Samenvatting Gedragswetenschappen GVB
- week 1. Psychologische theorieën over ouder worden
Ontwikkelingstaken van de ouderdom (Buijssen)
1. Afstand doen van oude rollen en opvattingen; relativeren
2. Accepteren onvolkomenheid (eigen) bestaan: gemiste kansen; onvervulde verlangens,
tekortschieten
3. Verwerken onafgewerkte (onverwerkte) zaken
4. Omgaan met afnemende vitaliteit en ziekte
5. Omgaan met nabije dood
Persoonlijkheidsontwikkelingen
1. Constructieve vorm (vooral hoger opgeleiden met partner)
o Goede verwerking van crises
o Weinig onafgewerkte zaken
o Tevredenheid, zelfwaardering en realistisch t.a.v. verleden/zelfbeeld
o Reele kijk op komende dood
o Goede persoonlijke contacten en maatschappelijk betrokken
2. Afhankelijke vorm
o Passiviteit
o Afhankelijk van echtgenoot/echtgenote
o Behoeftebevrediging dominant: ‘borrel en kaartjeleggen’
o Weinig engagement met anderen buiten gezin
o Ontwijkende houding t.o.v. de dood
3. Verdedigende vorm
o Extreme neiging om alles zelf te doen
o Terugverlangen naar verleden
o Strakke vermijding gedachte aan dood
o Geslotenheid in praten over relaties
o Weinig humor
4. Vijandige vorm
o Negatieve houding t.o.v. omgeving
o Weinig continuiteit in leven (breekpunten)
o Weinig geslaagd leven; geen acceptatie van de eigen levensloop
o Veel onafgewerkte zaken
o Negatief beeld t.o.v. ouder worden
o Veel bitterheid naar anderen; eigen teleurstelling wordt omgezet in negatieve
gevoelens t.o.v. anderen.
o Angst voor de dood; pessimisme
o Soms persoonlijkheidsproblematiek
5. Zelfverwerping
o Vijandige houding naar zichzelf
o Weerzin tegen het leven
o Levensloop van onvervulde ontwikkelingstaken
o Gevoel van nutteloosheid en overbodigheid
Verschil jongeren – ouderen
positief voor ouderen in relatie tot
o ze ervaren meer autonomie en controle en acceptatie
negatief voor ouderen in relatie tot
o minder doelgerichtheid, minder persoonlijke groei, minder sociale contributie
,aandachtspunten hoofdstuk 6, verpleegkundig zorgverlening aan ouderen
1. componenten van welbevinden
2. aanpassinsstrategieen (assimilatie, hardnekkig blijven volhouden)
3. het nut van levensverhalen (narratieve psychologie)
4. baltes (aanpassingsstrategieen= selecteren van aandachtsgebieden, verlies compenseren
met hulpmiddelen)
SOC model van Baltes
Proces van ouder worden is selectie, optimalisatie en compensatie
o selectie:
selecteren waarop je je wilt richten en waarin je je wilt ontwikkelen
o optimalisatie:
investeren in gedrag op hoger niveau van functioneren te behalen of de huidig niveau te
behouden.
o Compensatie
Processen waarmee mensen verlies of achteruitgang opvangen om toch zo goed mogelijk te
functioneren
Narratieve psychologie
De narratieve psychologie onderzoekt hoe mensen door het vertellen van hun verhaal en daarover
te reflecteren zichzelf kunnen helpen ontwikkelen[2] Met name het ordenen van emotioneel
geladen gebeurtenissen tot een samenhangend verhaal wordt geacht een genezende werking te
hebben. Die verhalen worden niet alleen verteld, maar bijvoorbeeld bijpsychotherapie ook bewerkt
om er een nieuwe wending aan te geven[4].
Volgens de narratieve psychologie gebeurt het menselijk denken, interpreteren, voorstellingen
maken, en het maken van morele keuzes in verhaalstructuren[5]. Mensen
zouden zinen betekenis ontlenen aan het doorgeven van hun belevenissen in de vorm van
vertellingen. Afzonderlijke gebeurtenissen worden echter niet vanzelfsprekend als verbonden bezien.
De verbindingen en opeenvolgingen krijgen in een zogenaamd 'proces van narrativering' vanuit
het subject een eigen vorm.
Het uitgangspunt voor dergelijke verhalen is echter niet het geheel van feitelijkheden en
het geloof eraan dat het werkelijk zo was. De narratieve psychologie beziet het vertelde subject als
ingebed in tijd en ruimte. Bijzondere aandacht gaat uit naar de wijze waarbij de
eigen identiteit wordt geconstrueerd. De vertellingen vormen een poging vanuit het heden om een
coherent betoog te houden dat bestemd is voor de toehoorders maar ook voor de verteller zelf. Door
zijn verhaal probeert de verteller de gebeurtenissen te ordenen en in het heden te plaatsen, zodat hij
kan anticiperen op de toekomst.
, Samenvatting Gedragswetenschappen GVB
- week 2 en 3, de oudere in de maatschappij: emancipatie en sociaal economische verschillen en de
gevolgen voor de gezondheid.
Gezondheidsverschillen
SES – sociaal economische status
o Lage SES loopt 30 jaar ‘achter’ bij hoge ses
o Steden ongezonder
o Concentratie van ongezondheid in achterstandswijken
o Mensen in achterstandswijken hebben 50% meer kans om voor hun 65e te overlijden dan
mensen in de betere wijken.
o Ongezondheid extra element in probleemcumulatie
Model van Lalonde (1974)
o Biologische factoren – geslacht, leeftijd, etniciteit
o Fysieke omgeving – wonen, werken, milieu
o Sociale omgeving - sociale positie, vrienden, familie
o Leefwijzen – voeding, bewegen, roken, drinken
o Gezondheidszorg – toegang, prijs, kwaliteit
Oorzaken: fysieke omgeving
o Werkomstandigheden
- zwaarder, stressvol
- minder veilig (ongelukken, schadelijke stoffen)
o Wonen, woonomgeving
- minder veilig verkeer
- minder ongevallen binnenshuis
- ongezonder binnenmilieu (vocht, afvalstoffen)
- criminaliteit
- weinig speel-, groen- en andere voorzieningen
Oorzaken: sociale omgeving
o Een sociaal netwerk beschermt! (zie ook LASA)
o Sociale steun
o Minder autonoom werk
o Fysieke en sociale buurtkenmerken
o Armoede: geldgebrek en stress
Oorzaken: leefwijzen.
o Een stresvoller bestaan (minder mogelijkheden om stress te vermijden)
o Mindere kwaliteit voeding
o Meer roken (als compensatie bij stress)
o Minder bewegen
o Alcohol (weinig verschil)
LASA; de belangrijkste bevindingen (LASA – groep specialisten in Amsterdam die deze vorderingen
volgen)
o Grote gezondheidsverschillen bij 65jr mannen (ses gerelateerd)
o Lage ses maakt vooral gebruik van eerstelijns gezondheidszorg; hoge ses van medisch
specialist.
o Hoge ses: groter netwerk, relatief meer niet – familieleden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Mvanderhogen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.