RECHT &
ETHIEK
HOORCOLLEGES RECHT & ETHIEK
– CREATIVE BUSINESS
Samenvatting
,Recht en ethiek
Inhoudsopgave
HC1 – RECHT: DE BASISPRINCIPES EN GRONDRECHTEN ............................................. 2
HC2 – RECHT: RECHT & DE MEDIA ........................................................................... 6
HC3 – RECHT: RECHT & RECHTSBESCHERMING IN DE CREATIEVE SECTOR ................... 11
HC4 – RECHT: STRAFRECHT ................................................................................. 17
HC5 – ETHIEK: ETHIEK EN PSYCHOLOGISCHE EXPERIMENTEN .................................... 20
HC6 – ETHIEK: RECLAME CODE ............................................................................. 26
HC7 – ETHIEK: JEUGD RCC EN MANIPULATIE ........................................................... 35
1
,Recht en ethiek
HC1 – RECHT: DE BASISPRINCIPES EN GRONDRECHTEN
Trias politica
Scheiding van de machten
- Wetgevende macht (de wetten maken, in NL de 1e en 2e kamer (hele staten
generaal))
- Uitvoerende macht (regering, bestuurders van het land)
- Rechterlijke macht (rechters die de wetten toetsen en ons aan bepaalde
dingen houden)
Maar zijn er nog meer machten?
- Media als controlerende macht à onafhankelijke pers, persvrijheid, dus niet
opschrijven wat de regering wil. De media mag overal over schrijven.
In een democratie hoort het zo dat deze machten gescheiden zijn, dus degene die de
wetten maken zijn niet degene die ze ook uitvoeren.
De Trias uitgelegd: https://www.youtube.com/watch?v=g5fGOsALkFA
à De media is dus nieuwe macht, de controlerende macht.
4 functies van het recht
- Normatieve functie à de rechten zijn opgeschreven/vastgelegd zodat je
rechtszekerheid hebt.
- Instrumentele functie à dat je met die regels mensen kan afdwingen dat ze
iets gaan doen, bijv. dat je een bekeuring krijgt als je je niet aan de regels houdt.
- Aanvullende functie à als je dingen niet afspreekt, kun je altijd nog naar het
recht. Bijv. als je niet in het testament hebt vastgelegd wie de erfenis krijgt,
wordt er uitgegaan van het erfrecht. Het recht springt in op gevallen die je zelf
niet geregeld hebt.
- Geschiloplossende functie à de rechter beslist wie er in een ruzie (geschil)
gelijk krijgt. Heb je bijv. een geschil met je ex-partner over de kinderen en je
komt er niet uit, dan ga je naar de rechter en lost hij het op. Je kunt ook kiezen
voor een mediator (een laagdrempelige oplosser).
3 rechtsgebieden
- Straf- en sanctierecht à alles op het gebied van wetboek voor strafrecht, als
je je voor de rechter moet komen als je iets gedaan hebt, advocaat, openbaar
ministerie.
- Staats- en bestuursrecht à interactie die je hebt met de overheid. Heb jij bijv.
geschil met belastingdienst, dan kun je bezwaar ertegen doen en dan krijg je
met de overheid te maken.
- Privaatrecht à alles van burger tot burger (van rechtspersoon tot
rechtspersoon). Bijv. trouwen, scheiden, erven, verbintenissenrecht, etc.
Auteursrecht!
2
, Recht en ethiek
Wat is wat?
Privaatrecht (verbintenis, contract)
Privaatrecht (auteursrecht)
Staats- en bestuursrecht
Privaatrecht
Straf- en sanctierecht
Een stukje geschiedenis
In het begin: Rechten bestaan uit wetten en wetten zijn regels die opgeschreven zijn.
Op het moment dat mensen samengingen leven komen er wel ruzies en dingetjes dus
toen kwamen er afspraken en regels, anders komen er chaos en conflict
Codificatie à Het opschrijven van een ongeschreven regel.
Voordelen van codificatie:
- De regels zijn voor iedereen duidelijk
- Geeft dus overzicht wat wel en niet mag
- Einde aan rechtsonzekerheid (je weet waar je aan toe bent als je iets wel of niet
doet als je een afspraak maakt)
- Einde aan willekeur (de regels gelden voor iedereen!
Rechtsbronnen
Er zijn vier rechtsbronnen (dus niet alleen de wet!)
- De wet à geschreven regels, gecodificeerd.
- De jurisprudentie à het recht dat de rechters zelf maken.
- Een verdrag à heb je een verdrag tussen twee landen, dan heet dat een
bilateraal verdrag. Is het tussen meer landen, dan is het een multilateraal
verdrag. Deze regels kunnen landen op verschillende manieren mee omgaan:
transformatiesysteem à het ene land transformeert de verdragsregels naar zijn
eigen wetten, en in andere landen (NL) kun je rechtstreeks een beroep doen op
zo’n verdrag. Bijv. als je iets koopt op internet dan heb je 14 dagen bedenktijd
(Europese verdragsregel) en in NL kunnen we zeggen dat we ons rechtstreeks
kunnen beroepen op deze 14 dagen bedenktijd.
- Het gewoonterecht à ongeschreven regels.
3
