Inleiding in het Nederlandse recht
Algemene rechtswetenschap
Rixt Haaijer 2020-2021
,Recht in het algemeen
Hoofdstuk 1
Positief recht/objectief recht: het geheel van geldende rechtsregels op dit moment.
Subjectief recht: de bevoegdheid die iemand in een concreet geval aan een regel van
objectief recht ontleent.
Rechtsbronnen: bronnen waaruit het geldend recht als het ware voortvloeit
- de wet
- de jurisprudentie
- de gewoonte
- verdragen en sommige besluiten van volkenrechtelijke organisaties
Indelingen van het recht:
- nationaal en internationaal
- materieel en formeel
- publiekrecht en privaatrecht
- geschreven en ongeschreven
Monistisch systeem: rechtsregels uit een verdrag kunnen deel uitmaken van het nationale
recht zonder dat eerst een omzetting in nationaal recht nodig is.
Een besluit van internationale herkomst heeft voorrang op een nationale regel.
Materieel recht: regels die betrekking hebben op de rechten en plichten van personen in
hun onderling verkeer, zij zijn op de inhoud gericht.
Formeel recht: regels die betrekking hebben op het procesrecht.
Staatsrecht: bevat regels die betrekking hebben op de organisatie van de Staat en zijn
organen en op de bevoegdheden van die organen.
Bestuursrecht: heeft de juridische bestuursactiviteit van de overheid tot onderwerp.
Recht en staat
Hoofdstuk 2
Trias Politica: leer van Montesquieu. De staatsmacht moet worden gescheiden in drie
machten met bijbehorende organen en functies: de wetgevende macht, de uitvoerende
macht en de rechtsprekende macht.
In Nederland:
, - wetgevende macht: de regering en de Staten-Generaal tezamen (art. 81 GW).
- uitvoerende macht: de regering, gevormd door de koning en de ministers (art. 42 lid
1 GW)
Een besluit van de regering heet een Koninklijk besluit (KB). Dit kan een beschikking
(tegenover een individu) of een algemene maatregel van bestuur zijn (wanneer het
wetgeving betreft).
- rechtsprekende macht: beslechting van geschillen op basis van algemene regels
(art. 112 GW). De rechter is niet bevoegd om wetgeving te maken, maar hij mag aan
de staat wel een bevel geven om bestaande wetgeving uit te voeren.
→ Arrest: Urgenda
Urgenda, een stichting die zich bezighoudt met klimaatverandering, heeft bij de rechter
gevorderd de Staat te bevelen om de uitstoot van broeikasgassen te doen beperken. Op
grond van art. 2 en 8 EVRM, zou de Staat de zorgplicht schenden. De rechtbank heeft de
vordering van Urgenda toegewezen en in hoger beroep is het vonnis bekrachtigd. De Staat
is dus nu verplicht wetgeving in te voeren.
Checks and balances: bij checks gaat het om het houden van toezicht, terwijl met balances
is bedoeld dat er tussen de staatsorganen onderling een zeker machtsevenwicht is waarbij
bevoegdheden gelijkelijk worden gedeeld.
Democratie: staatsvorm waarbij burgers fundamentele invloed hebben op de overheid.
- directe democratie: de beslissingen worden rechtstreeks door de burgers genomen.
- representatieve democratie: de beslissingen worden tot stand gebracht via daartoe
bij de Grondwet aangewezen en vervolgens door de bevolking gekozen organen.
Constitutionele monarchie: in het staatsbestel is de plaats van de koning omschreven en
vastgelegd in de Grondwet, zijn positie is daarmee begrensd.
Beginsel van de rechtsstaat: de overheid is in elke hoedanigheid altijd onderworpen aan
wettelijke regels en rechtsbeginselen.
- legaliteitsbeginsel: elk overheidsoptreden moet berusten op een algemene regel,
deze moet te herleiden zijn tot de Grondwet.
Parlementaire stelsel: gaat over de verhouding tussen de regering en het parlement.
De kern is de vertrouwensregel; de regering moet de steun hebben van het parlement om te
kunnen regeren. Daarnaast dragen de ministers tegenover beide Kamers
verantwoordelijkheid voor het door hem gevoerde beleid en is verplicht zich daarover te
verantwoorden, ministeriële verantwoordelijkheid.
2 rechten van beide Kamers:
- recht van interpellatie (art. 68 GW)
- recht van enquête (art. 70 GW)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rixthaaijer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.