Het is een samenvatting van Maatschappijleer van hoofdstuk 4 tot en met hoofdstuk 8
Prettige samenvattingen, had voor het schoolexamen een 8,5 gehaald. En had daarbij alleen mijn samenvattingen geleerd.
Hoofdstuk 4 Trias politica: scheiding en evenwicht van machten.
Trias politica, de staatsmacht wordt intern gescheiden in drie afzonderlijke machten
- Uitvoerende macht, voert de wetten uit
- Wetgevende macht, stelt de wetten op
- Rechtsprekende macht, oordeelt in conflicten over de juiste toepassing van de wet
Waarom? zo voorkomen we concentratie van de macht van de staat.
Als 1 iemand de macht heeft? Groot risico dat er misbruik wordt gemaakt.
Nu kan er nog steeds wel misbruik worden gemaakt binnen de drie machten daarom hebben we
een tweede mechanisme: checks and balances. Dat houdt in dat de machten elkaar controlerenen ze
werken evenwichtig samen. Ze vullen elkaar aan zoals de organen van een lichaam
daaromstaatsorganen.
Democratische staat: niemand het laatste woord.
Wetgevende macht kan de uitvoerende macht controleren en ter verantwoording roepen.
Rechterlijke macht controleert wetgevende macht.
De rechter mag de wetten wel toetsen aan internationale verdragen en de grondrechten die daarin
zijn opgenomen.
De rechter mag ook de regelgeving die door lagere overheidsorganen zijn vastgesteld toetsen aan de
grondwet
De rechterlijke macht controleert uitvoerende macht.
Voorbeeld ‘Waren hun maatregelen niet in strijd met de wet?’
Wetgevende macht kan de rechterlijke macht ook weer controleren, als de rechter een uitspraak
doet die de wetgever niet zint, dan kan de wetgever reageren met een wetswijziging. (die hebben
pas invloed op de volgende zaak)
Wetgevende macht
Hoogste macht het parlement, hoe willen wij samenleven? Hoe we onze conflicten tot een
oplossing of compromis kunnen brengen? Aan welke wetten willen wij ons onderwerpen?
Volksvertegenwoordigerswetsvoorstel parlement bepaalt of het wordt aangenomen.
Maar wij hebben ook een regering (ongekozen), zij hebben ook zelfstandige recht om
wetsvoorstellen in te dienen en ondertekenen.
De regering en het parlement wetgevende macht
Binnen het parlement onderlinge controle.
Het parlement
- De Tweede en Eerste Kamer, die vormen samen het Staten-Generaal
Tweede Kamer kunnen wetten goedkeuren of amenderen
Eerste Kamer bekijkt of de aangenomen wet in overeenstemming is met de grondwet en de
rechtsbeginselen.
Niet alleen de hoogste macht heeft de wetgevende macht, ook provincies, gemeenten en
waterschappen hebben bevoegdheden.
Wetgever heeft belangrijke terreinen overgedragen aan de Europese Unie. (economisch gebied)
, De uitvoerende macht
Ministers
Zij zorgen ervoor dat eenmaal aangenomen weten worden aangevoerd.
Ze mogen zelf beleid ontwikkelen en andere regels stellen.
Ze hebben de bevoegdheid om wegen aan te laten leggen, milieubeleid te ontwikkelen en
milieunormen vast te stellen etc.
Duizenden ambtenaren staan ministers daarbij in, zowel arbeidsambtenaren als uitvoerende
ambtenaren zoals leraren en agenten. Drm noemen we het ambtenarenapparaat ook wel de vierde
macht.
Vierde macht
Complexe problemen? dan huren ambtenaren adviesbureaus in of treden in overleg met
belangrijke maatschappelijke groepen. Zo kunnen er bv boeren betrokken worden bij
landbouwbeleid.
Ook krijgen ambtenaren vaak bezoek van lobbyisten, die willen hun belangen behartigen.
Onderhandelingskamer, wat speelt zich daar af? Dat is onzichtbaar voor het publiek, daar is de
democratische controle gering.
Het werk van de ambtenaren wordt vaak pas gecontroleerd als schandalen uitbreken. minister
naar de Tweede Kamer, in ernstige gevallen kan de Tweede Kamer een parlementaire
enquêtecommissie instellen om ter controle van de uitvoerende macht precies uit te zoeken waar de
ambtenaren hun bevoegdheden hebben overschreden.
Zelfstandig oordelen
De macht van ambtenaren ligt in hun discretionaire bevoegdheid, de bevoegdheid om in sommige
gevallen zelfstandig beslissingen te nemen over hoe een wet wordt toegepast.
Omdat wetten vaak onduidelijke of open normen bevatten die pas ingevuld hoeven te worden bij
toepassing op gevallen, bepaalt de ambtenaar vaak per geval wanneer een regel zal gelden. (bv een
aanhouding)
gevaar hiervan is dat er spraken kan zijn van rechtsonzekerheid en rechtsongelijkheid, ook kan het
legaliteitbeginsel worden geschonden.
voordeel er kan in concrete geval recht worden gedaan
De rechterlijke macht
onafhankelijke rechters, zij worden voor het leven benoemd, afgezet (misdrijf plegen)
Onafhankelijkheid van de rechter heel belangrijk.
Toga symboliseert de onafhankelijkheid van de rechter, hij is gebonden aan het beroepsethiek (hij
onpartijdig moet zijn).
Rechter mag zich niet laten vooroordelen over ras of over sociale afkomst. Gebeurd dat wel?
rassen- of klassenjustitie
Interne controle
De rechterlijke macht voert zijn controlerende tegenmacht uit door rechtsbescherming te bieden
aan burgers die in conflict komen met elkaar of met de overheid.
Conflicten met de overheid dan oordeelt de rechter over de rechtmatigheid van het
overheidsoptreden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 510679. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,89. Je zit daarna nergens aan vast.
