Kenmerken van de staat:
- een territorium
- met daarop een gemeenschap mensen
- waarover gezag wordt uitgeoefend
- door een organisatie
Staatsrecht: Het recht dat ziet op inhoud en functioneren van de staat, het bevat regels
over de bevoegdheden van de staatsorganen.
Soevereiniteit:
- Externe: Internationaal-rechtelijk. De staat is een zelfstandige entiteit waarbij derde
staten erkenning uitspreken.
- Interne: Nationaal-rechtelijk. Aangegeven wordt dan waar de bron van het
overheidsgezag ligt, dan wel waar het hoogste gezag ligt.
1. volkssoevereiniteit
2. ‘the sovereignty of parliament’
Staatsvormen:
- De eenheidsstaat: al het gezag ligt bij één centrale autoriteit.
- De federale staat: een structuur waarbij er sprake is aparte deelstaten met eigen
grondwettelijke beschermde bevoegdheden.
- De confederatieve staat: een samenwerking tussen verschillende soevereine staten
op grond van een verdrag.
Kenmerken rechtsstaat (Nederland):
- Het legaliteitsbeginsel: de overheid kan slechts optreden op de grondslag van
algemene democratische regels.
- Scheiding van machten: wetgeving, uitvoering en rechtspraak. (trias politica)
- Onafhankelijke en onpartijdige rechters
- De fundamentele rechten moeten worden geëerbiedigd
- De sociale rechtsstaat
Democratie: Uitgangspunt is dat een volk de uiteindelijke zeggenschap heeft, in ieder geval
via regelmatige en geheime verkiezingen.
- Directe democratie: De burgers kunnen rechtstreeks invloed uitoefenen op
besluiten van de staat. (bijv. volksvergaderingen, volksinitiatieven, referenda en
burgerinitiatieven)
Onderscheid referendum:
- Decisief referendum: De uitkomst van het referendum is bindend.
- Consultatief referendum: Het is raadgevend en er kan van worden
afgeweken.
- Facultatief referendum: Het houden ervan is niet verplicht voorgeschreven.
, - Indirecte democratie: Een bevolking heeft op onrechtstreekse wijze, via gekozen
vertegenwoordigers, deel aan de publieke besluitvorming.
Onderscheid:
- Formele democratie: de open democratische spelregels staan centraal.
- Materiële democratie: een democratisch systeem moet zichzelf verdedigen
tegen ondemocratische groepen.
Presidentiële democratie: Naast een democratisch verkozen parlement is er ook een direct
gekozen president, die tegenover het parlement een eigen mandaat heeft en eigen specifiek
omschreven bevoegdheden bezit. (bijv. de Verenigde Staten van Amerika)
Parlementaire democratie: Een regering heeft geen eigen direct kiezersmandaat, maar
komt tot stand door en berust op het vertrouwen van het parlement. (bijv. Nederland)
Een tussenvorm is een semi-presidentieel model. De president wordt weliswaar direct
gekozen en bezit een aantal eigen bevoegdheden, maar de regering wordt verder gevormd
onder leiding van een door de president benoemde premier. (bijv. Frankrijk)
Parlementaire stelsels:
- Monisme: Er is sprake van een nauwe band tussen regering en parlement.
- Dualisme: Er is een duidelijke scheiding tussen regering en parlementaire
meerderheid.
Scheiding van machten:
- de wetgever
- de uitvoerende macht
- de rechterlijke macht
Toekennen van bevoegdheden:
- Attributie: de wetgever kent aan een orgaan van een publiekrechtelijk lichaam een
nieuwe eigen bevoegdheid toe, die door dat orgaan zelfstandig kan worden
uitgeoefend.
- Delegatie: een orgaan draagt de eigen bevoegdheid over aan een ander orgaan dat
deze bevoegdheid gaat uitoefenen.
- Mandaat: de mandataris oefent de toegekende bevoegdheid uit onder
verantwoordelijkheid en gezag van de mandans.
Hoofdstuk 2: Grondwet
Doelstellingen van de herziening van de Grondwet in 1848:
- het actualiseren van de Grondwet
- het moderniseren van taalgebruik en terminologie
- het deconstitutionaliseren van een aantal kwesties
Vernieuwing Grondwet 1983: Betreft het eerste hoofdstuk, nieuwe grondrechten
toegevoegd en bestaande rechten uitgebreidt. Het is niet gelukt om staatkundige
vernieuwing te realiseren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rixthaaijer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.