In dit document staan de aantekeningen van het college materieel strafrecht van week 1 tot en met week 10. College 1 t/m 5 zijn gegeven door professor Altena en college 6 t/m 10 zijn gegeven door professor Ouwerkerk
Samenvatting hoorcolleges materieel
strafrecht
Week 1: inleiding
Wat is materieel strafrecht? Materieel strafrecht bestaat uit:
1. Strafbaarstellingen
2. Algemene leerstukken over strafrechtelijke aansprakelijkheid
3. Sanctierecht
Een strafbaarstelling bestaat uit een delictsomschrijving en een sanctienorm (de straf). Er
wordt een onderscheid gemaakt tussen misdrijven en overtredingen. Daarnaast zijn er ook nog
andere onderscheidingen mogelijk:
- Krenkingsdelict (krenking van een rechtsgoed) en gevaarzettingsdelict (in het gevaar
brengen van een rechtsgoed).
- Commissie (handelen) en omissie (nalaten te handelen) delict
- Formeel omschreven delict (gaat om het handelen) materieel omschreven delict (gaat
om het gevolg).
De plaatsbepaling in relatie tot het formele strafrecht:
- Materieel strafrecht komt tot uiting in het formele strafrecht.
- Materieel kijkt naar of er wat gebeurt terwijl het formele strafrecht onderzoek regelt en
beslissing in strafzaken.
- Materieel wijkt strafbare gedraging aan een straf.
Het formele strafrecht en materiele strafrecht zijn andere rechtsgebieden.
Er zijn verschillende bronnen van het materiele strafrecht. Deze zijn geordend van het hoogste
gezag naar het laagste gezag:
1. Internationale bronnen: verdragen die een gedraging verplicht strafbaar stellen en
bepaalde waarden waarborgen.
2. EU-regelgeving: zoals bijvoorbeeld het handvest. Het draait hier om primair en
secundair unirecht.
3. De wet: commuun en bijzonder strafrecht. Het bijzondere strafrecht is in andere
wetten geregeld dan het Wetboek van Strafrecht. Deze heeft zijn recht verkregen van
het legaliteitsbeginsel en heeft een codificatiegebod, wat inhoud dat alles in de wet
opgeschreven moet worden. Het Wetboek van Strafrecht is geregeld in de algemene
wet. In de praktijk gaat dit niet altijd even makkelijk, want het strafrecht werkt ook op
lagere niveaus, zoals de gemeenten.
4. Nationale en internationale rechtspraak.
Nederlands strafrecht:
- Tot 1810 code Penal, het Franse recht.
- 1886: inwerkingtreding van het wetboek van strafrecht dat gekenmerkt werd door
eenvoud, rechterlijke interpretatie, rechterlijke straftoemetingsvrijheid en een
terughoudendheid.
1
, o Behouden sinds 1886 zijn de algemene leerstukken die nog steeds vaag
geformuleerd zijn, een tweedeling in misdrijven en overtredingen en een
straftoemetingsvrijheid.
o Ontwikkelingen sinds 1886 zijn de opkomst van de Moderne Richting,
toegenomen invloed van andere disciplines, nieuwe vormen van criminaliteit,
internationalisering, europeanisering en tegenwoordig een grote nadruk op
veiligheid.
Er hebben zich de afgelopen jaren veel veranderingen voorgedaan in het Nederlandse
strafrecht. Door de internationalisering en europeanisering kan men zich afvragen hoe
Nederlands ons strafrecht nog is, aangezien er veel internationale en/of Europese invloed is.
Daarnaast is de voorfase, dus voorbereidingshandelingen, ook strafbaar gesteld en is de
opvatting over daderschap verandert. Als laatste heeft zich ook een forse groei van de
bijzondere strafwetgeving voorgedaan.
Criteria voor de strafbaarheid bestaat uit een schadebeginsel en een schending van het
rechtsbelang. Onthouden moet worden dat strafbaar gedrag menselijk gedrag is.
Enkele belangrijke begrippen ter verduidelijking die naar voren kwamen in de werkgroep
Lex scripta: duidelijk in de wet staan dat iets strafbaar is.
Lex certa: duidelijk omschreven wat strafbaar is.
Verbod op analogie: wat valt wel of niet onder de reikwijdte van de wet? Iets wat er te ver
vanaf staat mag er niet meer onder vallen.
Geprivilegieerd delict: lager dan het gronddelict
Gekwalificeerd delict: hoger dan het gronddelict.
Commissiedelict: actief handelen
Omissiedelict: nalaten te handelen
Roekeloos: zo onzorgvuldig handelen dat iets heel ergs gebeurt.
Schuld: onachtzaamheid, aannemelijke verwijtbare onvoorzichtigheid.
Culpoos: schuld
Materieel omschreven: gaat om het gevolg dat strafbaar is.
Formeel omschreven: gaat om de handeling die strafbaar is.
Geobjectiveerd bestanddeel: in een bepaalde omstandigheid is het nog strafbaarder.
Bestanddeel: woord uit de delictsomschrijving dat bewezen moet worden.
Element: deel van de delictsomschrijving dat aannemelijk moet zijn.
2
, Week 2: legaliteit en wederrechtelijkheid
In het Nederlandse strafrecht is er enige terughoudendheid. De voorwaarden voor
strafbaarheid zijn:
1. Een menselijke gedraging
2. Die valt binnen de grenzen van een wettelijke delictsomschrijving
3. Die wederrechtelijk is
4. En aan schuld te wijten
Legaliteitsbeginsel
- Materieel rechtelijk
- Elementen legaliteitsbeginsel
o Geen strafbaarheid, geen straf zonder een daaraan voorafgaande vaststelling
van een strafbare gedraging.
- Achtergrond: diepgeworteld fundamenteel beginsel. Behoort tot de rechtstaatgedachte.
Het beschermt tegen willekeur, maar ook generale preventie omdat men weet wat de
gevolgen van hun handelen is.
- Codificaties:
o Art. 1 lid 1 Sr.
o Art 16 GW
o Art 7 EVRM
o Art 49 Hv EU (alleen gebonden bij uitvoer unierecht)
o Art. 15 IVBPR
- Deelaspecten:
o Lex scripta
o Lex certa (arrest onbehoorlijk gedrag)
o Verbod van terugwerkende kracht
o Verbod op analogie
Wederrechtelijkheid
- Voorwaarde voor strafbaarheid, hiermee beperk je het bereik van het strafbare gedrag
tot gedrag dat in strijd is met het objectieve recht.
- Wederrechtelijkheid als element: vervulling van de delictsomschrijving = vermoeden
van wederrechtelijkheid. Dan gelden de volgende zaken:
o Weerlegbaar vermoeden
o Beroep op rechtvaardigingsgrond neemt wederrechtelijkheid weg.
o Arrest veearts: nieuwe rechtvaardigingsgrond, namelijk het ontbreken van de
materiele wederrechtelijkheid.
o Langs de weg van delictsinterpretatie
- Wederrechtelijkheid als bestanddeel: dan staat het in de delictsomschrijving en moet
het bewezen worden.
Ruim wederrechtelijkheidsbegrip: element, kan ruim worden geïnterpreteerd.
Eng wederrechtelijkheidsbegrip: toegespitst op een specifiek delict.
Vaak wordt een ruim wederrechtelijkheidsbegrip gehanteerd.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper vanvoorstmelissa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
