In dit document is het gehele vak Burgerlijk recht II (RGL) uitgebreid samengevat, inclusief de onderwerpen relatievermogensrecht en erfrecht. Ik heb de stof zo duidelijk en helder mogelijk proberen uit te leggen, zodat deze samenvatting een goede basis is om de stof te begrijpen.
4. De gevolgen (= uitleg) van een overeenkomst ................................................................................. 26
4.1 Overeengekomen rechtsgevolgen: uitleg van de overeenkomst ........................................................................ 26
4.2 Redelijkheid en billijkheid .............................................................................................................................. 26
4.2.1 Onvoorziene omstandigheden ........................................................................................................... 27
4.2.2 Redelijkheid en billijkheid ................................................................................................................... 27
4.2.3 Niet voor rekening van de vorderende partij (art. 6:258 lid 2 BW) .................................................. 27
, 12.1 De klachtplicht uit art. 6:89 BW ................................................................................................................. 60
12.1.1 Protesteren....................................................................................................................................... 60
12.1.2 Gebrek in de prestatie ..................................................................................................................... 60
12.1.3 Klachttermijn en onderzoeksplicht .................................................................................................. 60
12.2 Bijzondere klachtplicht uit art. 7:23 BW ...................................................................................................... 62
12.3 Klachtplicht: een verweer van de schuldenaar .............................................................................................. 62
12.4 Schema klachtplicht(en) .............................................................................................................................. 63
13. Verjaring .............................................................................................................................................. 64
13.1 Bevrijdende verjaring................................................................................................................................... 64
13.2 Verjaringstermijnen ..................................................................................................................................... 64
13.3 Schadevergoeding (art. 3:310 BW en HR Van Hese/Koninklijke Schelde Groep) ........................................... 65
13.3.1 Verjaring rechtsvordering tot vergoeding van schade...................................................................... 65
13.3.2 Stuiting .............................................................................................................................................. 66
13.3.3 Beperking verjaring op grond van de redelijkheid en billijkheid....................................................... 66
13.3.4 Art. 6 EVRM en de lange verjaringstermijn ...................................................................................... 67
14. Onrechtmatige daad: onrechtmatigheid ........................................................................................ 68
14.1 Onrechtmatige daad (art. 6:162 BW) ......................................................................................................... 68
14.2 Onrechtmatigheid ....................................................................................................................................... 68
14.2.1 Inbreuk op een recht ........................................................................................................................ 68
14.2.2 Doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht .......................................................................... 69
14.2.3 Doen of nalaten in strijd met het ongeschreven recht (maatschappelijke betamelijkheid) ............. 70
15. Afgebroken onderhandelingen ......................................................................................................... 73
15.1 Precontractuele redelijkheid en billijkheid ..................................................................................................... 73
15.1.1 Onrechtmatige daad ......................................................................................................................... 73
15.1.2 Redelijkheid en billijkheid ................................................................................................................. 73
15.1.3 Toepassingsgebied ............................................................................................................................ 74
15.2 Afbreken van de onderhandelingen ............................................................................................................. 74
15.2.1 Stadium 1: vrijheid om af te breken ................................................................................................. 74
15.2.2 Stadium 2: vrij om af te breken, mits vergoeding kosten ................................................................. 74
15.2.3 Situatie 3: geen vrijheid tot afbreken ................................................................................................ 75
15.2.4 Bewijsmoeilijkheden ......................................................................................................................... 75
15.3 Schematische weergave .............................................................................................................................. 75
16. Overeenkomst en derden ................................................................................................................. 77
16.1 Blokkering paardensprong (art. 6:257 BW) ................................................................................................. 77
16.2 Overeenkomst, derde en onrechtmatigheid .................................................................................................. 77
16.2.1 Profiteren van wanprestatie ............................................................................................................. 78
16.2.2 Partij bij de overeenkomst handelt onrechtmatig jegens een derde (HR Vleesmeesters/Alog) ...... 78
17. Kwalitatieve aansprakelijkheid ......................................................................................................... 80
17.1 Definitie en onderscheid.............................................................................................................................. 80
17.1.1 Risicoaansprakelijkheid versus schuldaansprakelijkheid ................................................................... 80
17.1.2 Kwalitatieve aansprakelijkheid versus foutaansprakelijkheid ............................................................ 80
17.2 Gedragingen in groepsverband .................................................................................................................... 80
17.3 Aansprakelijkheid voor kinderen (art. 6:169 BW)......................................................................................... 81
17.3.1 Kinderen jonger dan 14 jaar ............................................................................................................. 81
4
, 17.3.2 Kinderen van 14 of 15 jaar ............................................................................................................... 81
17.4 Andere risicoaansprakelijkheden.................................................................................................................. 82
17.4.1 Aansprakelijkheid voor ondergeschikten ......................................................................................... 82
17.4.2 Aansprakelijkheid voor niet-ondergeschikten .................................................................................. 84
17.5 Aansprakelijkheid voor motorvoertuigen ....................................................................................................... 84
17.5.1 Rijdend motorrijtuig ......................................................................................................................... 85
17.5.2 Schade ............................................................................................................................................... 85
17.5.3 Overmacht........................................................................................................................................ 85
17.5.4 Eigenaar of houder ........................................................................................................................... 85
17.5.5 Eigen schuld ...................................................................................................................................... 85
18. Schade en causaal verband ............................................................................................................... 87
18.1 Het recht op schadevergoeding: overzicht afdeling 6.1.10 BW...................................................................... 87
18.2 Definitie schade.......................................................................................................................................... 87
18.3 Stappenplan............................................................................................................................................... 87
18.4 Stap 1: komt de schadepost voor vergoeding in aanmerking? ....................................................................... 87
18.4.1 Hoofdregel (art. 6:95 BW) ............................................................................................................... 87
18.4.2 Vermogensschade (art. 6:96 BW) .................................................................................................... 88
18.4.3 Immateriële schade ........................................................................................................................... 89
18.4.4 Schade en derden ............................................................................................................................. 90
18.5 Stap 2: causaal verband tussen schadepost en schadeveroorzakende feit...................................................... 91
18.5.1 Conditio sine qua non (CSQN)........................................................................................................ 91
18.5.2 Redelijke toerekening ....................................................................................................................... 93
19. Omvang schadevergoeding ............................................................................................................... 94
19.1 Bepaling omvang schadevergoeding ............................................................................................................. 94
19.2 Doorberekeningsverweer............................................................................................................................. 94
19.2.1 Het voeren van het doorberekeningsverweer ................................................................................. 94
19.2.2 Het duiden van het doorberekeningsverweer ................................................................................. 95
20. Overgang immateriële schadevergoeding ...................................................................................... 97
20.1 Overgang recht op immateriële schadevergoeding op nabestaanden ............................................................. 97
20.2 Omweg via zaakwaarneming ...................................................................................................................... 97
20.2.1 Behartiging belang ander................................................................................................................... 97
20.2.2 Willens en wetens ............................................................................................................................ 97
20.2.3 Op redelijke grond ........................................................................................................................... 97
20.2.4 Zonder bevoegdheid ........................................................................................................................ 97
20.3 Gevolgen zaakwaarneming ......................................................................................................................... 98
21. Relatievermogensrecht ..................................................................................................................... 99
21.1 Overzicht literatuur..................................................................................................................................... 99
21.1.1 Overeenkomstige toepassing geregistreerd partnerschap ............................................................... 99
21.1.2 Analoge toepassing huwelijksvermogensrecht ................................................................................. 99
21.1.3 Dwingendrechtelijk van aard ............................................................................................................ 99
21.1.4 Wederzijdse zorgplicht..................................................................................................................... 99
21.1.5 Drie verschillende vermogens .......................................................................................................... 99
21.1.6 Vergoedingen in de zin van art. 1:87 BW ......................................................................................... 99
21.1.7 Draag- en fourneerplicht .................................................................................................................. 99
21.1.8 Verhaalsrecht schuldeiser ................................................................................................................. 99
21.1.9 Kosten van huishouding.................................................................................................................... 99
21.1.10 Aansprakelijkheid verbintenissen in het kader van gewone gang van huishouding ...................... 100
5
, 21.1.11 Soorten gemeenschap .................................................................................................................. 100
21.1.12 Bestuur ......................................................................................................................................... 100
21.1.13 Huwelijksvermogensrechtelijke gemeenschap ............................................................................. 100
21.1.14 Zaaksvervanging............................................................................................................................ 101
21.1.15 Goed blijft buiten de huwelijksgemeenschap ............................................................................... 101
21.1.16 Verhalen van schulden .................................................................................................................. 101
21.1.17 Faillissement.................................................................................................................................. 101
21.1.17 Aansprakelijkheid voor gemeenschapsschulden ........................................................................... 101
21.1.18 Huwelijkse voorwaarden .............................................................................................................. 101
21.1.19 Verrekenbedingen ........................................................................................................................ 102
21.1.20 Ontbinding huwelijksgemeenschap ............................................................................................... 102
21.2 Belangrijke wijzigingen in het huwelijksvermogensrecht............................................................................... 103
21.3 Boek 1 BW .............................................................................................................................................. 104
21.4 Relatievermogensregimes .......................................................................................................................... 104
21.5 Rechten en verplichtingen echtgenoten (titel 6) .......................................................................................... 104
21.5.1 Zorgplicht ....................................................................................................................................... 104
21.5.2 Onderhoudsplicht........................................................................................................................... 105
21.5.3 Vergoedingsplicht van echtgenoten (art. 1:87 BW) ....................................................................... 106
21.5.4 Toestemming van echtgenoot voor rechtshandelingen (art. 1:88 BW) ......................................... 107
21.5.5 Bestuur en bestuursbevoegdheid ................................................................................................... 108
21.6 De wettelijke gemeenschap van goederen ................................................................................................. 108
21.6.1 Het bestuur van de gemeenschap .................................................................................................. 108
21.6.2 Intermezzo: pijnpunten in de wet ................................................................................................... 110
21.6.3 Beperkte gemeenschap (b.g.).......................................................................................................... 112
21.6.4 Uitsluiting gemeenschap (u.g.) ........................................................................................................ 112
22. Erfrecht .............................................................................................................................................. 113
22.1 Overzicht literatuur................................................................................................................................... 113
22.1.1 Bijzondere gemeenschap ................................................................................................................ 113
22.1.2 Uiterste wilsbeschikking ................................................................................................................. 113
22.1.3 Erfgenamen ..................................................................................................................................... 113
22.1.4 Wettelijke verdeling ....................................................................................................................... 113
22.1.5 Uiterste wilsbeschikking ................................................................................................................. 115
22.1.6 De legitieme portie......................................................................................................................... 117
22.1.7 Executele en bewind....................................................................................................................... 119
22.1.8 Gevolgen van erfopvolging; aanvaarding en verwerping................................................................. 120
22.1.9 Verdeling......................................................................................................................................... 120
22.2 Erfrecht ................................................................................................................................................... 121
22.3 Algemene bepalingen (titel 1).................................................................................................................... 121
22.3.1 Erfopvolging .................................................................................................................................... 121
22.3.2 Schulden bij nalatenschap ............................................................................................................... 121
22.3.3 Partnerschap ................................................................................................................................... 122
22.4 Erfopvolging bij versterf (titel 2)................................................................................................................. 122
24.4.1 Erfgenaam bij erfopvolging bij versterf ........................................................................................... 122
22.5 Het erfrecht bij versterf van de echtgenoot en kinderen alsmede andere wettelijke rechten (titel 3).............. 124
22.5.1 Wettelijke verdeling (art. 4:13 BW) ............................................................................................... 124
22.5.2 Ongedaanmaken verdeling door echtgenoot bij nalatenschap (art. 4:18 BW) .............................. 125
22.5.3 Wilsrechten .................................................................................................................................... 125
22.5.4 Andere wettelijke rechten (afdeling 4.3.2) ..................................................................................... 126
22.6 Uiterste willen (titel 4) .............................................................................................................................. 127
22.6.1 Legitieme portie ............................................................................................................................. 127
6
, 22.6.2 Notariële/onderhandse akte bij uiterste wil ................................................................................... 128
22.7 Onderscheiden soorten van uiterste wilsbeschikkingen (titel 5) .................................................................... 128
22.8 Gevolgen van de erfopvolging (titel 6) ........................................................................................................ 128
7
,1. Verbintenissen
1.1 Vermogensrechten
Absolute rechten zijn vermogensrechten die tegen eenieder kunnen worden uitgeoefend.
Daartegenover staan de relatieve rechten: rechten die tegen een of meer specifieke partijen
worden uitgeoefend.
Relatieve rechten kunnen worden onderverdeeld in verbintenissen en andere rechtsplichten.
Een verbintenis is een vermogensrechtelijke betrekking tussen twee of meer personen
krachtens welke de een jegens de ander tot een prestatie gerechtigd is en deze jegens genen
tot die prestatie verplicht is. Bij een verbintenis moet het dus (i) gaan om een vermogensrecht
en (ii) moet het gaan om twee of meer personen. Bij een verbintenis gaat (iii) iedere
verplichting gepaard met een recht en (iv) is een verbintenis altijd zowel actief als passief. Tot
slot (v) bestaat er altijd een schuldeiser enerzijds en een schuldenaar anderzijds. Een andere
rechtsplicht is een plicht zonder dat de ander automatisch een recht heeft. Hierbij kan worden
gedacht aan de onrechtmatige daad: een rechtsplicht jegens eenieder. Uit een rechtsplicht kan
een verbintenis voortvloeien.
Schematisch ziet het er als volgt uit:
Vermogensrechten
Absolute rechten Relatieve rechten
Andere
Verbintenissen
rechtsplichten
De verschillen tussen verbintenissen en rechtsplichten kunnen ook schematisch worden
weergegeven:
Verbintenis Rechtsplicht
Rechtsbetrekking Geen rechtsbetrekking
Altijd twee of meer partijen: schuldeiser en De schuldenaar en zijn plicht staan centraal
schuldenaar; recht en plicht
Een tekortkoming is een wanprestatie Schending is een onrechtmatige daad
Opeisbaar, tenzij het een natuurlijke Alleen vordering bij schending of ten minste
verbintenis is een dreigende schending
8
,1.2 Verbintenissen
De wet geeft aan dat iedere verbintenis op enige wijze uit de wet moet voortvloeien (art. 6:1
BW). De verbintenis hoeft dus niet letterlijk in de wet te staan, maar het moet er wel uit
voortvloeien. Op grond hiervan kan men drie bronnen van verbintenissen onderscheiden:
1. Verbintenis die wordt afgesproken bij rechtshandeling;
2. Verbintenis door andere rechtsfeiten;
3. Verbintenis door gerechtelijke uitspraak.
1.2.1 Verbintenis die wordt afgesproken bij rechtshandeling
Een rechtshandeling is een handeling die gericht is op het teweegbrengen van rechtsgevolgen.
Voorbeelden van rechtshandelingen:
- Overeenkomsten (zie art. 6:123 en 6:248 BW en ook Boek 7 BW). Uit de wet vloeit
voort dat overeenkomsten tot verbintenissen leiden (art. 6:213 BW). Daaraan wordt
door art. 6:248 BW toegevoegd dat een overeenkomst niet alleen de door de partijen
overeengekomen rechtsgevolgen heeft, maar ook die uit de wet, redelijkheid en
billijkheid en gewoonte voortvloeien.
- Aansprakelijkheidstelling als bedoeld in art. 2:403 lid 1 onder f BW.
- Bekrachtiging (art. 3:69 BW).
- Legaat (art. 4:117 BW).
1.2.2 Verbintenis uit andere rechtsfeiten
Wanneer een verbintenis ontstaat door een ander rechtsfeit is de wil van de handelende
persoon niet van belang (dit in tegenstelling tot een rechtshandeling). Bij een rechtshandeling
heeft de handelende partij ook daadwerkelijk de wil om een rechtsgevolg te laten ontstaan; bij
andere rechtsfeiten is de wil van de handelende partij niet van belang. Voorbeelden:
- Onrechtmatige daad (art. 6:162 BW)
- Zaakwaarneming (art. 6:198 BW)
- Onverschuldigde betaling (art. 6:203 BW)
1.2.3 Verbintenis door gerechtelijke uitspraak
Verbintenissen kunnen ook ontstaan door een gerechtelijke uitspraak. Voorbeelden:
- Veroordeling tot betaling van dwangsom of proceskosten (art. 237 e.v. en 611a Rv)
- Toerekening van een schadeloosstelling (art. 3:53 BW)
1.2.4 HR Quint/Te Poel
In HR Quint/Te Poel uit 1959 heeft de Hoge Raad beslist dat verbintenissen die niet uit een
overeenkomst voortvloeien, niet rechtstreeks hoeven voort te komen uit een wetsartikel.
“Uit de wet” (zie art. 6:1 BW) betekent dat in gevallen waarin de wet geen regeling kent, een
oplossing moet worden gezocht die past in het stelsel van de wet en aansluit bij de wél in de
wet geregelde gevallen.
1.3 Schema rechten in het vermogensrecht
Schematisch kan het bovenstaande als volgt worden afgebeeld:
9
, Rechten in het
vermogensrecht
Absolute rechten Relatieve rechten
Andere
Verbintenissen rechtsplichten
HR Quint/Te
Wet Poel
Rechtshandeling Andere feiten
Gerechtelijke
uitspraak
1.4 Opeisbaarheid van een verbintenis
De hoofdregel is dat iedere verbintenis in beginsel afdwingbaar/opeisbaar is (art. 3:296 BW).
Wanneer er sprake is van een vordering, kan dus nakoming worden geëist. Er bestaat echter
een uitzondering op deze hoofdregel, namelijk de natuurlijke verbintenis. De natuurlijke
verbintenis is een verbintenis zonder rechtsvordering (art. 6:3 lid 1 BW).
1.4.1 De natuurlijke verbintenis
De natuurlijke verbintenis is niet opeisbaar; er bestaat geen vordering tot nakoming (art. 6:3
lid 1 BW). Van belang te weten is dat er wel degelijk sprake is van een verbintenis, dus wanneer
er wordt nagekomen is er geen sprake van een onverschuldigde betaling in de zin van art.
6:203 BW. De vordering is slechts niet opeisbaar.
Een natuurlijke verbintenis kan op twee manieren ontstaan. Ten eerste kan een natuurlijke
verbintenis ontstaan wanneer de wet of een rechtshandeling de afdwingbaarheid van een
verbintenis onthoudt (art. 6:3 lid 2 sub a BW). Dit is bijvoorbeeld het geval bij verjaring (de
verbintenis blijft bestaan, maar is niet meer opeisbaar) en bij een gentlemen’s agreement,
waarbij er wordt afgesproken dat een verbintenis niet afdwingbaar is. Er bestaan dan wel
verplichtingen, maar die verplichtingen zijn dus niet afdwingbaar. Ten tweede kan een
natuurlijke verbintenis ontstaan wanneer er sprake is van een dringende morele verplichting
jegens een ander (art. 6:3 lid 2 sub b BW) (zie ook HR Goudse Bouwmeester). In dat geval is
naleving niet afdwingbaar, maar moet voldoening van die verplichting naar maatschappelijke
opvattingen wel als een aan die ander toekomende prestatie worden aangemerkt.
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maximedewit. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
