Samenvatting
Samenvatting gedragswetenschappen jaar 2
- Instelling
- Hanzehogeschool Groningen (Hanze)
Dit is de samenvatting van de opgegeven leerstof van het vak individu en maatschappij jaar 2 onderwerp gedragswetenschappen
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 41 pagina's
Voorbeeld 4 van de 41 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Week 1Het begrip persoonlijkheid slaat op de psychologische eigenschappen die een
zekere continuïteit verlenen aan het gedrag van een individu in verschillende
situaties en op verschillende momenten. Dit hoofdstuk bevat een aantal
theoretische verklaringen over wat persoonlijkheid precies is. Bepaalde theorieën
zijn geschikt voor specifieke problemen en situaties:
- Als je snel een overzicht wil krijgen van de huidige
persoonlijkheidskenmerken van een individu kom je een heel eind met een
van de theorieën over temperamenten, trekken of typen.
- Als je een manier zoekt om iemand te begrijpen en je deze persoon
beschouwt als een zich ontwikkelend, veranderlijk wezen, ben je
waarschijnlijk het best geholpen met de psychodynamische, de
humanistische of de sociaal-cognitieve persoonlijkheidstheorieën
- Als je geïnteresseerd bent in hoe individuen elkaar begrijpen wil je graag
weten welke ideeën mensen over elkaar hebben. Dan ben je op zoek naar
hun impliciete persoonlijkheidstheorieën
- En als je je afvraag of mensen elkaar overal te wereld op dezelfde manier
begrijpen zal je interesse vooral uitgaan naar het crossculturele onderzoek
naar de persoonlijkheid.
Door welke krachten wordt de persoonlijkheid gevormd?
Persoonlijkheid maakt ons niet alleen menselijk, door onze persoonlijkheid
verschillen we ook van alle andere mensen. De persoonlijkheid wordt gevormd
door de gecombineerde krachten van biologische, situationele en psychische
factoren, die allemaal in een context van sociaal-culturele factoren en
ontwikkelingsfactoren zijn ingebed. Wanneer twee mensen onder zo’n enorme
druk komen te staan, gaan ze elkaar aanvallen. Bevolkingsgroepen wijzen een
schuldige aan voor armoede of ervaren ongelijkheid. Dit zijn voorbeelden van wat
Freud verplaatsing of displacement van agressie noemde. Displacement van
agressie is niet de enige menselijke eigenschap die in onze biologie lijkt te zijn
ingebouwd. Ook seksueel genot lijkt te zijn ingebouwd bij ons.
Onze hersenen lijken te bestaan uit een verzameling ‘modulen’ waarvan elk zich
heeft gespecialiseerd in de realisatie van een specifiek doel. De manier waarop
ons motief ons beïnvloed, vormt bovendien een deel van de eenheid die we
‘persoonlijkheid’ noemen.
Niet alles kan aan de hand van biologie en evolutie worden verklaard. Ons
gedrag wordt voor een belangrijk deel gevormd volgens de principes van
behavioristische conditionering, cognitief leren en sociale psychologie. Veel
theoretici leggen de nadruk op ervaringen uit de vroege jeugd, dat die invloed
hebben op het gedrag. Omgevingsinvloeden zijn net zo belangrijk dat alle andere
effecten, met inbegrip voor alle aangeboren eigenschappen, door deze invloeden
worden overstemd.
De effecten van nature De dimensie introvert-extravert is een voorbeeld van
een beschrijvende persoonlijkheidskenmerken of karaktertrekken van een
individu. Andere theorieën, zogenoemde procestheorieën gaan verder dan
beschrijven alleen en verklaren de persoonlijkheid in termen van de interne
persoonlijkheidsprocessen (motivatie, perceptie, leren en ontwikkeling) en op
basis van bewuste en onbewuste processen.
,Samenvatting vanuit het boek:
We kunnen de persoonlijkheid beschouwen als de ‘standaardinstellingen’ voor
ons unieke patroon van motieven, emoties en percepties. Tot de persoonlijkheid
behoren aangeleerde schema’s waarmee we onszelf en onze wereld begrijpen.
Persoonlijkheid heeft ook diepe evolutionaire wortels (zoals te zien is in
displacement van agressie). Uit de neurowetenschappen komen aanwijzingen
naar voren dat de biologie van de persoonlijkheid bestaat uit een verzameling
hersenmodules, die elk aan een ander doel zijn aangepast. De persoonlijkheid
omvat echter ook nurture, dat wil zeggen leerprocessen aangedreven door de
omgeving, zoals te zien is aan het effect van de positie in het gezin op de
persoonlijkheid. In het hoofdstuk wordt een belangrijk onderscheid gemaakt
tussen persoonlijkheidseigenschappen (disposities) en persoonlijkheidsprocessen.
Voor een volledig inzicht in de persoonlijkheid hebben we zowel dispositionele
theorieën als procestheorieën nodig. Je hebt geen theorie over persoonlijkheid
nodig om gewoon gedrag te verklaren. Een goede theorie is echter van nut voor
het verklaren van ongewoon gedrag en excentrieke mensen. De meest
voorkomende theorieën kunnen als volgt worden ingedeeld: dispositionele
theorieën (waarin karaktertrekken en temperament centraal staan),
psychodynamische theorieën, humanistische theorieën en sociaal-cognitieve
theorieën.
Uit welke blijvende patronen of disposities bestaat onze persoonlijkheid?
Jaren terug maakte men al onderscheid tussen vier temperamenten. Dit
onderscheid was gebaseerd op een theorie van Hippocrates, die dacht das ons
temperament werd bepaald door de verhouding tussen vier humores, oftewel
lichaamssappen
Humores Bron Temperament
Bloed Hart Optimistisch (monter)
Cholè (gele gal) Lever Cholerisch (licht
ontvlambaar)
Melancholè (zwarte gal) Milt Melancholiek
(depressief)
Flegma (slijm) Hersenen Flegmatisch (traag)
Volgens alle dispositionele theorieën bestaat er een kleien groep van
persoonlijkheidskenmerken die temperamenten, karaktertrekken of typen
worden genoemd; het individu vertoont met betrekking tot deze kenmerken
gedurende zijn hele leven een consistent beeld. Dispositionele theorieën is een
algemene term die temperament, karaktertrekken en typebenadering van de
persoonlijkheid omvat.
Psychologen definiëren temperament als de biologisch bepaalde disposities die
al in de vroege jeugd waarneembaar zijn en die de snelheid en intensiteit van
emotionele reactie en de overheersende stemming van een individu bepalen. Ze
vermoeden dat het temperament wordt bepaald door de verhouding waarin
bepaalde chemische stoffen in de hersenen voorkomen, oftewel de
neurotransmitters.
Karaktertrekken zijn stabiele persoonlijkheidskenmerken waarvan men aanneemt
dat ze zich in het individu bevinden en die in verschillende omstandigheden
,bepalend zijn voor zijn of haar gedachten en handelingen. We zouden
karaktertrekken kunnen beschouwen als het product van verborgen
psychologische processen. Temperament kunt beschouwen als de basis van de
persoonlijkheid, die diep in onze individuele biologische aard is geworteld.
Karaktertrekken kun je vervolgens beschouwen als een meerdimensionale
structuur die op de basis van temperament rust, maar die zich later ontwikkelt en
die sterk door ervaringen en door psychologische processen in de persoon wordt
beïnvloed.
De ‘grote vijf’ karaktertrekken: de vijf-factorentheorie
- Open-nieuwsgierig vs gesloten-ongeïnteresseerd.
- Betrouwbaar-georganiseerd vs onbetrouwbaar-chaotisch
- Dominant-extravert vs ondergeschikt-introvert
- Warm-vertrouwend vs koel-achterdochtig
- Gelijkmatig-zelfverzekerd vs nerveus-temperamentvol
Als hulpmiddel om deze vijf dimensies te onthouden kun je OCEAN gebruiken,
oftewel Open, Consciëntieus, Extravert, Aangenaam en Neurotisch. Volgens
onderzoekers is er nog een zesde persoonlijkheidsdimensie. De zesde dimensie,
ook wel de H-factor (honesty-humility) genoemd, word eerlijkheid of integriteit
genoemd en heeft vetrekking op de mate waarin personen oprecht, rechtvaardig
en bescheiden zijn en hebzucht vermijden. Een minpunt van deze
karaktertrekken theorie is het probleem van de selffulfilling prophecy. Mensen
die eenmaal het stempel van een bepaalde trek hebben gekregen, gaan zich
daarnaar gedragen en worden daardoor belemmerd in hun pogingen om te
veranderen.
Op welke manier helpen mentale processen bij het vormen van onze
persoonlijkheid?
Om de psychische klachten te begrijpen die aan de karaktertrekken ten
grondslag liggen, moeten we ons richten op theorieën waarbij processen worden
bestudeerd die bepalend zijn voor de menselijke persoonlijkheid. In het bijzonder
zullen we drie soorten ’procestheorieën’ onderzoeken. De psychodynamische
theorie, de humanistische theorie en de sociaal-cognitieve theorie. Hoewel
volgens elk van de procestheorieën verschillende krachten in de persoonlijkheid
aan het werk zijn, is de persoonlijkheid volgens elk van deze theorieën het
resultaat van zowel interne psychische processen als sociale interacties. De
psychodynamische persoonlijkheidstheorie richt onze aandacht op
motivatie, met name op motieven vanuit het onbewuste en op de invloed van
ervaringen uit vroege jeugd op onze geestelijke gezondheid. De humanistische
legt het accent op het bewuste en op de huidige subjectieve realiteit: op onze
overtuigingen en de manier waarop we onszelf zien in relatie tot anderen.
Volgende de sociaal-cognitieve theorie wordt onze persoonlijkheid beïnvloed
door leren, perceptie en sociale interacties.
Freud legde de grondslagen voor de psychoanalyse. Volgens Freud is het
onbewuste de bron van alle impulsen, drijfveren en conflicten in de
persoonlijkheidsontwikkeling van een mens. In de psychoanalytische theorie
van Freud wordt gesteld dat de persoonlijkheid ontstaat uit onbewuste
begeerten, conflicten en herinneringen. Ervaringen uit de vroege jeugd hebben
eveneens een sterke invloed op de persoonlijkheid; hierbij maakt het kind
, voorspelbare psychoseksuele fasen door, waarbij conflicten onbewust worden
verwerkt. Freud meende dat de persoonlijkheid uit drie belangrijke structuren
bestaat: het id (het reservoir van onbewuste begeerten), het ego (het
grotendeels bewuste deel van de geest) en het superego (dat het geweten en
het ego-ideaal bevat). Een deel van het ego, waartoe ook de ego-
afweermechanismen behoren, werkt buiten het bewustzijn. Verdringing kan
tot disfunctionele seksuele relaties leiden en tot het onvermogen om openlijk om
te gaan met anderen die een onderdrukt ideaal of gevreesde persoon
symboliseren. Naar de ego-afweermechanisme fantasie en onderdrukking heb je
ook nog, ontkenning, rationalisatie, reactieformatie verschuiving, regressie,
sublimatie en projectie
De acties van de onbewuste geest worden in beweging gezet door
psychologische energie. Zo kan de energie van seksuele drijfveer zich
rechtstreeks uiten in seksuele handelingen, maar ook indirect in grapjes of
creativiteit. Deze drijfveer noemde Freud Eros. De energie achter een drijfveer
noemde Freud libido.
De psychoseksuele ontwikkelingsstadia zijn opeenvolgende instinctieve patronen
waarbij genot telkens met een ander deel van het lichaam wordt geassocieerd:
orale, anale, fallische, latentiefase en als laatste de genitale fase. De theorie van
Freud heeft buitengewoon veel invloed gehad. Toch is er ook kritiek op: hij zou
wetenschappelijk onbetrouwbaar zijn, een slechte basis voor voorspellingen
vormen en onrechtvaardig zijn ten opzichte van vrouwen. Uit de moderne
psychologie komen eveneens aanwijzingen naar voren dat de onbewuste geest
minder intelligent en doelgericht is dan Freud aannam. Andere theorieën zoals
die van Jung en Horney, gingen er eveneens van uit dat de persoonlijkheid een
dynamisch proces is waarbij sterke en vaak tegenstrijdige motieven en emoties
een rol spelen. Elk van deze neufreudianen accentueer echter verschillende
aspecten van de persoonlijkheid. Volgens Jun hebben mensen, naast het
persoonlijke onderbewuste ook een collectief onderbewuste. Dit is een reservoir
van de gemeenschappelijke instinctieve herinneringen, archetypen ( de beelden
die je terugvindt in sprookjes in de literatuur en de beeldende kunst). genaamd.
Hij veronderstelde ook dat mensen in bepaalde persoonlijkheidstypen vallen, die
vooral worden gekenmerkt door neigingen tot introversie en extraversie. Horney
legde een verband tussen bepaalde maatschappelijke rollen en
persoonlijkheidsverschillen tussen mannen en vrouwen. Een geblokkeerde
ontwikkelingen kan leiden tot angsten en psychische stoornissen. Erikson stelde
een uitgebreide theorie over persoonlijkheidsontwikkeling op waarin hij de fasen
door het hele leven heen vouwt. Zo blijft je persoonlijkheid zich tot ver in de
volwassenheid zich ontwikkelen.
Volgens de humanistische persoonlijkheidstheorieën worden mensen van nature
in de richting van zelfactualisatie gedreven. Deze neiging kan echter door
ongezonde omstandigheden en perceptie worden onderdruk. De persoonlijkheid
wordt door positieve behoefte veranderd. Maslow legde de nadruk op een
hiërarchie van behoeften, wat betekend dat de kans dat iemand zelfactualisatie
streeft, groter is als in de elementaire behoefte is voorzien. Maslow stelt dat onze
behoeften in volgorde van prioriteit zijn gerangschikt: eerst de biologische
behoeften, dan veiligheid, liefde, respect en uiteinde de behoefde aan
zelfactualisatie. Roger zei dat de volledig functionerende persoon een
positief zelfconcept heeft dat congruent is met de werkelijkheid, terwijl,
psychische stoornissen uit incongruentie ontstaan. Een sterk gevoel van
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper laurachantal. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,74. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 56326 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen