KUNST CULTUUR SAMENLEVING
Hoorcollege 1: 7 april
Key word is bound to the problems that the concept is used to discussed.
Culture must be seen as a key word (Raymond, 1983).
Metaphorical extension of the term culture. It is used in different contexts.
Instead of talking about the meaning of culture, what is the kind of problem it is used to
discuss? How does it make things happen?
Different ways to approach culture
The meaning of culture in every sentence, is dependent of the context in which it is used.
Try to be neutral in labeling art and culture, your own ideas aren’t the only valued ideas. The
attitude we need in this course is neutrality in what you find to be culture/art and what not.
Our own ideas of this are the product of cultural processes.
Questions we are to answer: What is the relation between art, culture and society? How to
situate this in history? How to analyze?
The homework you need to do is to draw the link between literature we read and the
questions we ask in the lessons.
Karl Marx & Friedrich Engels
Authors of the Communist Manifesto and founding figures of Communism.
19th century partnership as political thinkers and activists.
Marx and Engels were deeply invested in changing society, they wanted to transform. They
criticized scientists like Newton. The human being is still a potential to come, the mind is not
something that passively sits back, but it is a product of the world and the mind should be
liberated. They thought research should be done in lines of this view.
,Means of productions includes: the tools, the lands, the means through which any
According to Marx and Engels: There is always interplay between the base (means of
production) and the ideas, the beliefs and values, it’s a two way process. So art and culture
cannot be viewed or appreciated without taking into account the means of productions.
Melodrama (from Marx’ perspective), what is the material reality that lead to the emergence
of such art form/form of expression?
Melodrama is a way in which they are made in a way where they are stable.
We see that there are scenes of domestic conflict, they are ways of representing larger
conflicts that society unfold (global struggles of power).
It’s a lens of shit that happens in society.
…
Cultural Hegemony: we do not question them.
There are certain ideas that acquire hegemony status, no need to be boosted.
,Hoorcollege 2 – 12 april
Door Christine Delhaye
Kunst en kunstenaar
Kunst en Kunstenaar zijn twee concepten die in de loop van de geschiedenis zijn ontstaan in
de moderne periode, zijn nog steeds de concepten die gebruikt worden.
Hoe is ons hedendaags systeem van onze (schone) kunsten ontstaan?
We hebben in ons kunstensysteem een grote kloof geïnstitutionaliseerd/gecreëerd
tussen schone kunsten en ‘ambachten’.
Larry Shiner: The Invention of Arts
Borduurt voort op belangrijke artikelen ‘modern history of the arts’, nieuwe esthetiek
in de kunsten.
Laat zien dat deze ontwikkelingen zich niet alleen manifesteren op het niveau van de
ideeën/intellectuele discours, maar ook op het niveau van sociale praktijken en
maatschappelijke instituties. Brengen elkaar voortdurend tot stand.
“What is false is to...create the illusion that the modern idea of art has always been
with us”
We moeten historisch snappen wat achter concepten schuilt
Hij wil met zijn boek breken met essentialistische visie op kunst, namelijk dat kunst
essentiële kenmerken zou hebben en dat de hedendaagse kunst de resultante is van
een historisch noodzakelijke ontwikkeling. NIET DUS! Geschiedenis had ook anders
kunnen lopen!
Doorbreken van het idee dat kunst (moderne betekenis) een universalisme zou zijn.
Amerikanen waren ooit overtuigd dat systeem universeel is, waarnaar iedereen op
weg was (ook al had je het systeem nog niet bereikt).
Agency: actoren in onze samenleving hebben dit tot stand gebracht. Het is niet iets
als een historische ontwikkeling dat boven onze hoofden hangt, maar dat allemaal
verschillende actoren dit systeem tot stand hebben gebracht. Er zijn ook altijd
actoren die tegen ontwikkelingen hebben geprotesteerd.
Sommige dingen die wij nu als kunst beschouwen, hadden vroeger niet het concept ‘kunst’
aan zich hangen, maar hadden een bepaalde functie/nut. Volgens Shiner is er een breuk
gekomen in deze visie.
We hebben 2000 jaar geen woord gehad voor wat we nu beschouwen als schone kunsten.
Er was wel een idee als ambachtsmankunstenaar. Deze producten hadden een duidelijke
functie.
Oude systeem: kunsten/ambachten en kunstenaar/ambachtsman…
Wordt vervangen door nieuw systeem…
- Schone kunsten versus ambachten
- En schone kunsten versus massacultuur
Grieks en Latijns woord technè/ars verwijst niet naar verzameling objecten, maar naar de
procedure van het maken. Ruw materiaal gebruikt in bepaalde procedure om een product te
maken, om tot een vorm te komen. Deze producten behoren tot zelfde categorieën van het
, maken, de menselijke producten tegenover de natuur. Geen klemtoon op originaliteit of
autonomie van de producten, omdat ze werden gemaakt voor welbepaalde functie.
Plato en Aristoteles zagen bij bepaalde kunsten wel een gemeenschappelijk kenmerk ‘mesis’,
dat concept gold bv voor schilderkunst en tragedie, maar voor andere kunsten, in procedure
van het maken (schoenmaken, geneeskunde) gold die karakteristiek van die mesis niet.
Plato en Ari zagen wel hiërarchische relatie, maar ze stonden niet tegenover elkaar (zoals wij
dat nu zien).
Laat-Hellinistische periode had twee categorieën (belangrijke grondslag gelegd voor
westelijke kunsten).
- Artes liberales (vrije kunsten: intellect, vrij van arbeid)
o Werden vrij genoemd omdat zij enkel konden worden uitgeoefend door elite
die vrij werd gesteld van lichamelijke arbeid en zich kon wijden aan de
kunsten. Deed beroep op het intellect.
- Artes vulgares/serviles (fusieke vaardigheden)
o Behoort alles dat te maken had met handvaardigheden: beeldhouwen,
schilderen, maken van schoenen, zadelmaken, etc.
Hier wordt in toenemende mate op voortgeborduurd,
belangrijk onderscheid gemaakt tussen trivium (alles wat te
maken heeft met taal) en quatrivium (verwijst naar vormen
van kennis die te maken hebben met wiskunde).
Spelen van muziek als vaardigheid gezien, maar leer van
harmonie als een kunst.
Ontstaan en institutionalisering van de ‘schone kunsten’.
- In de loop van de middeleeuwen op classificatie voortgeborduurd
- Artes vulgares werd vervangen door mechanische kunsten (door Sint-Vinctor, 1097:
belangrijke godsgeleerde).
- Geen concept van kunstenaar als autonoom genie
- Personen die zich wijden aan liberal arts worden
artista genoemd, personen die zich wijden aan
mechanische kunsten worden de artifex (makers)
genoemd.
- Blijft in de loop van de middeleeuwen in stand.
- Receptie: mix van gebruik en genot (use and
delight)
In de middeleeuwen werd borduurwerk evenveel gewaardeerd als schilder- en
beeldhouwkunst, nu scharen we dat meer onder arbeid en het ander onder ‘schone’ kunst.
Renaissance: (veel verschillende) stappen in de richting van moderne systeem.
- Ontstaan biografieën van ‘kunstenaars’/ambachtslui
o Duidt op waardering voor de ‘grote makers’
- Zelfportretten van kunstenaars
- Het fenomeen van hofkunstenaars: stijging status van kunstenaars. Niet meer enkel
lagere status van handarbeiders.
- Oprichting academies (zowel kunst als wetenschappelijke academies)
