Beknopte overzichtelijke samenvatting van het lesmateriaal en literatuur van het vak -B-6 Rechtsfilosofie A. Stof wordt behandeld per filosoof / per los thema. Ik heb door dit last minute te leren een 7,5 behaald.
Inhoud
- De filosofen uiteengezet
o St. Thomas van Aquino
o Gustav Radbruch
o John Austin
o Immanuel Kant
o HLA Hart
o Hans Kelsen
o Tamanaha
o Lon Fuller
o Jeremy Waldron
o Wesley Hohfeld
o James Nickel
o Jeremy Bentham
o Plato
o John Locke
o John Rawls
- Thematische behandeling
o Wil- en belangentheorie
o Mensenrechten
o Utilisme
o Oplossingen voor botsende rechten
o Strafrechtvaardiging
o Vrije wil
o Burgerlijke ongehoorzaamheid
o Klokkenluiden
o Liberale neutraliteit
, 640321-B-6 Rechtsfilosofie A
De filosofen
St. Thomas van Aquino
- Scholastiek; dus dialectische methode met questiones.
- Belangrijkste werk: Summa Theologiae
- Wilde een synthese creëren tussen Aristotelische filosofie en de christelijke doctrine
- Vier soorten wetten:
1. Eeuwige wet: kosmos door God geordend
2. Natuurlijke wet: eeuwige wet voor zover kenbaar
3. Menselijke wet: positieve wet
4. Goddelijke wet: kenbaar door openbaring
- Vijf criteria voor een geldige wet:
1. Afgekondigd
2. Ordening van de rede (fungeert als leidraad)
3. M.b.t. het gemeenschappelijk goed
4. Afkomstig van degene die zorg draagt voor de samenleving
5. Heeft dwingende kracht
- Onrechtvaardige wetten, vier soorten fouten:
1. Het doel van de wet is fout
2. Onbevoegde autoriteit
3. Ongelijke lasten
4. Tegengesteld aan goddelijk goed
- Wetten die van het natuurrecht afwijken zijn geen wetten! Je bent er niet aan gebonden.
- Het kan ook geoorloofd zijn om een wet niet te gehoorzamen als dat beter is voor het
algemeen belang.
Gustav Radbruch (1847-1949)
Vroege Radbruch (voor WOII)
- Rechtspositivist: strikte scheiding recht en moraal
- Drie à priori’s voor het recht:
o Rechtvaardigheid (als gelijkheid: gelijke gevallen gelijk behandelen, ongelijke
gevallen ongelijk behandelen)
o Doelmatigheid (kernwaarden: individuele ontplooiing, het collectief, werk en
cultuur)
o Rechtszekerheid (fundamenteel; belangrijker dan de andere twee; rechters moeten
voorrang geven aan rechtszekerheid over rechtvaardigheid en doelmatigheid)
Late Radbruch (na WOII)
- Bekendste werk: Statutory lawlessness and suprastatutory law
- Radbruchformule: In de regel geldt het positieve (afgekondigde) recht, zelfs als het een
onrechtvaardige inhoud heeft, tenzij de kloof tussen gerechtigheid en rechtszekerheid
onverdraaglijk groot wordt; dan moet de rechtszekerheid wijken voor de gerechtigheid.
(Dit wordt ook verduidelijkt in de casus: Puttfarken vs. Göttig).
- Nu wordt rechtvaardigheid het belangrijkste van de drie a priori’s: vergelijkbaar met
Thomas van Aquino, een onrechtvaardige wet moet niet toegepast worden.
- Natuurrechtelijke waarden: enig verband tussen recht en moraal.
- M.b.t. Berlin Wall Shooting: de rechtvaardigingsgrond dat het Oost-Duits recht was, kan
niet slagen omdat het een duidelijke schending was van rechtvaardigheid en
menselijkheid. De schending was dermate ernstig dat het tegen alle overtuigingen van
, 640321-B-6 Rechtsfilosofie A
menselijke waardigheid in ging. De wettelijke grondslag was dus zo onrechtvaardig dat er
geen sprake meer kon zijn van ‘recht’.
John Austin
- Rechtspositivist
- Belangrijkste werk: The Province of Jurisprudence Determined
- De functie van het recht is het reguleren en ordenen van het sociale verkeer door een
centrale instantie.
- Is er geen sanctie verbonden aan het overtreden van een wet, dan is het geen wet. Dan heb
je dus ook geen plicht om het op te volgen.
- Een wet:
o Reguleert ons handelen
o Dreigt met een sanctie
o Is algemeen van vorm
- Kritiek op het natuurrecht:
o Onrechtvaardige wetten zijn wel degelijk wetten: het hebben van een plicht
betekent dat je gestraft kunt worden bij schending. Duidelijke scheiding recht en
moraal.
o Natuurrecht leidt tot anarchie: te veel ongehoorzaamheid
o De inhoud van natuurrecht is te onzeker
Immanuel Kant
- Niet uitgebreid behandeld. Een idee van hem komt tot uitdrukking in de
Luftsicherheitsgesetz-zaak: Je mag mensen niet als middel tot een doel behandelen, je
moet mensen altijd als doel op zich zien.
HLA Hart
- Grondlegger Utilitaristische traditie in het rechtspositivisme.
- Moraliteit berust op nut: het grootste geluk voor het grootste aantal mensen.
- Positivism and the Separation of Law and Morals: scheiding tussen recht en moraal is juist
o Zonder onderscheid is het te makkelijk om recht aan de kant te schuiven als het je
niet zint + conservatieven zullen zeggen dat omdat iets recht is, het ook moreel
goed is.
- Natuurrechtelijke kritiek op scheiding recht en moraal + weerlegging van Hart.
o De beveltheorie is onjuist, dus de scheiding ook. De beveltheorie geeft inderdaad
geen accuraat beeld van het recht, maar dit doet niks af aan de geldigheid van de
scheiding tussen recht en moraal.
o Het formalisme is onjuist, dus de scheiding ook. Er zijn inderdaad gebreken aan
de formalistische theorie, waardoor sommige zaken moeten worden beoordeeld
met het oog op het doel van de wet, maar dit betekent niet dat er een link tussen
recht en moraal gemaakt mag worden. Het doel ligt namelijk in de wet besloten.
o Scheiding leidt tot klakkeloze toepassing van kwaadaardige wetgeving en daarom
is de scheiding onwenselijk. Slecht recht is ook recht. Dit betekent echter niet dat
mensen het ook moeten gehoorzamen als het duidelijk slecht is. Het onderscheid
tussen recht en moraal kan dit juist verduidelijken. Het feit dat iets recht is;
betekent niet dat het goed is.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmavdham. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
