Samenvatting Pensioen en Sociaalzekerheidsrecht – hoorcolleges week 1 t/m
7
Hoorcollege 1 Sociale zekerheid
Van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij?
- Knuffel sociale zekerheid och u bent zielig u krijgt een centje. Dat is niet goed, dan
blijven we in het sociale zekerheid zitten.
- We moeten meer richting de participatiemaatschappij gaan doen.
- In Amsterdam laten ze mensen met een uitkering onnuttig werk doen om hun werk
te houden. Ze moeten wel onnuttig/zinloos werk doen anders stoot je namelijk
“normale” werknemers brood uit de mond.
Art. 9 Participatiewet
- Artikel 9. Plicht tot arbeidsinschakeling en tegenprestatie
1. De belanghebbende van 18 jaar of ouder doch jonger dan de
pensioengerechtigde leeftijd is, vanaf de dag van melding als bedoeld in
artikel 44, tweede lid, verplicht:
a. naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid, waarbij geen gebruik
wordt gemaakt van een voorziening als bedoeld in artikel 7, eerste lid,
onderdeel a, te verkrijgen en deze te aanvaarden, waaronder
begrepen registratie als werkzoekende bij het Uitvoeringsinstituut
werknemersverzekeringen, indien hem daartoe het recht toekomt op
grond van artikel 30b, eerste lid, van de Wet structuur
uitvoeringsorganisatie werk en inkomen
b. gebruik te maken van een door het college aangeboden voorziening,
waaronder begrepen sociale activering, gericht op
arbeidsinschakeling, alsmede mee te werken aan een onderzoek naar
zijn mogelijkheden tot arbeidsinschakeling en, indien van toepassing,
mee te werken aan het opstellen, uitvoeren en evalueren van een plan
van aanpak als bedoeld in artikel 44a;
c. naar vermogen door het college opgedragen onbeloonde
maatschappelijk nuttige werkzaamheden te verrichten die worden
verricht naast of in aanvulling op reguliere arbeid en die niet leiden tot
verdringing op de arbeidsmarkt
- Je bent verplicht om werk te aanvaarden in de participatie/bijstand. Je hoeft dus niet
aan te komen met dat wil ik niet. Als je het kunt dan moet je werken.
- Je moet stages, cursussen en sollicitatietrainingen etc. doen. Ook moest je soms
bladzijdes tellen etc. Dit allemaal valt onder punt b.
- Punt c voorziet in het verplichte vrijwilligers werk.
Verplicht vrijwilligerswerk
- Rapport Inspectie SZW “Voor wat hoort wat”:
, - Bijvoorbeeld ook weidevogels tellen, huiswerkbegeleiding etc.
- Indien je iets niet kunt, bijv. niet kunnen fietsen, dan zou je misschien een reden
hebben om 1 activiteit niet te hoeven doen. Maar als je iets gewoon kunt dan kun je
niet zeggen “ik vind koffieschenken niet leuk”.
Sociale zekerheid: wat is het?
- Wettelijke regelingen voor:
Inkomensvervanging
o Arbeidsongeschiktheid, werkloosheid, ouderdom, zorgtaken
Inkomensbescherming
o Ziektekosten, kinderen
Inkomensgeneratie/participatie
o Re-integratie arbeidsongeschikten, sociale activering, sociale
werkvoorziening
- Sociale zekerheid omvat drie doelen:
Inkomensvervanging: inkomsten vallen door een bepaald risico weg en
worden dan voorzien door de sociale zekerheid.
Inkomensbescherming: je hebt wel een inkomen maar bepaalde kosten zijn
zo’n inslag op je inkomen dat je hierbij wat hulp nodig hebt en dus wat geld
krijgt.
Inkomensgeneratie/participatie: iemand in staat stellen om weer te gaan
participeren in de maatschappij.
Sociale zekerheid: verplichte solidariteit
- Schaal- en efficiencyvoordelen
- Correctie marktfalen
- Paternalisme
- Herverdeling
- Het is wettelijk omdat je het niet zelf geregeld krijgt, dat is te moeilijk.
, - Schaal- en efficiencyvoordelen hebben ook een nadeel, iedereen is verzekerd maar
dus ook anoniem. Hier wordt met enige regelmaat misbruik van gemaakt.
- Correctie marktfalen: een aantal verzekeringen worden anders op de markt niet
tegen redelijke prijzen aangeboden. Om dit tegen te gaan is er sociale zekerheid.
Tuurlijk is de vraag wat marktfalen is niet objectief, dit is politiek bepaalbaar. Maar in
een bepaalde mate moet/kan men de kosten zelf dragen, boven dit bedrag moet
men toch een sociale zekerheid krijgen.
- Paternalisme: de wetgever vertrouwt ons allemaal niet en dus is het vastgelegd. Niet
iedereen zet geld apart voor ziektekosten en pensioen en om dat te verzekeren
wordt het in de wet vastgelegd.
- Herverdelen: als je minder verdient dan betaal je iets minder aan premies en als je
iets meer verdient zijn je premies iets hoger de sterkste schouders dragen de
grootste lasten.
Art. 141 Grondwet 1814
- “Als eene zaak van groot belang wordt ook het armbestuur en de opvoeding van
arm-kinderen den aanhoudende zorg der regering aanbevolen. De Souvereine Vorst
doet insgelijks van de inrigtingen dienaangaande jaarlijks een uitvoerig verslag aan de
Staten-Generaal geven.”
Art. 20 Grondwet (anno 2018)
- 1. De bestaanszekerheid der bevolking en spreiding van welvaart zijn voorwerp van
zorg der overheid.
- 2. De wet stelt regels omtrent aanspraken op sociale zekerheid.
- 3. Nederlanders hier te lande, die niet in hun bestaan kunnen voorzien, hebben een
bij wet te regelen recht op bijstand van overheidswege.
- 1: je kan dit op 30 manieren invullen en als individuele burger kan je hier niks aan
ontlenen.
- 2: wet moet regels stellen.
- 3: maar wanneer kan je nou niet in je bestaan voorzien? Wordt er vereist dat je naar
de andere kant van Nederland verhuisd zodat je dan werk vindt en in je bestaan kan
voorzien?
19e eeuw
- Armenwet 1854
‘volstrekte onvermijdelijkheid’
regulering lokale en kerkelijke initiatieven
- ± 1870 ‘Sociale Quaestie’
- Kinderwet Van Houten 1874
- Arbeidsenquêtes
- Staatscommissie-Rochussen 1893
- Onderlinge verzekering
- Armenwet geeft geen recht op bijstand maar regelt alleen hoe kerken en gemeente
hun armenfondsen moeten regelen en administreren toezicht op sociale
zekerheid.
- Alleen bij volstrekte onvermijdelijkheid springt de centrale overheid bij, aldus
Thorbecke.
, Opbouw
- 1901/1921 Ongevallenwet
- 1912 Herziening armenwet
- 1913 Ziektewet (invoering: 1930)
- 1914/17 Werkloosheidsbesluit
- 1919 Invaliditeitswet + Ouderdomswet
- 1938 Kinderbijslagregeling
- Grondslag: “Rechtvaardig arbeidsloon”
- Ziektewet 1930 daar werden we het niet eens over de vraag wie dit moest gaan
uitvoeren, dit heeft dus nog even geduurd.
WO II
- Ziekenfondsbesluit 1941
- Beveridge-rapport/Commissie-Van Rhijn
“De gemeenschap, georganiseerd in de staat, is aansprakelijk voor de sociale
zekerheid van al haar leden, op voorwaarde dat deze leden zelf het redelijke doen
om zich die sociale zekerheid en vrijwaring tegen gebrek te verschaffen”
- Soms heb je een flinke schok in de maatschappij nodig om dingen te veranderen, dat
was ook het geval na de WO II.
Uitbouw
- Div. noodregelingen na 1945
- WW 1949
- Ouderdoms-, weduwen- en wezen en kinderbijslagverzekeringen (jaren ’50)
- Algemene bijstandswet (1965)
- WAO (1967), AAW (1976)
- Zfw (1966) AWBZ (1968)
- Na de WO II wordt het sociale zekerheidsstelsel uitgebouwd.
Afbouw/Herbouw
- ‘Herijkingsdebat’ vanaf 1977
- Stelselherziening 1987
- WAO-ingrepen Kabinet Lubbers/Kok
- Parlementaire enquête 1993
Sociale partners op afstand
- Anw (1996)
- Privatisering ZW (1996)
- Wet BMTI 1997
- De kentering.
- Vanaf 77 wordt het sociale zekerheid niet meer gezien als de oplossing van de
discussie maar als het probleem van de discussie.
- Parlementaire enquête uitvoeders van de sociale zekerheid letten niet genoeg op
de uitvoering. Voornamelijk in de werknemersverzekeringen is dit een probleem.
Mensen rolde heel gemakkelijk de werknemersverzekeringen in.
Sociale Zekerheid in de 21e eeuw (the history so far)
- Afsluiting Waz (2004)
