijk gebonden.
- Ondernemingscao
• Werkgever partij
• Vakbonden partij
• Bijv: Philips-cao, Ahold-cao
• Hierbij is maar 1 werkgever partij (soms ook groepen werkgevers maar voor
het gemak nemen we aan 1 werkgever, enk aan Ahold).
• Aan de ene kant een werkgever en aan de andere kant de vakbonden.
Geldigheidseisen cao (art. 1 Wet CAO)
- Arbeidsvoorwaarden
- Partijen:
• Werkgever(s) of werkgeversvereniging(en)
• Werknemersvereniging(en)
o Het is voldoende om een werknemersvereniging te zijn, dan kan je al
rechtsgeldig een cao afsluiten. Het zou dus theoretisch kunnen dat de
vakbond slechts uit twee bestuursleden bestaat en that’s it.
o Er gelden dus zuiver formele eisen, je moet een
werknemersvereniging zijn met de juiste statuten en dan is het klaar.
• Geen representativiteitseisen
- In statuten vereniging moet bevoegdheid om cao’s te sluiten zijn vermeld (art. 2 Wet
CAO)
- Schriftelijk (art. 3 Wet CAO)
, - Aanmelding bij Ministerie SZW (art. 4 Wet LV)
• Voordat een cao rechtskracht kan krijgen dient deze te worden aangemeld bij
Ministerie SZW.
- Sociaal plan, is dat een cao? in principe wordt daarin geregeld wat je mee krijgt
met je ontslag. HR zegt het heeft met de arbeidsovereenkomst te maken, dus klaar,
het valt aan te merken als een cao. Ook dat geldt dus als cao.
Voorbeelden
- Obligatoire bepaling:
• "De vakverenigingen zullen tijdens de looptijd van deze cao geen collectieve
actie uitroepen of bevorderen, voor zover betrekking hebbend op de
onderwerpen in deze cao geregeld"
- Horizontale/normatieve bepaling:
• "De werkgever betaalt per maand aan de werknemer in de functie van
assistant systeembeheerder een loon van EUR 2.670,-per maand, welk loon
per 1 juli 2018 zal worden verhoogd met 0,8% en per 1 december 2018 met
0,2%"
- Diagonale bepaling:
• "De werkgever is gehouden voor elk vakbondslid dat is aangesloten bij één
van de partijen die aan werknemerszijde deze cao hebben afgesloten, een
jaarlijkse bijdrage aan die partij te betalen van 2% van het maandsalaris"
• Individuele wg of wn moet iets bijdragen aan een fonds of vakbond.
Gebondenheid, art. 9 Wet CAO
- Lid CAO-partij
• Een werknemer, al is hij lid van 30 vakbonden, is NOOIT CAO-partij. CAO-partij
is iemand die de cao heeft afgesproken en dat is aan de kant van de wn altijd
een vakbond.
• Als wn ben je dus wel lid van een cao-partij als je lid bent van de vakbond.
, • Een wg kan zelf wel partij zijn bij een cao (denk aan ondernemingscao).
- Betrokken bij CAO
• Daarnaast moet je ook nog onder de werkingssfeer van de cao vallen wil je
daaraan gebonden zijn.
o Elke cao-onderhandelaar mag zijn eigen werkingssfeer definiëren.
- Indien zowel werkgever als werknemer gebonden:
• Afwijken nietig (art. 12) en dus geldt de cao bepaling.
o minimumcao: afwijken naar boven mag/gunstigheidsbeginsel. Je bent
vrij om meer af te spreken.
o standaardcao: afwijken mag niet. Bijv. ziekenhuis is een standaardcao.
o HR (Boonen/Quicken, AA62): beoordelen per beding, niet
‘totaalplaatje’
• Boonen had het dubbele salaris dan wat de cao voorschreef.
Echter kreeg Boonen over zijn overuren niet meer betaald. De
cao schreef echter wel voor dat tegenover de overuren een
vergoeding stond. Ze kregen ruzie en de HR oordeelde dat
Boonen recht had op een vergoeding over zijn overuren.
o Of iets een minimum of een standaard is zal je uit de tekst van de
bepaling moeten afleiden. Is dat niet mogelijk dan moet je naar de
gehele cao kijken.
• Aanvulling via art. 13
o Als je niks hebt afgesproken in je arbeidsovereenkomst over bijv.
vakantie dan wordt dit aangevuld door de cao en het je er dus wel
recht op.
Ongebonden werknemer
- Art. 14 Wet CAO:
• plicht gebonden werkgever om cao toe te passen
• dus: aanbod en aanvaarding van cao-voorwaarden
o Als je de afspraak maakt dat de cao van toepassing is, dan heb je een
individuele afspraak gemaakt en krijgt de wn dus ook echt recht
hierop.
• maar: geen recht op aanbod
• cao-partijen moeten naleving art. 14 afdwingen
- Ratio: zie HR 7 juni 1957, AA 58 (Suk/Brittania) ongebonden wn kan niet
afdwingen, het is aan de vakbonden (cao-partijen) om het af te dwingen.
- (Toch) gebondenheid:
• Algemeenverbindendverklaring
• Incorporatiebeding individuele afspraak waardoor het voor de wn in
rechten afdwingbaar wordt.
• Gebruik
• Zie Bollemeijer/TPG
Nawerking cao
- Na afloop van oude cao, voor ingang nieuwe
- Aan oude CAO ontleende bepalingen blijven onderdeel arbeidsovereenkomst
, • De onderdelen zijn deel geworden van je arbeidsovereenkomst en dat blijft
zo. Wel staat het je vrij om nieuwe individuele afspraken te maken. Indien er
nieuwe afspraken worden gemaakt of indien er een nieuwe cao komt, dan
gelden de nieuwe regels. Zijn deze er niet dan gelden de oude cao bepalingen.
- Nieuwe cao vervangt bestaande afspraken alleen als wg + wn daaraan gebonden zijn
(Unieke Kinderopvang, JAR 2011/135)
- Geen nawerking van AVV
- HR 28 januari 1994, AA 60 (Beenen/Vanduho):
• wel respect voor ‘verkregen rechten’
- De bepalingen die afkomstig zijn uit de cao en onderdeel zijn gaan uitmaken van je
arb.ovk. blijven van toepassing door de nawerking totdat je nieuwe afspraken maakt
of totdat er een nieuwe cao wordt afgesloten waaraan partijen gebonden zijn.
Uitleg cao-bepalingen
- HR 17 januari 1993, NJ 1994/173, JAR 1993/234 (Gerritse/Has): “voor de uitleg van
een cao, [zijn] de bewoordingen daarvan, gelezen in het licht van de gehele tekst van
die overeenkomst, in beginsel van doorslaggevende betekenis”
• Rechtvaardiging: derdenwerking
• Literatuur: grammaticale uitleg
• Tegenstelling met HR 13 maart 1981, NJ 1981/ 635 (Haviltex)?
• De cao-tekst moet je dus wat objectiever uitleggen dan de tekst van een
overeenkomst.
- HR 26 mei 2000, NJ 2000/ 473, JAR 2000/151 (Akzo Nobel/FNV):
• objectieve uitleg
• ook in geschil tussen cao-partijen onderling (die subjectieve bedoeling wel
kunnen kennen) de cao moet ongeacht wie het betreft dus hetzelfde
worden uitgelegd.
• Niet geheel grammaticaal maar iets objectiever.
- HR 31 mei 2002, NJ 2003/110, JAR 2002/153 (De Heel/Huisman):
• reeds vervallen regeling/cao vormt bij uitleg in aanmerking te nemen
aanwijzing
- HR 28 juni 2002, NJ 2003/111, JAR 2002/168 (Buijsman/Akersloot):
• “Dit betekent niet – de woorden ‘in beginsel’ duiden daarop – dat bij het
bepalen van inhoud en strekking van een cao-bepaling onder alle
omstandigheden alleen gelet mag worden op de letterlijke (grammaticale)
bewoordingen.”
• Ook objectief kenbare bedoeling weegt mee
DSM/Fox (NJ 2004/83)
- CAO-norm is niet puur grammaticaal
• Geheel, formuleringen, kenbare bedoeling, aannemelijkheid rechtegvolgend
- Onderscheid Haviltex en CAO-norm is vloeiend (‘meer of minder objectief’)
• ‘Haviltex with a twist’ (NJ 2003, 503)
- CAO-norm kan ook bij andere contracten/regelingen
• Pensioenreglement
• Sociaal plan (ook indien geen cao)
