Een goede samenvatting van alle stof van biologie van heel havo 4 én havo 5. Informatie komt van lesmateriaal 'biologie voor jou', maar is ook afkomstig uit de examenbundel van 'examengevat' én YouTube video's van Biologie met Joost. Alles komt er in voor wat dus voor een goede voorbereiding zorg...
Homeostase
Homeostase= het constant houden van het interne milieu
(lichaamstemperatuur)
Cellen
- Cel= kleinste bouwsteen + alle genetische informatie
Inhoud cel:
- Cytoplasma= inhoud van een cel (celkern)
- Celmembraan= om een cel heen
- Celwand= beschermende laag om celmembraan (planten, schimmels,
bacteriën)
Indeling van cellen:
1) Prokaryoten= eencellig / geen celkern
- Plasmiden: kleinere DNA moleculen (codeert eigenschappen +
genetische informatie)
2) Eukaryoot= meercellig / wel celkern
- Andere organellen (= deel van een cel, specifieke bouw en
functie)
Eurkaryoten hebben de volgende organellen:
- Celkern (chromosomen)
- Endoplasmatisch reticulum (ER)= netwerk va membranen:
speelt rol bij aanmaken + transporteren van eiwitten
- Ribosomen= kleine bolletjes die informatie van het RNA lezen
en zorgen voor opbouw eiwitten
- Golgisysteem: bewerkt eiwitten uit het ER: opgeslagen +
transporteren
- Vacuolen: kleine holten in cel -> slaat bouwstenen op
- Mitonchondriën= leveren cel energie
Cellen van een plant
- Plastiden (= kleurstofkorrels + bladgroenkorrels + zetmeelkorrels)
- Vacuole
Cellen van dieren
- Lysosomen (bevat enzymen): afbreken van eiwitten, koolhydraten en
vetten
- Ribosomen: opbouwen van stoffen
- Trilharen: waarnemen van omgevingssignalen
Bacterie= micro-organisme dat uit één cel bestaat (prokaryoot)
-> Stofwisseling: voortplanten via celdeling (snel vermeerderen)
, 2
Behandelbaar met antibioticum, nadeel: veelvuldig gebruik = bacterie
resistent
Virus= geen levend organisme (kern DNA/RNA)
-> Geen eigen stofwisseling: koppelen zich vast aan levend organismen,
infecteren eigen erfelijk materiaal, virus bepaald stofwisseling van
gastheer = ziekte (alleen vermeerderen in levende cel)
Niet behandelbaar met antibioticum
Zelfregulerend vermogen= cellen die zich voortdurend delen om oude
cellen te vervangen/herstellen
-> Homeostase
Receptoren= eiwitten die signalen van binnen en buiten een cel kunnen
waarnemen (alles in evenwicht)
- Interne norm (= waarde die normaal is voor een bepaalde factor)
Afwijking? -> terugkoppeling
Negatieve terugkoppeling= toename remt het proces
Positieve terugkoppeling= toename versterkt het proces
Transport
Stoffen in en uit cel getransporteerd
Celmembraan zijn semi-permeabel (half doorlaatpaar)
Permeabel membraan= volledig doorlaatbaar (actief + passief
transport, planten/schimmels)
Diffuse= passief transport van moleculen die
klein genoeg zijn om door een membraan te gaan
(CO2) -> Van hoge concentratie naar lage
concentratie
Osmose= diffusie van water door semi-
permeabel membraan (laat water door/geen
opgeloste stoffen)
- Osmotische waarde= aantal deeltjes per volume per eenheid
- Celmembraan zet uit en drukt cel tegen celwand
= Osmotische druk (op plantencellen= turgor)
Hoogste OW= hypertonisch
Laagste OW= hypotonisch
Gelijke OW= isotonisch
Plasmolyse= wanneer osmotische waarde hoger is dan in omgeving dan
die van celwand
-> Celmembraan laat celwand los
Actief transport= cellen vervult zeer actieve taak om stoffen te
vervoeren (transporteiwitten)
- Exocytose= uitscheiding van stoffen
- Endocytose= transport membraan
, 3
Assimilatie en dissimilatie
Assimilatie= van kleine moleculen naar grote moleculen (opbouw +
vorming organische stoffen)
-> Aanmaak bouwstoffen/brandstoffen/reservestoffen/enzymen
In planten: koolstofassimilatie (fotosynthese)
- ATP= vorm om energie in vast te leggen (glucose)
- Chloroplasten: bladgroen absorbeert alle golflengte -> energie van
geabsorbeerde licht
= fotosynthese (alleen bij autotrofe organismen)
Voortgezette assimilatie= grotere moleculen worden opgebouwd uit
glucose en andere stoffen
Dissimilatie= van grote moleculen naar kleine moleculen (afbraak
organische moleculen
Levert energie op: vorm ATP (gevormd in mitonchondriën, uit ADP)
- Energie omzetten in spieroefeningen
2 soorten dissimilatie
1) Aerobe dissimilatie= verbranding met zuurstof
- Doel: energie vrijmaken
- Glucose moleculen volledig afgebroken tot koolstofdioxide +
water moleculen
2) Anaerobe dissimilatie= verbranding zonder zuurstof (gisting)
- 2 typen gisting: alcoholgisting + melkzuurgisting
Enzymen= eiwitten zorgen voor versnelde processen (katalysator) -> in
ons lichaam of voedsel
Enzymactiviteit= snelheid waarmee een enzym de reactie versneld
-> Optimumkromme: punt waarop reactie het best verloopt (perfecte
enzymenactiviteit)
A2: Stofwisseling van het organisme
Ademhaling
Ademhalingstelsel
= longen +
luchtwegen
- Gaswisseling=
opname van gassen
uit de lucht + afgifte
gassen aan de lucht
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper geerteherbers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
