Samenvatting
Samenvatting van elke hoorcollege met kennisclips
- Instelling
- Universiteit Utrecht (UU)
Samenvatting van elke hoorcollege met kennisclips inclusief stappenplan
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 16 pagina's
Voorbeeld 3 van de 16 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
ISBR belangrijkste puntenWeek 1 Beginselen van de democratische rechtsstaat
Besluit
Overheid kan op verschillende manieren handelend optreden;
Hierin gaat het meestal om het publiekrechtelijk handelen, art. 1:3 lid 1 Awb. Deze besluiten
staan vast, iedereen is hieraan gehouden. De binding houdt in dat de gelding van het besluit
niet afhankelijk is van de instemming van degene tot wie het besluit is gericht.
Enkele voorbeelden staan in lid 2 en lid 4, ook zijn er nog algemeen verbindende
voorschriften en plannen.
Trias politica
Volgens het model van Montesquieu bestaan er in een goede staatsinrichting drie machten:
- Wetgevende macht die belast is met het scheppen van nieuw recht, oftewel de
volksvertegenwoordiging.
- Uitvoerende macht, brengt dit recht in de praktijk, oftewel de regering
- Rechtsprekende macht, controleert de toepassing van het recht, de rechters
Rechtsstaat
Rechtsstatelijke vereisten: Ook de beginselen van democratische rechtsstaat
- Legaliteitsbeginsel. Elk overheidsoptreden moet binnen grenzen van het recht
blijven en een wettelijke grondslag hebben
- Machtsverdeling, trias politica mogen niet in één hand rusten.
- Grondrechten, fundamentele rechten en vrijheden, gewaarborgd in een wet.
- Rechterlijke controle, de burger dient ernaartoe kunnen gaan
- Democratiebeginsel
Democratische rechtsstaat
Klassiek liberale rechtsstaat: onbelemmerde concurrentie leidt tot een fair eindresultaat,
indien voldaan is aan de eisen van gelijkheid voor de wet en het privilege verbod.
De problemen van zo’n rechtsstaat zijn:
- Gelijkheid voor de wet onvoldoende garantie voor eerlijke competitie
- Kiesrecht afhankelijk voor het inkomen.
Problemen democratische rechtsstaat:
- Als een wet per definitie op een democratische wijze tot stand komt, betekent
dat niet dat die wet ook deugt.
- De instabiliteit van een land of het sociaaleconomische ontwikkelingsniveau
kunnen een belemmering vormen.
- Een soms moeizame verhouding tussen democratische-rechtsstatelijke eisen
enerzijds en effectief overheidsoptreden anderzijds (bureaucratie).
- Terrorisme kan voorkomen, maar dan dient de privacy ernstig worden
geschonden te worden.
,Sociale rechtsstaat
- Klassiek-sociaal: de competitie is gezien de grote verschillen in uitgangspositie
niet eerlijk en biedt daarom ook geen gelijke kansen
- Verzorgingsstaat: een staat die poogt op allerlei terreinen de voorwaarden te
scheppen voor ontplooiing van de mens.
Problemen sociale rechtsstaat:
- ‘De terugtred van de formele wetgever’, de democratische legitimatie van het
overheidshandelen is verminderd
- Door een enorme groei aan overheidstaken het toezicht op de naleving van de
regels af
- Volksvertegenwoordiging kan ook niet aan ieders wensen voldoen.
- Globalisering
Constitutie
- Het begrip wet heeft niet alleen betrekking op de oorsprong van regels in een
wetgevend orgaan, maar ook op de inhoud van de regels, wetten moeten
namelijk aan bepaalde kwaliteitseisen voldoen.
- Rechtsstatelijkheid: de wetgever moet door het recht gebonden kunnen worden,
hiervoor zijn constitutie.
- Het onderscheid tussen constitutie en wet is belangrijk:
o Constitutie: het geheel van regels dat de grondslagen van het staatsbestel
bevat.
o Grondwet: een wet hoger rechtskarakter. Kan ‘rigid’ of ‘flexible’ zijn
(moeilijk of makkelijk te wijzigen).
De Awb
Speelt een grote rol bij het uitwerken van het legaliteitsbeginsel op het terrein van het
bestuurlijk optreden. Doelstellingen: Systematiek en eenheid.
De regering
Art. 42 lid GW, bepaalt regering.
Art. 47 GW, bepaalt door wie besluiten worden ondertekend.
‘De kroon’ is een ouderwetse manier om de regering aan te duiden.
Vereisten van democratie
- Actief en passief kiesrecht
- Recht om politieke macht na te streven
- Grondrechten
- Openbaarheid van besluitvorming en meerderheid bij besluitvorming
- Volksvertegenwoordiging hebben invloed op besluitvorming vooraf en controle
achteraf
- Rechten van minderheden worden ook gerespecteerd
, Week 2 Democratie
3 regeringsvormen:
- Presidentieel stelsel
- Parlementair stelsel
- Conventioneel stelsel (uitgestorven behalve in Zwitserland)
Presidentieel stelsel
- Zeer strikte scheiding van wetgevend en uitvoerende macht
- Uitvoerende macht gevormd door regering en president, de wetgevende macht
gevormd door de volksvertegenwoordiging.
- Zowel de regering als de volksvertegenwoordiging hebben een democratische
legitimatie
- Geen sprake van een vertrouwensrelatie tussen volksvertegenwoordiging en
regering, kunnen elkaar dus niet ontbinden
Parlementair stelsel
- Alleen parlement door verkiezingen aangewezen
- Regering heeft het vertrouwen van parlement nodig
- Vertrouwensrelatie, leden van de regering zijn verantwoording schuldig aan
parlement wassen neus
- Regering indirect gelegitimeerd omdat zij voortkomt door een meerderheid van
het parlement
Conventioneel stelsel
- Rousseau
- Volkssoevereiniteit hoogste goed, beide machten bij volksvertegenwoordiging
- Ministers direct gekozen via parlement
- Systeem heeft gebrek aan checks and balances, een systeem van
machtsevenwicht en onderlinge controle
Dus de machtenscheiding is bij presidentieel stelsel zeer strikt, bij parlementair gematigd en
bij conventioneel niet aanwezig. De democratische legitimatie van de uitvoerende macht is
in het presidentieel stelsel zeer groot, parlementair vrij zwak en bij conventioneel weer
groot.
Vertrouwensregel (1868)
Is een ongeschreven regel omdat
- De regel werd door de regering bij de Grondwetsherzieningen verankerd in het
staatsrechtelijk bewustzijn geacht.
- Het biedt een zekere interpretatieruimte die voorkomt dat ministers en kabinetten
vallen
- Richt zich tot de persoon die het ambt bekleedt
Ministeriële verantwoordelijkheid
- Ministeriele verantwoordelijkheid ligt bij het ambt
o Drie soorten verantwoordelijkheid: civiel, strafrechtelijk en politiek
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper loekslob. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 56326 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen