Samenvatting
Samenvatting Maatschappijleer Rechtsstaat
Samenvatting Maatschappijleer Rechtsstaat
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
RechtsstaatIdee en oorsprong van de rechtsstaat
Nederland is een democratische rechtsstaat. Dit zorgt voor zekerheid onder de burgers. Ze
kunnen meedoen aan verkiezingen en hebben zo invloed en ze worden beschermd tegen de
machthebbers. Een rechtsstaat is dus een staat waarin burgers met burgers met grondrechten
worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid. Ook is Nederland
een sociale rechtsstaat, er zijn wetten die de welvaart en het welzijn van de burgers
bevorderen. In een rechtsstaat is er sprake van vertrouwen en wederkerigheid. Die zorgen
samen voor rechtszekerheid. De rechtstaat is ontstaan doordat er twee eeuwen lang een
ongelukkige sfeer heerste in Europa, dit kwam deels door de enorme macht die de koning had,
dus werd er naar verlichting gezocht. De rechtsstaat was deze verlichting.
Wat is een rechtsstaat?
Een rechtsstaat is een staat waar burgers door wetten worden beschermd tegen de staatsmacht.
De staat heeft hierbij het geweldsmonopolie, maar door het legaliteitsbeginsel, wat er voor zorgt
dat de overheid zich ook aan de wet houdt, worden de burgers alsnog beschermd. Een ander
belangrijk kenmerk van een rechtsstaat is de trias politica, de scheiding der machten. De
scheiding der machten houdt in dat de wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht geen
invloed op elkaar kunnen hebben, waardoor er geen vriendjespolitiek ontstaat en de burgers
geen kans meer hebben op een eerlijke behandeling.
Hoe is de rechtsstaat ontstaan?
In de zeventiende eeuw (en daarvoor) had een vorst vaak vrijwel onbeperkte macht. Een typisch
voorbeeld hiervan was de Franse koning Lodewijk XIV, die zich als absoluut vorst presenteerde
met het argument van het droit divin: hij had die macht van God gekregen. Ook gold traditie als
rechtvaardiging: de machthebber hoorde nou eenmaal alle macht te hebben.
Vanuit de verlichtingsideeën uit de achttiende eeuw en verschillende revoluties die deze
gedachten meenamen, ontstond een roep om rechten voor de burger, waaronder bescherming
tegen de overheid. Filosofen kwamen met ideeën als scheiding van machten (een koning moest
bijvoorbeeld niet én rechtspreken én wetten maken) en macht moest op verstand gebaseerd zijn.
Dit was het begin van de rechtsstaat – al was de staatsinrichting nog niet helemaal te vergelijken
met de rechtsstaat zoals die tegenwoordig bestaat.
De eerste rechtsstaten
Grondwet en grondrechten
Ontstaan van de Grondwet
In 1798 ontstond de Staatsregeling van de Bataafse Republiek, een voorloper van de grondwet.
Het ontstond door de Franse Revolutie – de Bataafse Republiek was in feite een vazalstaat van
de Franse Republiek – en hield in dat iedere burger gelijk is voor de wet en grondrechten heeft.
In 1814 werd Nederland een constitutionele monarchie, dit houdt in dat het een koninkrijk met
, een grondwet is – Koning Willem I had geen absolute macht meer. Ook werd er een parlementair
stelsel ingevoerd in de vorm van een Staten-Generaal.
Pas in 1848 besloot Thorbecke de grondwet aan te passen om de koning onschendbaar te
verklaren, de ministers werden verantwoordelijk voor de wetgeving. Er was sprake van een
democratie, maar alleen mannen die een betaald bedrag konden betalen kregen
(census)kiesrecht.
Volgens Thorbecke moest de staat zorgen dat de burgers vrijheid hadden en de burgers moesten
individueel besluiten hoe ze gelukkig konden leven. Er ontstond een arbeidersbeweging, die voor
alle burgers kiesrecht opeisten. Ook vond de klassenstrijd plaats en de vrouwenbeweging kwam
op. De sociale onrust zorgde voor een wijziging van de grondwet. In 1917 kregen de mannen
algemeen kiesrecht en in 1919 kregen ook de vrouwen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) werden bijna alle grondrechten van de burgers
overschreden; burgers werden gediscrimineerd, afgeluisterd en waren niet meer veilig. Na de
oorlog werd de grondwet weer toegepast en in 1983 werden er nieuwe wetten ingevoerd.
Wat staat er in de Grondwet?
In de grondwet staan de rechten van de burgers en de rechten van de staat in het land. De
klassieke en sociale grondrechten bestaan uit vrijheid en gelijkheid voor de mens. De volgende
vormen de klassieke grondrechten:
Gelijke behandeling houd in dat iedereen gelijk is, dus dat niemand gediscrimineerd mag worden
wegens godsdienst of geloofsovertuigingen, ras of welke andere grond dan ook. Persoonlijke
vrijheid houd onder andere in dat je recht hebt op privacy, iedereen heeft zijn eigen persoonlijke
levenssfeer en zijn eigendommen. De wet van onaantastbaarheid van het lichaam behoort tot de
persoonlijke vrijheid, je mag niet zomaar gemarteld worden of medische onderzoeken
ondergaan. Je hebt ook de vrijheid van godsdienst en onderwijs. Politieke vrijheid houd in dat je
algemeen kiesrecht hebt, maar ook de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van drukpers, het
recht om verenigingen op te richten en vergaderingen organiseren.
De sociale grondrechten zijn als het ware de subonderwerpen van de klassieke grondrechten en
zijn in 1983 toegevoegd aan de wet. Dit valt allemaal onder de sociale grondrechten:
– Werkgelegenheid
– Bescherming van de positie van werknemers
– Sociale zekerheid
– Volksgezondheid
– Sociale woningbouw
Stel dat je klassieke grondrechten worden overschreden kan je direct naar de rechter stappen en
wordt hier wat aan gedaan. Voor de sociale grondrechten met de overheid actief optreden, maar
hiervoor kan je niet naar de rechter.
Wat zijn grenzen van onze vrijheid?
In Nederland zijn wij gewend aan vrijheid op allemaal mogelijke manieren, vrijheid van
meningsuiting en vrijheid van godsdienst zijn hier 2 voorbeelden van. Maar er zitten ook grenzen
aan onze vrijheid. We moeten namelijk in ruil voor onze vrijheid ook elkaar respecteren en elkaar
gelijk behandelen. Als katholieken bijvoorbeeld een kerk mogen bouwen, dan mogen moslims
ook een moskee bouwen.Dit noemen we wederkerige erkenning. Wederkerigheid houdt dus in
dat de uitoefening van vrijheidsrechten door de ene burger niet mag leiden tot schade of
vrijheidsbeperkingen voor andere burgers. In de grondwet staat dan ook bij verschillende
grondrechten dat ze kunnen worden uitgeoefend 'behoudens ieders verantwoordelijkheid voor de
wet'
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper meike0920. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen