§4.1
De bouw en functie van DNA
- DNA bevat informatie voor erfelijke eigenschappen van een levende cel. Dit is belangrijk bij
zelforganisatie, zelfregulatie en reproductie.
- Genoom = het geheel aan erfelijke informatie in een cel van een organisme.
- Genetische modificatie = eigenschappen van organismen veranderen door het overbrengen
van een gen in het DNA van een ander organisme.
- Genetische modificatie kent toepassingen in:
+ Geneesmiddelen ⤏ antibiotica, insuline etc.
+ Enzymen ⤏ wasmiddelen, voedsel etc.
+ Landbouwgewas ⤏ resistentie.
+ Gentherapie ⤏ het inbrengen van gezonde genen (nog in de onderzoeksfase).
- In de synthetische biologie wordt zelf DNA gemaakt, deze stukjes zelf gemaakt DNA heten
biobricks. Biobricks bestaan vaak uit een bestaand gen wat nagemaakt is, of uit een andere
volgorde van DNA-bouwstenen.
- Prokaryoten = eencellige organismen zonder celkern, bacteriën en archaea vallen
hieronder.
- Doordat prokaryoten geen celkern hebben liggen de chromosomen los in het cytoplasma
en hebben ze vrijwel geen andere organellen.
- De uitwisseling van genen tussen prokaryoten vindt plaats door de opname van DNA
fragmenten of conjugatie.
↳ Conjugatie = twee prokaryote cellen die een tijdelijke verbinding vormen, waarbij een
gerepliceerde plasmide (kort stukje cirkelvormig DNA) overgedragen kan worden van de
ene naar de andere cel.
- Eukaryoten = eencellige of meercellige organismen die een celkern bevatten.
- Eukaryote cellen bevatten een celkern waar de chromosomen in liggen, daarnaast bevatten
de cellen ook verschillende organellen.
- Planten en dieren bevatten onder andere de volgende organellen:
+ Celkern ⤏ organel waar de chromosomen inliggen.
+ Endoplasmatisch reticulum ⤏ netwerk van dubbele membranen die een belangrijke rol
spelen bij het transport van stoffen.
+ Ribosomen ⤏ bolvormige organellen voor de synthese van eiwitten.
+ Golgisysteem ⤏ een opeenstapeling platte blaasjes voor de vormgeving van eiwitten.
+ Mitochondriën ⤏ bolvormige organellen voor het vrijmaken van energie.
- Planten bevatten verder ook nog een vacuole, plastiden (chloroplasten) en een celwand.
- Een chromosoom bij eukaryoten bestaat uit één lang DNA-molecuul met eiwitten.
- DNA bestaat uit twee nucleotideketens, die een helixstructuur hebben.
- De twee nucleotideketens zijn complementair:
1. Adenine (A) met Thymine (T).
2. Cytosine (C) met Guanine (G).
1
, - DNA is een nucleïnezuur, opgebouwd uit nucleotiden.
↳ - Nucleotide = desoxyribose + fosfaatgroep + stikstofbase.
- De ketens worden met elkaar verbonden door basenparing.
- De uiteinden van een nucleotideketen worden aangegeven met ‘3 en ‘5.
↳ - ‘3 uiteinde ⤏ OH-groep aan de 3e C van desoxyribose.
- ‘5 uiteinde ⤏ fosfaatgroep aan de 5e C van desoxyribose.
- De nucleotideketens worden altijd afgelezen en gekopieerd van ‘3 naar ‘5.
- Dubbelstrengs DNA wordt rond histonen (eiwitten) gewikkeld.
- Nucleosoom = het aantal histonen met DNA.
- DNA wat zich tussen nucleosomen bevindt heet koppeling-DNA.
-
- DNA-sequentie = de volgorde van nucleotiden, dit bevat informatie voor de synthese van
eiwitten.
- Een groot deel van het DNA codeert niet voor eiwitten, dit wordt niet-coderend DNA
genoemd en omvat ongeveer 98,5% van het DNA.
- Het zogenoemde ‘junk-DNA’ heeft een regulerende functie bij de synthese van eiwitten.
§4.2
DNA-replicatie
- DNA-replicatie vindt plaats in de S-fase van de eukaryotische celcyclus.
- DNA-replicatie begint bij replicatiestartpunten, waarbij het enzym helicase de verbindingen
tussen de basenparen (waterstofbruggen) verbreekt.
↳ - Hierdoor verdwijnt de helixstructuur en gaan de twee strengen uit elkaar.
- Er ontstaat een replicatiebel, waarbij single-strand binding proteïnen de strengen
openhouden.
-
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper studyplatinum. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.