HC 1 – Introductie
Deel 1 – Wat zijn psychische ziekten?
- Intakegesprek:
Doel intake: exploratie en observatie -> diagnose en classificatie
- Diagnose:
Aard, oorzaken en gevolgen stoornis/symptomen
- Classificatie
Toekennen descriptief label (DSM-V)
Psychische stoornissen
- Mentaal, niet-lichamelijk
- Onderscheid psychisch vs lichamelijk is soms lastig:
Evidente lichamelijke oorzaak + psychische symptomen (bijv delirium door
hersenbeschadiging)
Potentiele lichamelijke oorzaak + psychische symptomen (bijv hypothyreoïdie)
Psychische oorzaak + lichamelijke symptomen (bijv conversiestoornis)
Stoornissen in psychische functies
- Cognitieve functies (aandacht, waarnemen, bewustzijn)
- Affectieve functies (emotie en stemming)
- Conatieve functies (psychomotoriek/gedrag)
Status Mentalis:
- Kan je invullen op de 3 dimensies (cog/aff/con).
- Uitvragen in anamnese + observeren
Deel 2 – Diagnose en classificatie
- Doel van intake
Vaststellen aard psychische symptomen
Hoofdklacht bepalen
Uitsluiten andere klachten met algemene psychiatrische anamnese
Vragen over cog/af/con functies
Vastellen ernst en gevolgen symptomen
Hoeveel last?
Stoort het functioneren? (prive/werk/relatie/sociaal)
Heeft de omgeving last?
vaststellen etiologische factoren
Levensgeschiedenis met biografische anamnese
Per levensfase (life events, relationeel, seksueel, ontwikkeling werk/school, eigen
coping gedragingen){
Doel: hypotheses over etiologie. Bv: life events, persoonlijkheid, andere stressoren
- Werken ADHV Diagnostische/Empirische cyclus!
- Beschrijvende diagnose:
Uitgebreide uitspraak over:
Symptomen
Kwetsbaarheidsfactoren (verwaarlozing in jeugd, trekken van psychische problemen)
, Luxerende factoren (wat heeft direct geleid tot probleem, bijv een relationeel
conflict)
Gevolgen
Verschil diagnostiek en classificatie
- Diagnostiek beschrijft en stelt psychische stoornis vast op basis van klachten die patient
ervaart, hoe het kan ontstaan, en de gevolgen van de symptomen
- Classificatie wijst een psychische stoornis toe aan een categorie op basis van de symptomen
Behandelrichtlijnen
- Behandelrichtlijnen zijn wetenschappelijk onderbouwd, maar niet hetzelfde als
behandelprotocollen.
Deel 3 – Classificatie systemen
- Labeling van problemen a.d.h.v. afsprakensysteem (vb DSM)
DSM
- Categoriaal systeem (stoornissen afzonderlijke eenheden)
- A-theoretisch en descriptief (geen uitspraken over etiologie (behalve PTSS)
- Invloedrijk (In NL: Structuur GGz gekoppeld aan DSM & vergoedingssysteem gekoppeld aan
DSM)
Voordelen DSM-systeem
- Betrouwbaarheid
- Predictieve validiteit
Etiologie, instandhouding, beloop, behandeling
- Onderzoek baseert zich op dezelfde begrippen die in DSM staan
Nadelen DSM
- Psychopathologie is slecht te categoriseren
- Comorbiditeit is regel
- Afbakening vaak onduidelijk (teveel stoornissen met zelfde kernsymptoom)
- Proliferatie van stoornissen (steeds meer stoornissen in nieuwe DSM)
- Variatie binnen categorieen
Alternatieven
- ICD-11 (staan alle ziektenbeelden in, dus ook lichamelijke. Wel minder specifiek)
Probleem ICD
Psychische symptomen niet verklaard door onderliggende stoornis
Depressies, anorexia, angststoornissen etc bestaan wel als clusters van symptomen
Waarom symptoom-clusters gebruiken dan?
Patienten met versch stoornissen kunnen soortgelijke symptomen hebben, terwijl
patienten met dezelfde diagnose versch symptomen kunnen hebben
Dimensionele benadering als alternatief op DSM of ICD
, - Stoornissen als posities op dimensies van eigenschappen (gradueel ipv aanwezig/afwezig)
Bijv scores op dimensies van ernst of score op dimensies aff/cog/con
- Voordelen: etiologie beter onderzoeken, realistischer
- Nadelen: Complex, interbeoordelaarsbetrouwbaarheid?, positionering op grove dimensies
weinig specifiek
Transdiagnostische benadering
- Gelijke cognitieve, emotionele, motivationele factoren zoals de aanwezigheid van een of
meer van onderstaande:
Klinisch perfectionisme
Laag zelfbeeld
Repetitive negative thinking – piekeren
Slaapproblemen
Intolerance of uncertainty
Emotieregulatieproblemen
- Ook: gelijke symptomen versch stoornissen en gelijke behandelinterventies die aanslaan bij
versch stoornissen
- Meer focus op onderliggende bovenstaande factoren, die het motortje zijn van de stoornis.
Netwerktheorie voor psychopathologie
Belangrijke upcoming manier van diagnosticeren, veel onderzoek naar gedaan
Bespreken in volgend hoorcollege.
1. PTSS en psychotische stoornissen
2. Verslaving en zedendelinquenten
3. persoonlijkheidsstoornissen en ASS
HC 2 – Netwerkmodellen binnen de psychodiagnostiek
Psychische stoornissen als latente entiteiten
- Symptomen worden alleen beïnvloed door de stoornis: lokale onafhankelijkheid
, - Symptomen zijn psychometrisch gezien verwisselbaar (slechts een meetfunctie voor meten
van de latente stoornis)
Psychische stoornissen als complexe dynamische systemen
Depressieve stoornis: neerwaartse spiraal
- Slaapproblemen -> moe -> concentratieproblemen -> zelfverwijt -> somber
- Symptomen houden zichzelf in stand, wat een stoornis veroorzaakt
- Deze CDS zijn idiosyncratisch (verschillend per persoon)
Visualisatie van netwerken (netwerktheorie)
- Een netwerk bestaat uit nodes en edges
- Nodes staan voor elementen
- Edges staan voor een relatie tussen twee nodes
- Dikkere edges staan voor sterkere verbindingen (strength)
- Hoe sterk een node indirect is verbonden met andere nodes (closeness)
- Hoe vaak een node op het kortste pad ligt tussen twee nodes (betweenness)
- Closeness en betweenness staan ter discussie of ze nuttig zijn!
Netwerkbenadering samenvatting
- Een stoornis bestaat uit symptomen die tot elkaar in relatie staan: mereologie
- Een stoornis is een mogelijke uitkomst van interacties tussen symptomen
- Symptomen zijn niet verwisselbaar: sommige zijn centraal, andere perifeer
Onderzoekslijnen netwerkbenadering
- Comorbiditeit
Pathologie die tot stand komt met een andere pathologie
Mogelijk dat bepaalde symptomen die gedeeld woorden tussen twee stoornissen,
centrale bridgenodes zijn in het netwerk
Bij zwakverbonden netwerken kans op spontaan herstel van stoornis
Bij toevoeging stress:
Zwakverbonden netwerk geen veschil (continuüm)
Middel en sterkverbonden netwerk sneller uiting (Taxon)
Het idee dat meer stressverlichting nodig is om stoornis te DEACTIVEREN dan dat er
nodig was om stoornis te ACTIVEREN (=Hysterese)
- Kwetsbaarheid
- Individuele dynamiek
Individuele dynamiek
- Gedrag in verleden bepaalt gedrag in toekomst
