Een schematisch overzicht van de beoordelingskaders uit arresten (Onderzoek in Smartphone, Aynamische verkeerscontrole, Maassen t Nederland, Beuze t Belgie, Niet-ontvankelijkheid OM vanwege beperking artikel 10 EVRM, Hokkeling t Nederland, Rechter in quarantaine, Mishandeling zwangere vrouw, Ontuch...
FORMEEL STRAFRECHT: ARRESTEN
*gebaseerd op werkgroepen formeel strafrecht VU 2020-2021*
WEEK 1
Onderzoek in smartphone
Er zijn drie situaties te onderscheiden:
1. Een beperkte inbreuk op privacy
- De opsporingsambtenaar is bevoegd o.b.v. art. 94, 95 en 96 Sv
- Vb: je loopt langs een vechtpartij met camera. Politie kan dan besluiten de laatste 4
foto’s/video’s in je cameraroll te bekijken
- Dit is een beoordeling tijdens de handeling of achteraf
2. Een meer dan beperkte inbreuk
- Hiervan is sprake als een technisch hulpmiddel wordt gebruikt om het apparaat uit
te lezen. Alle gegevens uit de telefoon worden bekeken.
- Toestemming van de officier van Justitie is nodig (art. 148 en 141 sub a Sv)
- Dit is een beoordeling vooraf (dan weet je al dat je een technisch hulpmiddel
gebruikt)
3. Een zeer ingrijpende inbreuk die op voorhand te voorzien is
- Hierbij is sprake van een grote schending van de privacy
- Toestemming van de rechter-commissaris is hiervoor nodig (art 104 lid 1 Sv)
- Dit is een beoordeling vooraf
Wanneer? Wie? Beoordeling
Beperkte inbreuk Vb: laatste 4 foto’s Opsporingsambtenaar Tijdens of achteraf
bekijken
Meer dan beperkte - Bij het inzetten Officier van Justitie Vooraf
inbreuk van een technisch
hulpmiddel
- Alle gegevens uit
de telefoon worden
bekeken
Zeer ingrijpende Grote schending Rechter-commissaris Vooraf
inbreuk op van privacy
voorhand te
voorzien
Artikel: Het criterium van stelselmatigheid in het gemoderniseerde Wetboek van
Strafvordering: redelijke voorzienbaarheid als voorwaarde voor meer dan geringe en
ingrijpende privacy-inbreuken? (Lighthart, 2019)
De Commissie-Koops beveelt het stelselmatigheidscriterium aan om bevoegdheden toe te
kennen. Zij onderscheiden drie situaties:
1. Geen stelselmatigheid (opsporingsambtenaar is bevoegd)
2. Wel sprake van stelselmatigheid
- Wanneer op voorhand redelijkerwijs voorzienbaar* is dat een min of meer volledig
beeld van bepaalde aspecten van iemands privéleven kan ontstaan**
- De officier van Justitie moet hiervoor machtiging geven
3. Ingrijpende stelselmatigheid
, - Wanneer op voorhand redelijkerwijs voorzienbaar* is dat een min of meer volledig
beeld van een wezenlijk en/of aanzienlijk deel van iemands privéleven kan
ontstaan**
- De rechter-commissaris moet in dit geval machtiging geven
*’Redelijkerwijs voorzienbaar’: hiermee wordt bedoeld dat voorafgaand aan het uitoefenen
van de handeling moet worden ingeschat hoe ingrijpend de beelden zullen zijn. Het gaat er
volgens Ligthart niet om wat er daadwerkelijk wordt ontdekt, maar slechts om wat vooraf
voorzienbaar is: als het vooraf voorzienbaar is, is het stelselmatig, ongeacht de beelden die
uit het onderzoek komen. Als het vooraf niet voorzienbaar is, is het niet stelselmatig,
ongeacht de ontdekte beelden.
**’Het beeld moet door het onderzoek zijn ontstaan’: dit houdt in dat het niet mag gaan om
een beeld dat al bestond en door het onderzoek enkel wordt bevestigd. Als de beelden al
zijn uitgelekt en ook worden gevonden met de doorzoeking, is ook sprake van een al
bestaand beeld dat wordt bevestigd.
Verschil tussen kader van HR en stelselmatigheidscriterium:
- Bij de HR is het voorzienbaarheidsvereiste slechts nodig bij situatie 3 (ingrijpende inbreuk).
Bij het stelselmatigheidscriterium geldt de voorzienbaarheidseis voor situatie 2
(stelselmatigheid) en 3 (ingrijpende stelselmatigheid).
- Bij het stelselmatigheidscriterium beoordeel je vooraf. Als het vooraf niet voorzienbaar is,
is geen machtiging van de rechter-commissaris of Officier van Justitie nodig. De HR laat in de
tweede situatie ruimte om te kijken hoe ernstig de inbreuk eigenlijk is. Hier is een
correctiemogelijkheid.
Kritiek van Ligthart:
Je moet juist kijken naar de omstandigheden en niet slechts beoordelen of iets voorzienbaar
is en of het beeld is ontstaan door het onderzoek. Dat iets niet voorzienbaar was, betekent
niet dat dit geen inbreuk op de persoonlijke levenssfeer kan opleveren.
Ligthart stelt een casuïstische beoordeling voor. Dit is in lijn met het EHRM: kijken naar de
inbreuk die uiteindelijk is gemaakt.
, WEEK 2
Dynamische verkeerscontrole
Feiten in deze zaak:
Aanleiding voor de staandehouding waren de dubieuze verhuurfirma waarvan de auto was
gehuurd, de opvallende auto voor de wijk waar ze in reden en de combinatie van personen
(Oost-Europees en Surinaams-Hindoestaans). Zij kregen een stopteken en kenteken- en
rijbewijs werden gevraagd (zodat was voldaan aan staandehouding volgens WVW). De
agenten gaven aan dat er veel geweld was in de omgeving en vroegen of ze mochten
fouilleren en auto doorzoeken. Hiervoor gaven de personen toestemming. In de kofferbak
werd wiet gevonden, waarna zij werden aangehouden op basis van de Opiumwet.
Volgens het Hof is het drieledige doel van een dynamische verkeerscontrole:
- Het vaststellen van de identiteit van de bestuurder
- Op basis waarvan in de politiële systemen kan worden gezocht naar (mogelijk
belastende) informatie over deze personen, omdat in deze situaties het vorderen van
inzage in een identiteitsbewijs van de bestuurd er op de voet van art. 8 Politiewet
2012 niet tot de mogelijkheden behoort
- Het verhullen voor de bestuurder en inzittenden dat de politie alleen geïnteresseerd is in
hun eventuele criminele achtergronden en activiteiten op andere gebieden dan de
verkeerswetgeving
- Het doen voorkomen dat aan wettelijke eisen is voldaan
- Doordat ‘formeel’ verkeerscontrole wordt uitgevoerd
- Anders zou sprake zijn van detournement de pouvoir
Volgens het Hof stelt dat de verkeerscontrole geen doel is van de staandehouding. Het ging
puur om formele eisen waaraan moest worden voldaan. De bevoegdheid is dus uitsluitend
aangewend voor een ander doe (opsporing). Daarom is volgens het Hof sprake van
détournement de pouvoir. Dit is een materiële benadering: was er daadwerkelijk interesse in
kenteken- en rijbewijs?
De Hoge Raad doet een formele benadering: oordelen slechts dat is gevraagd naar
kenteken- en rijbewijs, maar kijken niet naar de reden hierachter. Als naar de papieren is
gevraagd, mag worden aangenomen dat bevoegdheden van art. 160 lid 1 en 4 WVW zijn
uitgeoefend ter controle van de voorschriften van de WVW. Dus geen détournement de
pouvoir.
Discriminatie
Volgens de Hoge Raad is sprake van discriminatie als
- Bij selectie tot aanhouding een onderscheid is gemaakt dat ongerechtvaardigd is;
- Deze selectie leunt uitsluitend of in overwegende mate op onderscheid op basis van
ras, godsdienst of levensovertuiging
- In deze zaak geen discriminatie, want: combinatie van dure auto in de wijk,
huurbedrijf en combinatie van personen (dus geen overwegende mate)
Keulen voegt hier in zijn annotatie hieraan toe:
- een dergelijk onderscheid is enkel gerechtvaardigd als sprake is van een aanwijzing
van betrokkenheid bij een specifiek strafbaar feit
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LLVU. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,59. Je zit daarna nergens aan vast.
