1. Introductie: overzicht van de verschillende fasen tijdens de ontwikkeling van GM
Geneesmiddel
= eenvoudige of samengestelde substantie met therapeutische of profylactische1 eigenschappen
t.o.v. ziekten bij mens of dier
= eenvoudige of samengestelde substantie die aan mens of dier kan worden toegediend om
medische diagnose te stellen of om organische functie te herstellen, verbeteren of wijzigen
à Verbeteren gezondheid patiënt
à Verhogen levensverwachting
Werking:
Molecule werkt in op bepaalde plaats in biologisch proces zodat een specifiek mechanisme
gestimuleerd of geïnhibeerd wordt
à Herstellen evenwicht dat verstoord is door ziekte
à Opwekken van therapeutische of profylactische respons
Bv. inname acetylsalicylzuur à inhibitie cyclo-oxygenase (enzym)
Stadia tijdens de geneesmiddelenontwikkeling:
I. Ontdekking van het geneesmiddel
= identificeren van component met therapeutische of profylactische activiteit t.o.v. bepaalde
aandoening
o Toeval
à Penicilline
à Nevenwerking van molecule
o Planten met geneeskrachtige werking (isolatie en identificatie van actieve component)
o Verbeteren van bestaande moleculen
à Versterken eigen patent / omzeilen patent van concurrent
o Trial & error
à Target identification = identificatie van biologische target voor specifieke ziekte
à Screening van molecule: interactie tss molecule en target? (geïsoleerde target bv. eiwit,
cel- of weefselcultuur, modelorganisme)
à Lead identification = identificatie van molecule met voldoende potentieel
à Lead optimization = aanpassen van structuur van de lead om eigenschappen van het
kandidaat-GM te optimaliseren
1
Voorkomen dat je ziek wordt
1
, o Rationele geneesmiddelenontwikkeling
à Specifieke synthese van molecule welke kan binden aan target (sleutel/slot)
II. Synthese / isolatie van GM
= productie van GM in voldoende hoeveelheden op een economisch rendabele manier
Oorsprong:
o Chemische synthese (totaal of semi)
o Natuurlijke oorsprong
à Isolatie van werkzame component(en), structuuropheldering en (semi-)synthese
III. Toxiciteit
= evalueren van de veiligheid voor toediening aan de mens (in-vitro en in-vivo experimenten)
Ideaal GM = molecule met hoge affiniteit en selectiviteit voor target
à Lage dosis en minimaal risico op nevenwerkingen (bv. effect op
vruchtbaarheid, irritatie of allergie) = hoge therapeutische index
o Carcinogeniciteit = molecule induceert tumoren
o Mutageniciteit = molecule veroorzaakt genetische schade
o Teratogeniciteit = molecule heeft effect op embryonale
ontwikkeling
IV. Formulatie
= Verwerken van actieve molecule in een voor de patiënt bruikbare vorm
à GM + hulpstoffen
o Inwendig of uitwendig gebruik
o Orale of parenterale3 toediening
o Lokaal of systemisch effect
Doseringsvorm waarborgt:
o Vlotte inname van exacte dosis
o Opname van molecule uit gastro-intestinaal systeem à transport via bloedsomloop à
bereiken van vereiste concentratie t.h.v. plaats waar molecule effect uitoefent
o Patient compliance = therapietrouw
o Stabiliteit GM à uitvoeren stabiliteitsstudies voor bepalen bewaaromstandigheden
V. Farmacodynamiek/farmacokinetiek
Farmacodynamiek = na toediening aan proefdieren:
à Bepalen biologische beschikbaarheid
à Evalueren effecten
2
Van korte duur
3
Injectie
2
,Farmacokinetiek: wat gebeurt er met GM in lichaam?
ADME
o Absorptie
o Distributie
o Metabolisatie
o Excretie
Gebruik prodrugs in dermale applicatie à corticosteroïden
à Hogere permeabiliteit / lipofieler à makkelijker in huid
VI. Klinische studies
= bepalen van therapeutische activiteit van het kandidaat-GM na toediening aan proefpersonen
Start als in-vitro experimenten en dierproeven hebben aangetoond dat molecule activiteit bezit en
voldoende veilig is
Beperken van risico’s door in verschillende stappen te werken met toenemende complexiteit
FASE 1:
- 1ste toediening aan mensen
- 20-100 gezonde vrijwilligers (vaak mannen)
- Doel: veilig genoeg om te testen? Opsporen ernstige neveneffecten, limieten voor klinische
dosisrange vastleggen, ADME
FASE 2:
- 1ste toediening aan patiënten
- 100-300 patiënten uit doelgroep
- Doel: werkt het? (Therapeutische efficiëntie), safety/tolerability (korte termijnveiligheid), ADME
in doelgroep, vastleggen dosis
- studiedesign: placebo-gecontroleerd, double-blind, gerandomiseerd
FASE 3:
- 1000-3000 patiënten uit doelgroep
- Doel: efficaciteit en veiligheid in grote populatie, neveneffecten, vergelijking t.o.v. placebo/andere
therapie
VII. Registratieprocedure
= toestemming verkrijgen van overheden om product op de markt te brengen (EMA & FDA)
3
, à O.b.v. preklinische data en studieprotocol voor klinische studie beslissen overheden of
toestemming wordt verleend voor het testen van de molecule in proefpersonen
à Na klinische studie: indienen van dossier
à Overheid neemt beslissing of product wordt toegelaten op de markt
VIII. Post- marketing surveillance (farmaco-vigilantie)
= na commercialisatie: continue opvolging van gebruik + rapporteren van neveneffecten
Doel: opsporen van zeldzame ernstige neveneffecten
IX. Kwaliteitscontrole
= controle van grondstoffen, eindproducten, productieproces gebruikmakend van
gestandaardiseerde test-protocols
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper farma1234567890. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,39. Je zit daarna nergens aan vast.