Samenvatting Financieel Familie- en Erfrecht
Week 1
Toepasselijk recht
Huwelijk en geregistreerd partnerschap (artikel 1:80b BW) boek 1 BW
(titel 6,7,8) + algemeen vermogensrecht.
Samenwoners algemeen vermogensrecht.
Huwelijk Geregistreerd partnerschap
Slechts tussen 2 personen worden aangegaan van verschillend of gelijk
geslacht
- Huwelijk: artikel 1:30 lid 1 jo. 1:33 BW.
- GP: artikel 1:80a BW.
Ja, ik wil! – het ja-woord geven
- Huwelijk: artikel 1:67 lid 1 BW
- GP: géén ja-woord middels akte, artikel 1:80a lid 3 BW
Omzetting
- Om van huwelijk naar GP te gaan, moet het huwelijk eerst eindigen.
- GP naar huwelijk artikel 1:80g BW akte van omzetting.
Einde van de relatie
- Huwelijk: artikel 1:149 BW
- GP: artikel 1:80c lid 1 BW
Er ontstaat van rechtswege een wettelijke gemeenschap
- Huwelijk: artikel 1:94 BW
- GP: artikel 1:80b jo. 1:94 BW
Bij heel veel plichten geldt dat deze afgedwongen kunnen worden en dus dat de
echtgenoten elkaar kunnen aanspreken hierop. Maar eigenlijk komt dit bijna
nooit voor vaak, omdat als het zo ver komt dat je elkaar moet gaan aanspreken,
het huwelijk meestal al duurzaam ontwricht is en al reden is voor echtscheiding.
Morele inhoud huwelijk
Artikel 1:81 BW getrouwheid, hulp en bijstand (moreel) + elkaar het
nodige verschaffen (vermogensrechtelijk).
Hiervoor moet ook het ja-woord gegeven worden (zie artikel 1:67 BW).
Artikel 1:82 BW: de tot het gezin behorende kinderen verzorgen en opvoeden
(dus ook de stief- en pleegkinderen) en de kosten hiervoor te dragen.
Inlichtingenplicht, artikel 1:83 BW
Het betreft de plicht om over en weer inlichten te verschaffen over het
gevoerd bestuur en de stand van goederen en schulden. het gehele
vermogen (dus gemeenschappelijk en prive)
‘Desgevraagd’ dus de andere echtgenoot moet er om verzoeken.
Sanctie bij niet voldoen opheffing gemeenschap (artikel 1:109 BW) of
uitsluiten bestuur gemeenschapsgoederen (artikel 1:91 lid 1 BW).
Kosten van de huishouding, artikel 1:84 BW
Let op! Deze regeling geldt voor álle goederenrechtelijke huwelijkenregimes:
gemeenschap van goederen, wettelijke gemeenschap, huwelijkse
voorwaarden.
Huishouding = organisatie strekkende tot bevrediging van materiële en
geestelijke geestesbehoefte van de echtgenoten en eventuele kinderen.
Uitgaven die een dienstbare functie vervullen binnen dat
, samenlevingsverband van het huishouden (gezin). Het gaat dus om
gemeenschappelijk belang. De uitgaven moeten nodig zijn om huishouding
draaiende te houden en om gezin normaal te laten functioneren.
Kosten verzorging en opvoeding van kinderen, huurtermijnen, rente van
hypotheeklening, vakantie, ontspanning, normale medische
behandelingen.
× Aflossingen hypotheekschuld en premies ten behoeve van de
kapitaalverzekering (géén kostenpost, omdat de schuld verminderd – je
wordt er niet armer van) HR 29 juni 2012, ECLI:NL:HR:2012:BW9769,
NJ 2012, 409en Schwanen/Hundscheid.
× Schulden uit hoofde inkomstenbelasting zijn géén kosten van de
huishouding HR 21 mei 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL2134
Aansprakelijkheid de echtgenoot die de verbintenis aangaat is
aansprakelijk.
Aansprakelijkheid is hij die ‘aangesproken kan worden tot het verrichten van
een prestatie’.
Draagplicht gaat er om hoe de kosten door echtgenoten gedragen moeten
worden.
Draagplicht ziet op te wiens laste de prestatie uiteindelijk dient te komen. In
dit geval voor wiens rekening uiteindelijk de uitgaven in het kader van de
huishouding moeten komen.
Pas als er niet voldoende is, ga je door naar de volgende:
1. Gezamenlijk inkomen
2. Privé inkomen
3. Gezamenlijk vermogen
4. Privé vermogen
= naar evenredigheid: kan wel afwijkende afspraken maken (bijvoorbeeld bij
helfte).
Als er geen gezamenlijk is (koude uitsluiting), dan heb je alleen 2+4
Zie stappenplan hierna.
Bijdrage/fourneerplicht (lid 2) de echtgenoten moeten geldelijke middelen
ter beschikking stellen omwille de draagplicht voortvloeiende uit lid 1.
Regelend recht (lid 3) er kan bij schriftelijke overeenkomst van afgeweken
worden. Als dit duidelijk is en er geen andere (stilzwijgende) afspraken
gemaakt zijn, dan blijft alles wat is afgesproken staan.
Vervalbeding = indien partijen niet binnen een bepaalde periode na het
eindigen van het betreffende jaar tot verrekening overgaan, komt de
vordering te vervallen. Zo een beding kan opgenomen worden in het kader
van de kosten van de huishouding.
HR 15 september 2006 op een vervalbeding kan in het kader van
verrekening in beginsel met succes een beroep worden gedaan. Dit is
slechts anders indien het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid
onaanvaardbaar is dat een van de partijen zich beroept op het
vervalbeding (maar is NIET per definitie onaanvaardbaar).
HR 22 mei 1987 (Ridder te voet) gelet op de rechtsverwerking kan het
ook zo zijn dat het niet meer teruggevorderd kan worden, ondanks dat er
geen vervalbeding is afgesproken. Dit heeft dan de redelijkheid en
billijkheid als grondslag, artikel 6:248 lid 2 BW. Op den duur moet je er op
kunnen vertrouwen dat het niet meer gevorderd wordt. Ook hier wordt als
uitgangspunt 1 jaar genomen.
Stappenplan kostenverdeling
,Stap 1: benoem dat de regels omtrent de kosten van de huishouding opgenomen
staan in artikel 1:84 BW
Stap 2: benoem of deze regels van toepassing zijn op dit huwelijks
goederenregime (let op lid 3: regelend recht).
Stap 3: benoem de rangvolgorde van de draagplicht.
Stap 4a: Indien gehuwd onder huwelijkse voorwaarden:
(1) Gezamenlijk inkomen bij koude uitsluiting is er géén gezamenlijk inkomen.
Je kunt wel eenvoudige gemeenschappen hebben, maar dit is geen
gezamenlijk inkomen in de zin van artikel 1:84 BW.
Mocht je eenvoudige gemeenschap hebben, dan wordt dit door de helft gedeeld,
artikel 3:172 BW gevolg is dat dit opgeteld wordt bij de privé inkomens van
partijen.
Indien gezamenlijk inkomen niet genoeg is, schrijf op hoe veel je nog te kort
komt en ga dan door naar de volgende stap.
(2) Privé inkomen: benoem van beide partijen het privé inkomen en tel dit bij
elkaar op om zo ieders aandeel te kunnen berekenen.
Wat je doet:
- Echtgenoot A: inkomen echtgenoot A / privé inkomen van echtgenoten
samen X kosten van huishouding = wat echtgenoot A moet bijdragen.
- Echtgenoot B: inkomen echtgenoot B / privé inkomen echtgenoten samen
X kosten huishouding = wat echtgenoot B moet bijdragen.
Indien privé inkomen niet genoeg is, schrijf op hoe veel je nog te kort komt en
ga dan door naar de volgende stap.
(3) Gezamenlijk vermogen: bij koude uitsluiting is er géén gezamenlijk
vermogen. Er kunnen wederom wel weer eenvoudige gemeenschappen zijn
en die worden weer door de helft gedeeld en opgeteld bij het privé
vermogen, artikel 3:172 BW.
Indien gezamenlijk vermogen niet genoeg is, schrijf op hoe veel je nog te kort
komt en ga door naar de volgende stap.
(4) Privé vermogen: tel het privévermogen van beide partijen bij elkaar op,
zodat je ieders aandeel kan berekenen.
Wat je doet:
- Echtgenoot A: vermogen echtgenoot A / privé vermogen van echtgenoten
samen X de nog te betalen kosten van huishouding = wat echtgenoot A
moet bijdragen.
- Echtgenoot B: vermogen echtgenoot B / privé vermogen echtgenoten
samen X de nog te betalen kosten van huishouding = wat echtgenoot B
moet bijdragen.
Stap 4b: Gehuwd in algemene gemeenschap van goederen
(1) Gemene inkomen: dat is inkomen van echtgenoot A + echtgenoot B +
eventuele gezamenlijke opbrengsten (denk aan beleggingen of huur van
gezamenlijke goederen).
Alleen als dit niet genoeg is, ga je door naar (2).
(2) Privé inkomen: indien een van de twee echtgenoten bijv. door erfopvolging
een vakantiehuis heeft waardoor hij hier huur voor vangt, valt datgeen onder
het privé inkomen (en dus niét onder het gemene inkomen)
Als dit niet genoeg is, ga je door naar (3).
, (3) Gemeen vermogen: door het huwelijk hebben partijen gezamenlijk vermogen.
Denk hierbij aan: gezamenlijke beleggingsportefeuille, spaarrekeningen van
partijen (m.u.v. erfenissen) en bijv. een paard of een huis ofzo.
Als dit niet genoeg is, ga je door naar (4)
(4) Privé vermogen: dat zijn bijvoorbeeld erfenissen (+ hetgeen daarvan gekocht
is). Dat valt niet in het gemeenschappelijk vermogen en dit wordt pas
aangetast als (1)-(2)-(3) niet genoeg zijn.
Stap 5: Concludeer hoe veel ieder moet betalen.
Let op. Eerst gaat álles op volgens de rangvolgorde als er steeds niet genoeg zit
in een rang.
Ter illustratie: er is géén gezamenlijk inkomen. maar het privé inkomen is bij
elkaar niet genoeg. Dan gaat wel eerst het volledige privé inkomen van beiden
op, voordat er gekeken wordt naar de 3de en 4de stap uit de rangvolgorde.
Wat valt er onder alle categorieën?
- Inkomen: salaris, opbrengst beleggingsportefeuille, huur huizen.
- Vermogen: woningen, spaarrekening, paard.
Samenwoners: daarvoor geldt artikel 1:84 BW NIET. In een
samenlevingsovereenkomsten kunnen wel afspraken neergelegd worden. Als dat
er niet is, kan de wet in sommige gevallen bepalen wat er moet gebeuren (zie
bijv. artikel 6:10 BW t.a.v. rente). Daarnaast wordt bij samenlevers gekeken
naar Haviltex en stilzwijgende afspraken hieromtrent.
Gewone gang van de huishouding, artikel 1:85 BW
Gewone gang van de huishouding = de uitgaven welke in het betrokken gezin
door degene die feitelijk de huishouding voert, zelfstandig pleegt te worden
gedaan. Het zijn de alledaagse uitgaven.
Boodschappen bij de supermarkt.
Muzieklessen kinderen (Ktg Zaandam 27 september 2000, NJ 2001, 681)
× Aanschaf auto
Beslissend wat hier onder valt zijn de aard van de uitgaven, de financiële
omstandigheden en de naar buiten blijkende leefwijzen van het gezin: de
gebruikelijke leefwijze van de echtelieden. Beslissend is ook of een derde
redelijkerwijs mocht aannemen of er al dan niet sprake is van een gewone-
gang-schuld.
Externe (hoofdelijke) aansprakelijkheid beiden aansprakelijk. Extra
hoofdelijke aansprakelijkheid. Ook de andere echtgenoot wordt aansprakelijk
voor het geheel. Artikelen 6:6-6:14 BW zijn van toepassing.
Artikel 1:85 BW geldt totdat de schuld voldaan is (bijv. betaald is aan de
kassa).
De andere echtgenoot wordt géén partij bij de overeenkomst. Het gaat om
een passieve hoofdelijke verbondenheid. Artikel 6:15 BW geldt niet.
Verschil artikel 1:84 BW en artikel 1:85 BW
Een uitgave in de zin van artikel 1:85 BW is áltijd een uitgave in de zin van
artikel 1:84 BW. Artikel 1:84 BW is ruimer in die zin en daar valt dus meer
onder.
Als een uitgave onder artikel 1:85 BW valt, dan ontstaat er dubbele
aansprakelijkheid en zijn beide echtgenoten aansprakelijk. verschil in
aansprakelijkheden.
