,Week 1
Berk – De jeugdprofessional in ontwikkeling
H17 Gescheiden ouders en hun kinderen: te veel gevraagd van de jeugdprofessional – René Knip,
psycholoog en contextueel therapeut
Jaarlijks krijgen ong. 57.000 kinderen beneden de 18 jaar te maken met scheiding van hun ouders.
Hoewel dit aant. de afgelopen jaren ong. gelijk is, is het beroep op hulp voor deze kinderen binnen de
JGZ toegenomen.
Verklaringen hiervoor:
- We krijgen steeds meer zicht dat de nadelige gevolgen van echtscheiding voor kinderen groter
is dan we in het verleden hebben aangenomen;
- De veranderde wetgeving in NL met betrekking tot echtscheiding, bijv. regeling rondom het
gezag waardoor ouders sindsdien meer conflicten hebben over de omgang, opv. en verzorging
van hun kinderen omdat vdr bijv. nu wel in beeld is.
Het samen goed regelen voor de kinderen is een moeilijke klus en een minderheid vd ouders komt er
samen niet uit en zij zijn vooral in beeld bij de hulpverlening. Hulpverleners in de JGZ vinden deze
meer complexe echtscheidingssituaties ingewikkeld en frustrerend → vechtscheidingen, de strijd van
ouders is prominent aanwezig, waarbij een hulpverlener liever niet in betrokken raakt.
Het is moeilijk om in zijn algemeenheid iets te zeggen over de gevolgen van een scheiding voor een
kind:
Eerst zal je goed moeten kijken hoe het kind zich al voor de scheidingssituatie heeft ontw. Mog.
waren er al veel problemen voorafgaand aan de scheiding. Ook de leeftijd en ontw.fase spelen een
rol. Daarnaast zijn er natuurlijk bedreigende en protectieve factoren vh kind zelf, het gezin/familie en
het bredere netwerk.
Onderzoek onder grote groepen jeugdigen laat echter zien dat de meeste kinderen neg. gevolgen
ondervinden vd scheiding van hun ouders:
- Gevolgen op korte termijn: breed spectrum aan emoties: voelen zich bang, verdrietig, boos,
opgelucht, bezorgd om hun ouders, schuldig, verward, machteloos en eenzaam. Het zou dan
ook als opmerkelijk en afwijkend moeten worden gesignaleerd als het kind niet reageert op de
scheiding → kind wilt geen zorg/last zijn voor de ouder omdat zij het al zo zwaar hebben =
parentificatie als het zorgende kind;
- Gevolgen op lange termijn: voor veel kinderen is het zo dat ze na verloop van tijd zich
aanpassen aan de nieuwe situatie en emotioneel weer meer in balans komen. Een flinke
minderheid houdt echter problemen. Gem. hebben kinderen van gescheiden ouders op de
middellange termijn dubbel zo veel problemen als kinderen uit intacte gezinnen. Het gaat
daarbij zowel om extern- als internaliserende problemen. Daarnaast hebben ze meer
problemen in vriendschapsrelaties, een zwakkere band met ouders en meer problemen op
school. En zelfs eenmaal volwassen, zijn er enkele gevolgen zichtbaar, waarvan een blijvende
zwakkere bang met de ouders en een groter scheidingsrisico de meest opvallende zijn.
Risicofactoren:
- De aard, duur, frequentie en ernst vd ruzies tussen de ouders;
- De hoeveelheid verandering die het kind ondergaat ten gevolge vd scheiding;
- Een kwalitatief slecht contact met de uitwonende ouder;
- Het al dan niet nakomen van afspraken tussen de ouders;
, - De stabiliteit en opv.vaardigheden vd ouder bij wie het kind de meeste tijd verblijft;
- Financiële teruggang vd ouders
De aanhoudende ruzies tussen ouder vormt de belangrijke risicofactor voor de ontw. vh kind.
Doelstelling vd hulpverlening zou dan ook altijd moeten zijn de ouders te helpen hun conflicten te
verminderen.
Parentificatie =
Een proces waarbij het kind zich boven zijn vermogen inspant voor goede zorg aan de ouders, terwijl
het hiervoor geen erkenning krijgt. Kenmerkend is dat het kind langdurig zorg op zich neemt die niet
passend is bij zijn leeftijd en ontw., terwijl het kind hierin niet gezien wordt. Op termijn raakt het kind
hiervoor overbelast en verliest het zijn of haar vertrouwen in volwassenen. Vb. cadeau krijgen van
papa en tegen mama zeggen dat het niet leuk is. ‘Sussen’. Kern vh dilemma voor het kind is dat het
zich daardoor niet vrij tot beide ouders kan verhouden.
Gevolg hiervan kan een gespleten loyaliteit zijn:
Een vorm waarin het kind niet openlijk meer vd beide ouders mag houden. De eigen unieke
verhouding vh kind met deze ouder wordt door de andere oud onder spanning gezet. Vb. als kind in
het weekend ruzie heeft gehad met mdr en vdr zegt “ga dan ook niet meer, het is altijd wat” ipv goed
te luisteren en het kind te ondersteunen in hoe hij/zij dit kan oplossen. Uiteindelijk komt het kind
klem te zitten tussen zijn ouders en in zijn eigen emoties. De loyaliteit naar vdr en mdr zijn niet meer
bij elkaar te houden. Ten diepste betekent dit dat een deel vh zelf er niet mag zijn. Voor zijn relaties
betekent dit dat de ouders (en daarmee de wereld) onbetrouwbaar zijn geworden. Voor het
zelfbeeld betekent dit dat het kind vertrouwen in zichzelf verliest. Kind wijst naar zichzelf en denkt
gefaald te hebben.
Waar kan de hulpverlening zich op richten?
Op het grootste probleem: de blijvende conflicten tussen de ouders die het kind klem zetten. Goede
hulpverlening is dus in 1e plaats gericht op de ouders. Het kind kan veel steun hebben aan de
begeleiding door een hulpverlener. Hulpverlening aan het kind alleen wanneer ouders niet
onderkennen dat zij problemen hebben, creëren en mede in stand houden, is naar mijn inzicht niet in
het belang vh kind. Het zou het onterechte idee kunnen bevestigen dat het kind bij machte is om het
probleem op te lossen. Primair zijn het de ouders die met begeleiding door een prof. weer
betrouwbare opv. van hun kind moeten worden. Hulpverlening aan kinderen kan vervolgens helpen
bij de verwerking van hun emoties.
De ouders samen uitnodigen:
Maakt vanaf het begin duidelijk waar de oplossing voor de moeilijkheden ligt en wie daarvoor de
verantwoordelijkheid dragen: de ouders samen. Ondanks dat ze wss niet bij elkaar willen zijn in 1
ruimte. Bij de bezwaren die 1 of beide ouders hieromtrent kunnen maken, zou de attitude vd
hulpverlener een combi van begrip en vasthoudendheid moeten zijn. Een alternatief is dat met beide
ouders apart wordt gesproken met de bedoeling te verkennen welke hinderpalen in de weg staan
voor een gezamenlijk gesprek. Dit kent wel veel valkuilen.
Basale hulpverleningstechnieken:
Zoals empathie, reflectie, samenvatten op inhoud en emotie, herkennen vh communicatie patroon
en hierop interveniëren. Tot de basiskennis vd hulpverlener zou verder kennis van veelvoorkomende
patronen in partnerrelaties moeten behoren omdat gescheiden ouders deze vaak nog blijven
hanteren. Ook is het handig wanneer de prof. beschikt over basiskennis vh (familie)recht, zodat je
weet binnen welke kaders de processen rondom huwelijk, scheiding, gezag, omgang en alimentatie
zich afspelen.
Meerzijdige partijdigheid =
Ouders die verwikkeld zijn in een problematische scheidingssituatie oefenen vanuit hun
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper san_ne. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.