Hoorcollege 1 (hoofdstuk 1)
Wat is psychologie?
- Waarom bepaalt ‘’Gedrag van individuen’’
o Direct waarneembare oorzaken (bijv. omgeving etc.)
o Privaat toegankelijke (motieven, wensen, meningen/attitudes, herinneringen
etc.)
o Privaat niet-toegankelijke (onbewuste)
Grondslagen van de moderne psychologie
Grondleggers:
- Wilhelm Wundt (1832 – 1920)
o Eerste psycholoog
o Onderzoek naar waarnemingen en waarnemingsdrempels
o Methode: introspectie (vraag proefpersonen naar hun ervaring)
- William James
o Onderzoek naar emoties
o Emotie = verandering in het lichaam
o Facial feedback hypothese
Voel je je sip? Probeer te lachen!
Emotie is immers lichamelijke verandering
3 uitgangspunten moderne psychologie:
- Fysieke veroorzaking van gedrag
- Gedrag/psychische processen worden gevormd door ervaring
- De machinerie voor gedachten en gedrag (d.w.z. brein, lichaam) is vormgegeven door
natuurlijke selectie (geërfd)
,Ad. 1: Fysieke veroorzaking van gedrag
- Tot 17e eeuw bestaat uit lichaam (stoffelijk) en ziel (onstoffelijk)
o De ziel beïnvloedt het lichaam
o Maar hoe dan?
- René Descartes
o Dieren hebben geen ziel (alleen fysieke oorzaken)
o Dus alles wat zowel dieren als mensen doen heeft een fysieke oorzaak!
o Dieren hebben geen gedachten, dus die komen uit de ziel
o Maar: hoe communiceren ziel en lichaam dan? (dualisme)
o Antwoord: in de pijnappelklier (ONZIN)
o Fysieke veroorzaking volgens Descartes Zintuigelijke waarneming De
ziel Ziel initieert actie en stuurt de spieren aan
- Thomas Hobbes
o Er is geen ziel, alleen maar materie
o Materialisme
o Probleem: is een gedachte ook materie?
Nee? Dan heb je nog steeds een probleem (Descartes)
Ja? Dan moet je gedachten en gevoelens dus ook vanuit materie
kunnen verklaren (Maar hoe?)
- Belangrijke ontwikkelingen in 19e eeuw
o Dieronderzoek: reflexen
o Alle gedrag (ook breinmechanismen) zijn reflexen
- Andere belangrijke ontwikkeling 19e eeuw
o Lokalisatie van functies in het brein
o Schade aan bepaalde delen van het brein resulteert in selectieve uitval
o Bijvoorbeeld gebieden van Broca en Wernicke voor taal
(Filosofen)
- Algemeen geaccepteerd idee: gevoelens, gedachten etc. hebben fysieke oorzaken
o Waarom is dat belangrijk voor de psychologie?
o Maakt het mogelijk psychologische processen empirisch te onderzoeken
Ad 2: Gedrag wordt gevormd door ervaring
- Brits empirisme (o.a. Locke, Berkeley en Hume)
o Kennis en gedachten worden gevormd door sensorische ervaring
o Locke: mens komt als een onbeschreven blad (‘’Tabula Rasa’’)
o … en worden geheel gevormd door ervaring
- Tegenovergestelde van empirisme = nativisme
o Nativisme: veel van bepalende menselijke gedachten motieven zijn
aangeboren (o.a Kant en von Leibniz)
o A priori kennis: aangeboren
o A posteriori kennis: aangeleerd
o Bijv. aangeboren aanleg voor taal
- Debat is nog steeds erg actueel: Nature vs. Nurture
,Ad 3: Brein en lichaam zijn vormgegeven door natuurlijke selectie
- Charles darwin
o Evolutie: survival of the fittest
o Anatomische/fysiologische eigenschappen erf je want hebben
overlevingswaarde
o Dit geldt ook voor bepaalde gedragingen
o Verdriet, lachen, boosheid hebben overlevingswaarde
o En zijn dus (deels) erfelijk
o Twee andere belangrijke bijdragen van Darwin:
Mensen zijn dieren
Nadruk op functie van gedrag (vgl. ecologische psychologie)
o Mensen hebben geen bijzondere eigenschappen
o Belang van functie: wat is het nut van boos zijn, verdrietig etc.
o Implicatie: soms kun je gedrag begrijpen door naar de functie ervan te kijken
Evolutionaire psychologie
- Gedrag verklaren vanuit zijn evolutionaire oorsprong
- Wat is de functie van dit gedrag?
- Waarom worden/werden mensen hier beter van?
Evolutionair perspectief
- Boksers bijv. krijgen bij wedstrijd willekeurig een rood of een blauw tenue
o Dragen van rood tenue zorgt voor grotere kans op winnen
o Verklaring: Rood is een evolutionair geselecteerde kleur die in de natuur
geassocieerd is met mannelijke agressie
Fysiologische psychologie – neuropsychologie
- Fysiologische psychologie: kun je gedrag verklaren vanuit de fysiologie (hormoon etc)
- Neuropsychologie: kan ons begrip van het zenuwstelsel ons helpen gedrag beter te
- begrijpen (kijken naar hersenactiviteit etc.)
Het brein en agressie
- neuropsychologie/Neurowetenschap
- Blair; verschillende hersen-systemen voor het herkennen van verdrietige en
agressieve gelaatsexpressies
o Voor verdrietig en agressieve foto’s te herkennen worden andere delen
gebruikt in hersenen
Leerpsychologie (College 3)
- Leren = je gedrag veranderen
- Kun je gedrag van mensen verklaren door te kijken naar hun leergeschiedenis
- Welke factoren spelen een rol bij gedragsveranderingen?
- Kun je agressie aanleren? (Ja, agressie kun je aanleren door beloning) (Pe sten)
- Gentry 1968: kun je duiven leren andere duiven te pikken als je ze daarvoor beloont?
o 6 duiven waarvan 3 ‘’slachtoffers’’
o Iedere keer als ze een andere duif pikten kregen ze daarvoor een voedsel
beloning
, Sociale psychologie
- Hoe beïnvloeden anderen en het lid zijn van een groep het gedrag van individuele
mensen?
- Crick & Grotpeter (1995); dit komt omdat agressiviteit altijd gedefinieerd wordt als
fysieke agressie
o Stelling: meisjes zijn ook agressief, maar op een andere manier
o Jongens: fysieke en verbale agressie; Meisjes: relationele agressie
o 491 kinderen uit groep 3 tot 6 2 groepen: overtly agressie (fysieke) en
relationele agressie
Ontwikkelingspsychologie
- Hoe verandert gedrag met leeftijd?
o De ontwikkeling van kinderen
o Hoe beïnvloedt veroudering gedrag
- Verandert agressiviteit met leeftijd?
o Zelf-rapportage + ‘peer nomination’
Cultuurpsychologie
- Gedrag en waardesystemen verschillen tussen culturen (en bijv. ook tussen periodes)
- Cultuurpsychologie houdt zich bezig met hoe collectieve waardensystemen (bijv.
religie, nationaliteit) het gedrag van groepen en individuen beïnvloedt
- Cohen; Zuiderlingen vs. Noorderlingen in de V.S.
o ‘Culture of honor’: zelfs kleine disputen zijn kwesties van reputatie en sociale
status
o Cultuur heeft blijkbaar ook invloed op de hormonale reactie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daanvalk1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.