Volledige uitwerking van de hoorcolleges en het oefententamen van schenk, erf en overdrachtsbelasting. Samen met mijn werkcollege aantekeningen heb ik een 8 gehaald!
Hoorcollege 1 – Huwelijksvermogensrecht
Estate planning
Estate planning is gericht op het gestructureerd regelen van de overgang van vermogen naar
de erfgenamen.
Schijf van vijf:
1. Huwelijks – of samenlevingscontract
2. Schenking
3. Testament
4. Levensverzekering, pensioen en sociale zekerheid
5. Internationaal recht
Estate planning is een combinatie van het civiele recht en het fiscale recht. Je kunt estate
planning niet doen zonder kennis te hebben van het civiele recht. Je start bij het behandelen
van een casus altijd met de civiele uitgangspunten. Als je dat ontrafeld hebt, kun je daarna
naar het fiscale gedeelte kijken.
Huwelijksvermogensregime
Huwelijksvermogensregime bepaalt omvang van de nalatenschap bij overlijden (en dus
hoogte erfbelasting). Door middel van estate planning kan de langstlevende bevoordeeld
worden via het huwelijksvermogensregime. Dat is fiscaal voordeliger dan door middel van een
testament, omdat je bij een testament erfbelasting betaalt. Je hoeft dus niet per se met een
testament te werken. Alles wat wordt verkregen via het huwelijksvermogensregime wordt
niet belast met erfbelasting. Je kunt dus ook door middel van huwelijkse voorwaarden een
regeling treffen die ervoor zorgt dat de langstlevende wordt bevoordeeld.
Bij estate planning kan je herroepelijke en bindende regelingen maken. Een testament is
eenzijdig herroepbaar, terwijl huwelijksvoorwaarden een meerzijdige rechtshandeling is (door
beide partners), die niet eenzijdig herroepbaar is. Dat is een groot verschil.
Estate planning – niet alleen voor rijkelui
Estate planning is ook van belang voor
bijvoorbeeld ondernemers. Neem de
situatie waarin iemand
een onderneming heeft. Dan dient
er bij diens overlijden erfbelasting
betaald moeten worden over de
waarde van de onderneming.
1
,Juridische relatievormen
1. Ongehuwd samenwonen: met of zonder (onderhands of
notariële) samenlevingsovereenkomst
2. Geregistreerd partnerschap: met en zonder partnerschapsvoorwaarden → bij
partnerschapsvoorwaarden moet verplicht een notariële akte worden opgesteld.
3. Huwelijk: met en zonder huwelijksvoorwaarden → bij huwelijksvoorwaarden dient
verplicht een notariële akte worden opgesteld.
We hebben te maken met:
- Samenlevingsvermogensrecht
- Partnerschapsvermogensrecht
In Nederland staan alle juridische relatievormen open voor
zowel heteroseksuele als homoseksuele partners. Door de
verschillende relatievormen is er in Nederland een toename
van samengestelde gezinnen. Die worden ook wel
fusiegezinnen of patchwork-family’s genoemd.
Voorbeeld
Stel dat een vrouw uit een eerder huwelijk twee dochters heeft en een man uit een eerder
huwelijk een zoon heeft. Deze twee mensen gaan vervolgens ongehuwd samenwonen. Dit is
een patchwork family. De vrouw heeft geen vermogen. De man heeft een vermogen van € 1
miljoen. Hij wil aan zijn zoon zo weinig mogelijk achterlaten. Hoe kan dit bewerkstelligd
worden?
Optie 1: In gemeenschap van goederen trouwen (huwelijksvermogensrecht)
Als er een gemeenschap van goederen ontstaat, dan behoort de € 1 miljoen tot de
gemeenschap, waardoor de nalatenschap van de man gehalveerd wordt. Als de zoon
aanspraak maakt op zijn legitieme portie, dan is dit beduidend minder. De legitieme portie is
namelijk de helft van het gedeelte dat je als kind normaalgesproken zou hebben geërfd. Als zij
niet getrouwd zouden zijn, zou het vermogen van de man naar de zoon gaan: 1 miljoen / 2
= 500.000. Als zij wel getrouwd zijn dan zou maar 500.000 aan de zoon toekomen. De helft
daarvan is 250.000.
Optie 2: Testament opstellen
De man kan nadat hij in gemeenschap van goederen is getrouwd de nalatenschap nog meer
beperken voor de zoon door een testament op te stellen waarin is bepaald dat het deel dat
aan de man toekomt (€ 500.000) verdeeld wordt over zijn vrouw, haar dochters en die zoon.
Dat brengt mee dat de zoon slechts € 125.000 ontvangt.
Vraag vanuit de chat:
Ontstaat er bij het huwelijk een erfrecht van de stiefkinderen jegens de stiefouder?
Antwoord: nee, op het moment dat er sprake is van een huwelijk, dan ontstaan er geen
automatische rechten van de stiefkinderen jegens de stiefouders. Maar je kunt wel als
stiefouder in je testament de stiefkinderen gelijktrekken met je eigen kinderen. Dat vergt dus
2
,wel een specifieke actie. Dus op grond van de wet ontstaan er voor de stiefkinderen geen
erfrechtelijke aanspraken.
Het is wel zo dat er bij de stiefkinderen verzorgingsaanspraken kunnen ontstaan tijdens het
bestaan van het huwelijk van de stiefouder. In feite wordt die stiefouder ook financieel
zorgplichtig voor de stiefkinderen. Maar dat staat los van erfrechtelijke aanspraken.
-Terug naar het college-
1. Ongehuwd samenwonen
Als je ongehuwd samenwoont zijn er in beginsel geen vermogensrechtelijke gevolgen. Indien
je dan niks met elkaar afspreekt, dan geldt er ook niks. Mocht je dan uit elkaar gaan en je komt
er niet uit -> dan laat je het over aan de rechter. In het civiele recht is er niks over geregeld.
Dus zonder afspraken, bepaalt de rechter. De rechter kan bijvoorbeeld oordelen dat er sprake
is van een natuurlijke verbintenis. De natuurlijke verbintenis is een dringende verplichting van
moraal en fatsoen om iemand verzorgd achter te laten.
Beide partners behouden hun eigen vermogen, behoudens gezamenlijke verkrijgingen. Een
groot verschil met het huwelijk of het geregistreerd partnerschap is dat er geen recht bestaat
op:
- Erfrechtelijke aanspraken bij overlijden
- Partneralimentatie na einde samenleving
- Geen financiële zorgplicht jegens ‘’stief’’kinderen
Samenlevingsovereenkomst
Er kan echter een samenlevingsovereenkomst worden opgesteld. De volgende punten kunnen
hierin worden opgenomen:
- Wederzijdse zorgplicht
- Draagplicht kosten van de huishouding
- Bewijsregeling m.b.t. privé goederen
- Regeling m.b.t. gezamenlijke woning, inboedel, e/o- rekening
- Verblijvingsbeding m.b.t. gemeenschappelijke goederen (artikel 11 SW)→ contractuele
zekerheid, kan niet zomaar opgezegd worden
- Overnamebeding m.b.t. privé goederen
- Overlijdensrisicoverzekeringen (kruislingse premieplicht) (artikel 13 SW)
- Partnerpensioen
- Wel/geen partneralimentatie
Er bestaat hierbij veel vrijheid om dingen te regelen. Bij het huwelijk zijn er namelijk veel
dwingendrechtelijke regelingen. Voor het ongehuwd samenwonen is dat er niet. Een
samenlevingsovereenkomst kan bij een notaris worden opgesteld. Wordt het
samenlevingscontract wel bij een notaris opgesteld, dan word je fiscaal partner voor de
successiewet. Er kan dan worden geprofiteerd van hogere vrijstellingen en een laag tarief in
de erfbelasting. Daarnaast is de legitieme portie van de kinderen niet opeisbaar. Indien je er
geen notarieel samenlevingscontract wordt opgesteld, ben je fiscaal gezien niks van elkaar en
heb je een lage vrijstelling en een hoog tarief in de erfbelasting.
3
, Waarom notarieel?
- Reden 1: Fiscaal partnerschap
• Op grond van artikel 1a Sw ben je elkaars fiscale partners als je aan een aantal
voorwaarden voldoet. Eén van die voorwaarden is dat je minimaal 5 jaar met elkaar
moet samenwonen. Dat is lang, dus als je dat niet wilt bestaat nog een andere
voorwaarde. Deze voorwaarde stelt dat je ook fiscale partners van elkaar bent indien
je notarieel een samenlevingscontract met elkaar bent aangegaan en een halfjaar is
verstreken.
• Fiscaal partnerbegrip in de Successiewet is een ander fiscaal partnerbegrip dan in
andere wetten zoals in de IB en AWR.
- Reden 2: Legitieme portie kinderen niet opeisbaar, mits clausule in testament
• Als je een notariële samenlevingsovereenkomst hebt, kunnen de kinderen hun
legitieme portie niet opeisen zolang de langstlevende van de samenwoners leeft.
• Een kind heeft normaal gesproken een erfdeel in de nalatenschap van zijn/haar ouder.
Als er bijvoorbeeld een langstlevende regeling van toepassing is die stelt dat de
volledige nalatenschap toekomt aan de langstlevende, dan kan het kind een beroep
doen op hun legitieme portie. Dat is de helft van hun erfdeel wat ze normaal zouden
hebben gehad. Zo’n legitieme portie is in principe direct opeisbaar. Er kan echter wel
een clausule in het testament worden opgenomen dat die legitieme portie niet direct
opeisbaar is. Echter werkt die clausule alleen indien een notariële
samenlevingsovereenkomst is gesloten of indien er sprake is van een huwelijk (daarom
is het dus belangrijk dat er een notariële samenlevingsovereenkomst wordt gesloten).
2. Geregistreerd partnerschap
- Vermogensrechtelijk dezelfde gevolgen als een huwelijk op grond van artikel 1:80b BW
- Inmiddels (in tegenstelling tot in het verleden) geen verschillen meer op het gebied van
afstamming (artikel 1:199 sub a BW) en gezag van minderjarig kind (artikel 1:253aa BW)
- Belangrijkste verschil met huwelijk: ontbinding geregistreerd partnerschap is zonder
rechterlijke tussenkomst mogelijk, tenzij sprake is van gezamenlijk gezag over een of meer
minderjarige kinderen (artikel 1:80c BW).
Huwelijk (geldt ook voor geregistreerd patnerschap)
De rechten en verplichtingen tussen echtgenoten staan in Boek 1 titel 6 BW. Deze rechten en
verplichtingen gelden ook voor het geregistreerd partnerschap. Deze gelden voor alle
echtgenoten, ongeacht huwelijksvermogensregime (dus ook onder huwelijkse voorwaarden).
Deze verplichtingen gelden niet in geval van scheiding van tafel en bed (artikel 1:92a BW). -->
boek 1 titel 6 BW even doornemen!
In artikel 1:81 BW staat dat echtgenoten elkaar trouwheid, hulp en bijstand verschuldigd zijn.
Zij zijn verplicht elkaar het nodige te verschaffen. Ook hebben zij de verplichting om
gezamenlijk de kosten van verzorging en opvoeding van tot het gezin behorende minderjarige
kinderen te dragen (artikel 1:82 BW). Ook is er draagplicht voor kosten van de huishouding
(artikel 1:84 BW). In beginsel is dat naar evenredigheid van het inkomen of vermogen, tenzij
schriftelijk anders is overeengekomen. → gezinsbeschermende bepalingen.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lawandeco. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
