Samenvatting
Samenvatting slides Ontwikkelingsleer 2021
- Instelling
- Tilburg University (UVT)
Samenvatting van alles slides en hoorcolleges van het vak ontwikkelingsleer. De gastcolleges zijn samengevat in het Engels.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 53 pagina's
Voorbeeld 4 van de 53 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
OntwikkelingsleerCollege 1: Introductie + methoden
Nauwe visie op ontwikkeling Bredere visie op ontwikkeling
Sequentieel: verschillende Niet noodzakelijk gebaseerd op fases die elkaar opvolgen
stadia/niveaus/fases
Unidirectioneel: eerdere veranderingen zijn
een voorwaarde voor latere
End state (eindstaat): hogere waarde dan de Heeft niet altijd een eindstaat die een hogere waarde
oorspronkelijke staat heeft
Onomkeerbaar in de voortuitgang Kan binnen personen in positieve zin veranderd maar ook
beperkt worden, afhankelijk van omstandigheden.
Kwalitatief: structurele transformaties Is zowel kwalitatief als kwantitatief
Biologische groei: onafhankelijk van cultuur Wordt beïnvloed door cultuur en biologie
Universeel: hetzelfde voor iedereen Kan universeel zijn, maar ook verschillen tussen personen
Ontwikkelingspsychologie betreft veranderingen binnen personen doorheen de levensloop en
verschillen/overeenkomsten tussen personen met betrekking tot de aard van veranderingen. Doelen:
- Interpersoonlijke veranderingen en interpersoonlijk verschillen te beschrijven
- Te verklaren waarom ze plaatsvinden
- Zoeken naar manieren om ze zo optimaal mogelijk te veranderen.
Focust op: Normatieve ontwikkeling en individuele verschillen.
Bij het bestuderen van
normatieve ontwikkeling
linken we belangrijke
veranderingen in de
ontwikkeling aan
bepaalde leeftijden.
Twee fases oude leeftijd:
- Jong oud (60-
80): nog relatief
gezond, actief
- Oud-oud (80-100): toegenomen risico voor fysieke en cognitieve problemen.
Biologische leeftijd is nooit verantwoordelijk voor veranderingen en verklaart veranderingen niet.
Veranderingen kunnen alleen correleren met leeftijd.
Variabiliteit: kort termijn veranderingen die min om meer omkeerbaar zijn
Verandering; min of meer blijvend
Cross-sectionele designs: kijken naar individuen van verschillende leeftijden op hetzelfde
tijdsmoment. Onderzoekt verschillen → verschillen tussen personen worden gemeten.
Voordelen Nadelen
Economisch m.b.t. tijd (weinig tijd tussen meting Leeftijdseffecten zijn verstrengeld met
en resultaten) cohorteffecten
Redelijk goedkoop Geen informatie over individuele paden van
ontwikkeling.
Toont overeenkomsten en verschillen tussen Beperkt generaliseerbaar naar andere
leeftijdsgroepen meetmomenten.
Longitudinale designs: kijken naar dezelfde individuen op verschillende tijdsmomenten. Onderzoekt
veranderingen → verschillen binnen personen worden gemeten.
Voordelen Nadelen
Echte meting van intra persoonlijke Leeftijdseffecten zijn verstrengeld met tijd-van-meting
verandering effecten/test hertest effecten/attrition (uitval)effecten
Meting van stabiliteit en verandering van Beperkt generaliseerbaar naar andere cohorten
ontwikkelingskenmerken
Kost veel tijd en geld
1
,Cohort: iedere groep uit dezelfde culturele omgeving en
dezelfde tijdsinterval. Cohorteffect is een verschil in
variabelen die relevant zijn voor de ontwikkeling, die
voortkomen uit (niet-leeftijd gerelateerde) factoren waaraan
iedere geboortecohort is blootgesteld.
Sequentiemodel: combineren van cross-sectionele en
longitudinale designs →
Onderzoeksmethoden:
1. Zelf-rapportage of rapportage by proxy (e.g.
ouder/partner/verzorger): interview, vragenlijsten of
dagboeken.
2. Gedragsobservatie: naturalistisch of gestructureerd
3. Gestandaardiseerde testen/testbatterijen: vergelijking met norm
4. Experimenten: vergelijking van leeftijdsgroepen of experimentele condities met bijvoorbeeld
gedragsmatige of neurobiologische uitkomstmaten.
In onderzoek naar ontwikkeling focussen we op leeftijdsgroepen (zuigelingen, kinderen, oudere
volwassenen) die van jongere volwassenen kunnen verschillen in:
- Receptie en productie van spraak
- Sensomotorische vaardigheden
- Suggestibiliteit
- Aandacht spanne/vermoeidheid
- Subjectieve betekenis van concepten
- Proportie van on-gediagnosticeerde klinische beperkingen
Pas de methoden aan de vermogens/mogelijkheden van de individuen aan
- Materialen aan leeftijd (e.g., grotere letters of non-verbale materialen)
- Orale respons in plaats van geschreven
- Gebruik van gestructureerde observaties, fysiologische methoden, of ‘reports by proxy’ in
plaats van verbale zelfrapportage
- Bekijk selectiviteit van de steekproef → representatief? (E.g., mobiele oudere volwassenen met
hoog cognitief functioneren)
- Response bias: social desirability, trade-off tussen accuraatheid en snelheid, stereotypen
Uitdagingen met onderzoek bij baby’s:
- Ze kunnen niet praten.
- Habituatie →
- Hoe meet je een respons van een baby?
Principes van levenslooppsychologie: Ontwikkeling is:
1. Levenslang
2. Multidisciplinair: ontwikkeling moet
multidisciplinair benaderd worden, bv. Biologen, neurowetenschappers, historici, economen,
sociologen, antropologen
3. Multi directioneel: verschillende capaciteiten veranderen volgens verschillende patronen
doorheen de tijd.
4. Gains and losses: ontwikkeling gebeurt door
een samenkomst van toename (groei) en
verlies (achteruitgang)
5. Plastisch
6. Ingebed in geschiedenis: verloop van leeftijd
gerelateerde ontwikkeling wordt sterk
gevormd door socio-culturele condities van
een historische periode → cohort effecten.
7. Gecontextualiseerd: context heeft invloed op ontwikkeling
2
,College 2: Theorieën over ontwikkeling
Hoofdvraag ontwikkelingspsychologie: waarom en hoe ontwikkelen we ons. Belangrijke discussies:
- Nature – nurture.
- Activity – Passivity: geven mensen zelf vorm aan hun ontwikkeling, of wordt ontwikkeling vooral
bepaald door externe factoren
- Continuity – Discontinuity: gebeurt het constant of verloopt het in fases.
- Universality – Context specificity: ontwikkeld iedereen zich op dezelfde manier, of wordt het
ook sterk beïnvloed door contextuele factoren.
Darwin focust op nature (aangeboren biologie) en Watson focust op nurture (aangeleerd gedrag).
Bewijs voor nature:
- Onderzoek emoties baby’s: Emotionele gezichtsuitdrukkingen kort na geboorte al aanwezig.
- Blinden tonen dezelfde expressies voor emoties.
- Tweelingstudies: onderzoekt genetische bijdrage aan verschillen tussen personen.
- Erfelijkheid coëfficiënt: hoeveelheid variatie in een trek binnen een bepaalde populatie die
toe te schrijven is aan genen. Waarde tussen de 0 en 100. Blijven niet stabiel maar veranderen
systematisch doorheen de levensloop.
Bewijs voor nurture: Gedrag van kinderen kan geconditioneerd worden: Little Albert (Watson).
Belang van interactie tussen nature en nurture zichtbaar in kritische periodes.
Kritische periode: periode waarin het zenuwstelsel vooral gevoelig is voor bepaalde stimuli in de
omgeving. Als een organisme niet de juiste stimulus krijgt in de nodige periode, dan is het onmogelijk
om later in het leven bepaalde vaardigheden/functies te ontwikkelen. Bv hechting van ganzen aan het
eerste bewegende object.
Sensitieve periode: periode waarin specifieke ervaringen een maximaal positief of negatief effect
hebben: periode van verhoogde plasticiteit onder invloed van specifieke factoren. Bv. Ontwikkeling van
taal. Meer van toepassing bij mensen.
Nature-nurture interacties:
1. Gen-omgeving interactie: bv. sensitieve periodes. Mensen met verschillende genen worden
op verschillende manieren beïnvloed door omgevingsfactoren.
2. Gen-omgeving correlatie: veranderen doorheen de levensloop.
a. Passief genotype- omgevingseffect: ouders bepalen omgeving waarin kind opgroeit.
b. Evocatieve genotype- omgevingseffect: aangeboren karaktertrekken van het kind
roepen bepaald gedrag op uit omgeving.
c. Actief genotype-omgevingseffect: kind selecteert actief de omgeving die het beste past
bij de genen.
3. Epi genetica: omgevingsgevoelige genen: genexpressie kan doorheen de levensloop
veranderd worden door omgevingsinvloeden.
Erikson’s psychosociale ontwikkelingstheorie: Over hele levensloop en vooral op ontwikkeling van
persoonlijkheid. Persoonlijkheidsontwikkeling
wordt beïnvloed door cultuur, samenleving,
geschiedenis. Ontwikkeling van persoonlijkheid
kan in 8 fases/stadia opgedeeld worde. Iedere
fase wordt gekenmerkt door een conflict dat
opgelost moet worden, dit kan op twee
manieren:
1. Maladaptieve manier: volgende fases
kunnen niet adequaat behaald worden,
leidt tot maladaptieve aanpassing van
individu.
2. Succesvol oplossen: leidt tot deugden.
Leertheorieën: conditionering
1. Watson → klassieke conditionering: Ontwikkeling is associaties leren.
2. Skinner → operante conditionering: Ontwikkeling is leerervaringen van het individu. Gedrag
wordt meer of minder waarschijnlijk door de consequenties die het produceert: toevoegen of
weghalen van positieve of negatieve stimuli. Reinforcement/bekrachtiging (incl. weghalen
3
, negatieve stimulus) versterkt, punishment/bestraffing (inclusief weghalen positieve stimulus)
verzwakt gedrag.
3. Bandura → sociaal-cognitieve leertheorie: Rol van cognitie is het leren en anticiperen van
de consequenties van bepaald bedrag. Mensen leren door observatie → modelleren (kijken
naar en imiteren wat andere doen). Mensen zijn actieve cognitieve wezens en de ontwikkeling
gebeurt door een continue interactie tussen de persoon, het gedrag en de omgeving.
Ecologisch model (Bronfenbrenner): model bestaat uit het individu en 5 systemen:
- Microsysteem: bv. familie
- Mesosysteem: relaties tussen microsystemen, bv thuis en school
- Exosysteem: bredere context, bv problemen op werk van ouders
- Macrosysteem: cultuur/ samenleving.
- Chronosysteem: socio-historisch en levensgebeurtenissen
Ontwikkeling reflecteert invloed van systemen: Complex: contextuele
effecten op alle levels.
Bijdragen van dit model:
- Systematische examinatie van micro- en macrodimensies van
omgevingssystemen.
- Aandacht voor connecties tussen omgevingssystemen
- Nadruk op andere sociale contexten dan enkel familie.
Kritiek: Invloed van biologische en cognitieve factoren onderschat →
biologische invloeden werden later nog wel toegevoegd.
Theorieën over specifieke periodes van de levensloop
Piaget over de kindertijd: ontwikkeling gebeurt in fases, je moet de fase helemaal doorlopen voordat
je door kan. Elke fase is kwalitatief anders (perspectief op de wereld is geheel anders per fase). Er is
een discontinue ontwikkeling en kind draagt actief bij aan eigen kennisontwikkeling. Fases:
1. Sensomotorisch: 0-2 jaar. Sensorische en motorische vaardigheden.
2. Pre-operationeel: 2-7 jaar. Taal en mentale representaties. Egocentrisme is nog hoog.
3. Concreet operationeel: 7-12 jaar. Logisch redeneren en categoriseren. Conservatie van
getallen en massa.
4. Formeel operationeel: vanaf 12 jaar: wetenschappelijk redeneren en hypothesis toetsen.
Kritiek:
- Beperkte onderzoeksmethoden: bestudeerde zijn eigen kinderen.
- Onderschatte de vaardigheden van kinderen.
- Taal als product van cognitieve ontwikkeling en niet als oorzaak.
- Onderschatte de invloed van de omgeving.
Socioculturele theorie (Vygotsky): kinderen ontwikkelen intellectueel door
(actief) te interacteren met hun socioculturele omgeving. Ontwikkeling is een
gedeeld proces, tussen degene die leert en de omgeving. Mensen rondom ons
(knowlegeable other) maken onze cognitieve groei mogelijk. Volgens hem zijn er
dingen die een kind kan, maar ook dingen die een kind zou kunnen met extra hulp.
Zone van proximale ontwikkeling: kloof tussen het vermogen van een kind om
een probleem op te lossen en de potentiële ontwikkeling die het kan doormaken
met behulp van een ander.
Scaffolding: mate van ondersteuning aangepast aan de mogelijkheden van het
kind. De hoeveelheid ondersteuning wordt gradueel verminderd. Je bouwt een constructie voor het
kind, waardoor het kind steeds een stapje verder komt. Je kijkt naar het niveau van het kind en je helpt
hem/haar net een stapje hoger te komen door een ‘steiger’ aan te bieden. Volgens hem ontwikkelen
mensen zich juist door taal. Taalgebruik van ouders stimuleert cognitieve ontwikkeling. Kinderen leren
door middel van ‘inner speech’: woorden migreren naar binnen.
Theorie van ontwikkelingstaken (Havighurst): Er zijn een aantal vaardigheden/vermogens die
mensen gedurende hun leven ontwikkelen:
1. Bereiken van burgerlijke en sociale verantwoordelijkheid
2. Economische levensstandaard behalen en behouden
3. Je (tiener) kinderen helpen om verantwoordelijke en gelukkige volwassenen te worden
4. Volwassen vrijetijdsactiviteiten ontwikkelen
5. Relating oneself to one’s spouse as a person
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Kp2022. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 48298 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen